Του Αλέξανδρου Σκούρα
Οι περισσότεροι πολιτικοί επιστήμονες και οικονομολόγοι συμφωνούν ότι το κύριο πρόβλημα της Ελλάδας είναι θεσμικό. Αυτή η φράση-κλισέ περιλαμβάνει μεγάλη δόση αλήθειας αλλά ταυτόχρονα είναι πολύ δύσκολη στην εκλαΐκευση διότι αφορά περίπλοκα ζητήματα πολιτικής, φιλοσοφίας και οικονομικών.
Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας, και δεν είναι μόνη στον κόσμο σε αυτό, είναι η έλλειψη κράτους δικαίου - ή νομοκρατίας όπως λέει ο φίλος και συνεργάτης Γιώργος Αρχόντας. Σε πολύ απλά λόγια, κράτος δικαίου έχουμε όταν οι άνθρωποι κυβερνώνται από νόμους που είναι δίκαιοι, αμερόληπτοι, σαφείς και σεβαστοί. Το αντίθετο του κράτους δικαίου είναι το κράτος ανθρώπων. Εκεί, οι άνθρωποι κυβερνώνται από τις βουλές και τις επιθυμίες άλλων ανθρώπων, ομάδων, ή ηγετών που λόγω θέσης και ισχύος χρησιμοποιούν το κράτος ως εργαλείο επιβολής της βούλησής τους.
Για παράδειγμα, όταν ένας υπουργός καπνίζει ατιμώρητος σε χώρους που απαγορεύεται το κάπνισμα, έχουμε κράτος ανθρώπων. Όταν ο υπουργός αυτός υποστεί τις συνέπειες της παράβασής του, ενδέχεται να έχουμε κράτος δικαίου. Αντίστοιχα, όταν ένας επιχειρηματίας στοχοποιείται από τον κρατικό μηχανισμό επειδή στηρίζει την αντιπολίτευση, έχουμε κράτος ανθρώπων. Όταν ο ίδιος επιχειρηματίας, ανεξαρτήτως του πόσο πλούσιος και ισχυρός είναι, ελέγχεται επειδή υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες για παράνομη συμπεριφορά, έχουμε κράτος δικαίου.
Το κράτος δικαίου είναι πολύ σημαντικό για τη χώρα μας στην παρούσα φάση. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από επενδύσεις, καινοτομία, και αποκέντρωση. Ένα από τα πράγματα που εξετάζουν οι σοβαροί επενδυτές του εξωτερικού (και του εσωτερικού) σε μία χώρα είναι το κατά πόσο οι επενδύσεις τους προστατεύονται από ένα φιλικό προς την επιχειρηματικότητα ρυθμιστικό περιβάλλον και από μία αδέκαστη και προβλέψιμη δικαιοσύνη. Όταν οι νόμοι, οι φορολογικοί κώδικες, οι εργασιακοί κανόνες κλπ. μπορούν να αλλάξουν με ευκολία επειδή ένας πολιτικός ηγέτης χρειάζεται λίγες παραπάνω ψήφους, το μήνυμα που πηγαίνει στους επενδυτές είναι ότι είτε θα πρέπει να αποκτήσουν προνομιακή σχέση με τον εκάστοτε ηγέτη είτε ότι θα πρέπει να μείνουν μακριά από τη χώρα.
Εμείς, ως πολίτες, εργαζόμενοι ή επιχειρηματίες, θέλουμε οι επενδυτές να έρχονται στη χώρα μας για να παράγουν αξία. Κάθε λοξοδρόμηση από αυτή τη συνθήκη γίνεται εις βάρος μας. Μία χώρα που δεν προσφέρει ένα ισχυρό κράτος δικαίου, είναι λογικό να προσελκύει επιχειρηματίες που θέλουν να κάνουν «αρπαχτές» ή να εξαγοράσουν πολιτικές χάρες για να κερδοσκοπήσουν.
Η επόμενη κυβέρνηση, που θα προκύψει αρχές Ιουλίου, θα πρέπει να δώσει ξεκάθαρο μήνυμα στις αγορές για το ποιους από τους δύο επενδυτές επιθυμεί. Οι μέχρι στιγμής ενδείξεις δείχνουν ότι μία κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας θα συμβάλλει στη βελτίωση του κράτους δικαίου και στην προσέλκυση καλών επενδύσεων. Σε περίπτωση που κάτι τέτοιο γίνει όντως πραγματικότητα, που ποτέ δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένο αλλά πάντοτε πρέπει να απαιτούμε, οι αλλαγές στην κουλτούρα μας θα είναι τεράστιες. Οι χώρες που έχουν ισχυρό κράτος δικαίου είναι συνήθως πλουσιότερες, με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη μεταξύ πολιτών, κράτους και επιχειρήσεων, και μεγαλύτερα ποσοστά ευημερίας για τους πολλούς.
