«Είμαι φιλελεύθερος κομμουνιστής και μαρξιστής» είχε δηλώσει μόλις ανέλαβε αρχιδιαπραγματευτής ο Γιάνης ο φονιάς (της Oικονομίας), λίγο πριν αρχίσει να... απειλεί τον Σόιμπλε με Grexit.
Φιλελεύθερος κομμουνιστής είναι η απόλυτη αντίφαση. Σαν να λέμε αναρχικός στρατόκαυλος. Γαύρος βάζελος. Κυκλική ευθεία. Μίνιμαλ Πατούλης. Ισόγειος ουρανοξύστης. Ευφυής συριζαίος. Χνουδωτό γυαλόχαρτο.
Ευτυχώς που προσέθεσε το μαρξιστής. Και καταλάβαμε. Διότι ο μαρξισμός είναι η σουρεαλιστική συναρμογή, σε ένα σύστημα ιδεών, αντιφατικών πραγμάτων. Όμως, επειδή το «δια ταύτα», οι πρακτικές δηλαδή του μαρξισμού βύθισαν στη δυστυχία δισεκατομμύρια ανθρώπους επί έναν σχεδόν αιώνα, δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή σ΄ αυτές και μικρότερη στη γενεσιουργό αιτία τους: το σκεπτικό τους. Ο Μαρξ, τον οποίο είχα τη διαστροφή να μελετήσω, κατ΄ αρχήν ως έφηβος ανηψιός «ιδεολόγου» αριστερού που μου είχε φέρει ως ακριβό δώρο το απαγορευμένο, χούντα γαρ, «Κεφάλαιο» στην έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής» και αργότερα ως φοιτητής της ΑΣΟΕΕ μια και η Μαρξιστική Ανάλυση ήταν βασικό μάθημα - μη χάσουμε, είναι η αποθέωση της αντίφασης! Ένας αχταρμάς ιδεοληψιών, αυθαιρεσιών, φαντασιοπληξιών και ελάχιστων σωστών αλλά κοινότοπων επισημάνσεων, που λειτούργησαν ως άλλοθι σοβαρότητας και εξαπάτησαν πολύ κόσμο, που, μεταξύ μας, αμφιβάλλω αν έχουν διαβάσει ποτέ έστω και μια παράγραφο του ινδάλματός τους.
Να ξεκινήσουμε με το πώς φαντάζεται την κοινωνικά δίκαιη αμοιβή της εργασίας ο Βαρουφάκης του 19ου αιώνα: «από τον καθέναν ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθέναν ανάλογα με τις ανάγκες του». Δηλαδή η αμοιβή σου δεν θα είναι ανάλογη με το πόσο αποτιμά η αγορά αυτό που παράγεις, ούτε καν με τον όγκο της παραγωγής σου, αλλά ανάλογη με τις ανάγκες σου. Θα παράγεις όμως ανάλογα με τις δυνατότητές σου. Και ποιος θα ορίσει ποιες είναι οι δυνατότητες και οι ανάγκες σου; Το κόμμα! Δηλαδή ο κομματικός αξιωματούχος. Με ποιον τρόπο; Με κληρονομικό χάρισμα; Κι αν οι αποτιμήσεις του δεν είναι ίδιες με τις δικές σου; Κι αν έχεις το θράσος να νομίζεις ότι δικαιούσαι περισσότερα; Τόσο το χειρότερο για σένα. Σε εκτελούμε ως αντεπαναστάτη και πάμε στον επόμενο.
Επειδή όμως ακόμα και ο Μαρξ κατάλαβε ότι αυτή η ιδέα έμπαζε από παντού, προσπάθησε να τη μπαλώσει. Και την έκανε χειρότερη: αυτό θα συμβεί, έλεγε, όταν μετασχηματιστεί πλήρως η κοινωνία και από σοσιαλιστική γίνει καθαρόαιμη κομμουνιστική, οπότε τότε θα έχουμε υπεραφθονία αγαθών. Κάτι σαν τον Παράδεισο, δηλαδή, που τα αγαθά τα φτιάχνει ο Θεός και δεν μας πειράζει να περισσέψουν και μερικά ποτάμια γάλα και μέλι. Οικονομολόγος όμως που τον όρο «υπεραφθονία» να μην τον ταυτίζει με τη σπατάλη πόρων και την ανορθολογική οργάνωση της παραγωγής δεν έχει γεννηθεί ακόμα. Εκτός από τον Μαρξ! Και γιατί θα έχουμε υπεραφθονία, μεγάλε; Και σε ποια αγαθά αναφερόμαστε; Σε πατάτες και κρεμμύδια ή και σε δαντελωτά εσώρουχα; Ή αυτά απαγορεύονται από τον κομμουνισμό καθώς με τρίχα μπούκλα και με ταγάρι τι να το κάνεις το αισθησιακό φετίχ; Και τι προβλέπεται για τα καλλιτεχνικά αγαθά, που έχω ένα ειδικό ενδιαφέρον; Πιάνα θα έχουμε στον κομμουνισμό σαν κι αυτό που διέθετε στο σπίτι του ο Μαρξ καθότι σώγαμπρος των Φον Βεστφάλεν; (Έστω, για να παίζουμε τον ύμνο του ΕΑΜ.) Με το δελτίο ή σε... υπεραφθονία; Ένα για κάθε κάτοικο, ένα για κάθε οικογένεια, ή ένα για κάθε πόλη; Και ποιος θα αποφασίσει πόσα πιάνα, παπούτσια, σώβρακα, σεσουάρ μαλλιών θα παραχθούν; Ο κομματικός αξιωματούχος; Με ποια πληροφόρηση, με ποια αξιολόγηση και με ποιες προτεραιότητες;
Το απίστευτο είναι ότι ο Μαρξ πιστεύει ότι όσο εκλείπει το προσωπικό συμφέρον, άρα και το προσωπικό ενδιαφέρον για τη δουλειά σου, τόσο περισσότερο θα δουλεύεις διότι θα εμφορείσαι από το ιδανικό της κοινωνικής προσφοράς! Μεγαλοφυές, σαν την αξιοπρέπεια με την οποία ήθελε να αντικαταστήσει τα δανεικά ο Γιάνης.
Αν εξοβελίσεις από την Οικονομία την ιδιοκτησία, την αγοροπωλησία και τον μηχανισμό προσφοράς και ζήτησης καθότι συστατικά του... επάρατου καπιταλισμού, η γελοιότητα σε έχει πάρει ήδη αγκαζέ. Για να το καταλάβουμε καλύτερα: ο μαρξισμός καταργεί τις αγορές, και τις αντικαθιστά με έναν κεντρικό κρατικό μηχανισμό που θα καθορίζει τι θα παράγεται, θα το συγκεντρώνει και θα το μοιράζει στον κόσμο! Χωρίς χρήματα! Κι αυτή τη συμπαντική ηλιθιότητα κάποιοι τη συζητάν στα σοβαρά και προσπαθούν να την εφαρμόσουν!
Όμως, μέχρι να φτάσουμε στον κομμουνιστικό παράδεισο της υπεραφθονίας, πώς θα υπολογίζουμε, στο ενδιάμεσο, την αξία της παραγωγής, Κάρολε; Την έχει την απάντηση έτοιμη ο μέγας φιλόσοφος: «Το δίκαιο των παραγωγών είναι ανάλογο με την απόδοση της εργασίας τους». Ουάου! Σαφέστατο! Και ποιος κρίνει την καθημερινή απόδοση εκατομμυρίων ανθρώπων, Κάρολε; Εδώ, μπαστούνια! Στην αρχή, ο κακομοίρης προσπαθεί να βγάλει άκρη με τη βλακεία που σκαρφίστηκε, κάνοντας μερικές απλοϊκές, σχεδόν κωμικές επισημάνεις: «Η ισότητα βρίσκεται στο ότι κρίνονται με ένα ίδιο μέτρο, με την εργασία. Όμως ο ένας υπερέχει από τον άλλο, φυσικά ή πνευματικά, και προσφέρει περισσότερη εργασία στον ίδιο χρόνο ή μπορεί να δουλεύει περισσότερο χρόνο, και η εργασία για να χρησιμεύσει ως μέτρο πρέπει να ορίζεται σύμφωνα με τη διάρκεια ή την έντασή της αλλιώς θα έπαυε να είναι μέτρο.» Προχώρα το λίγο, μεγάλε. Πώς θα μετρήσουμε την απόδοσή τους; Σας αφήνω να απολαύσετε την ανάλυσή Του, για να χαρείτε σαφήνεια ιδεών και ακρίβεια διατύπωσης.
«Αυτό το ίσο δικαίωμα είναι ένα άνισο δικαίωμα για άνιση εργασία. Δεν αναγνωρίζει ταξικές διαφορές διότι ο καθένας είναι ένας εργάτης όπως όλοι, αλλά αναγνωρίζει σιωπηρά άνισο ατομικό κληροδότημα, κι επομένως παραγωγική ικανότητα, ως ένα φυσικό προνόμιο. Είναι, ως εκ τούτου, ένα δικαίωμα της ανισότητας, στο περιεχόμενό του, όπως και κάθε δικαίωμα. Το δίκαιο, από τη φύση του, μπορεί να υπάρχει μόνο στην εφαρμογή ενός ίσου μέτρου. Όμως άνισα άτομα (και δεν θα ήταν διαφορετικά άτομα αν δεν ήταν άνισα) μπορούν να μετρηθούν μόνο με ίσο μέτρο εφόσον τίθενται υπό μία ίση άποψη.» (Μαρξ: Κριτική του προγράμματος της Γκότα.)
Βαρουφάκης, ίδιος κι απαράλλαχτος! Λεκτικές περικοκλάδες και ουσία μηδέν. Τελικά, Κάρολε, πόση συμμετοχή στο κοινωνικό αγαθό έχει, ας πούμε, ο καλλιτέχνης υαλουργός και πόση αυτός που ανοιγοκλείνει το φυσερό; Ή για να το μεταφέρουμε στο σήμερα, πόση ο καρδιοχειρουργός και πόση ο θυρωρός της κλινικής του;
Κι εκείνος δεν απήντησε. Ό,τι καταλάβατε, καταλάβατε. Ούτε οι ακόλουθοί του κατάλαβαν περισσότερα, γι' αυτό ο καθένας προσπάθησε να δώσει τη δική του ερμηνεία. Ο Λένιν αναγκάστηκε να αναγνωρίσει ότι στο. μεσοδιάστημα, μέχρι να μεταλλαχθεί εντελώς η κοινωνία, «θα μείνουν οι διαφορές στον πλούτο και μάλιστα διαφορές άδικες, αλλά δεν θα μπορεί να γίνεται εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, γιατί τα μέσα παραγωγής δεν θα είναι ατομική ιδιοκτησία». (Λένιν: Κράτος και Επανάσταση) Κι ο Τρότσκι διαπίστωσε ότι «στα πρώτα βήματά του, το κράτος των εργατών δεν μπορεί ακόμα να επιτρέψει σε καθέναν να εργάζεται σύμφωνα με τις ικανότητες του - δηλαδή, όσο μπορεί κι επιθυμεί - ούτε μπορεί να αμείβει καθέναν σύμφωνα με τις ανάγκες του, ανεξάρτητα από την εργασία που κάνει.» (Τρότσκι: Η προδομένη επανάσταση)
Φαίνεται ότι αυτά τα πρώτα βήματα στη Σοβιετία κράτησαν 70 χρόνια, αλλά τι είναι 70 χρόνια μπροστά στον αιώνιο Παράδεισο του κομμουνισμού! Ευτυχώς, το πρόβλημα το έλυσε η Αλέκα με τον Κουτσούμπα οι οποίοι στο τελευταίο συνέδριο του ΚΚΕ αποφάσισαν ότι η αμοιβή θα είναι ανάλογη των ωρών εργασίας! Καμαρώστε οικονομική σκέψη:
"Απορρίπτεται η χρηματική μορφή κινήτρων. Η ανάπτυξη του Κεντρικού Σχεδιασμού και η επέκταση της κοινωνικής ιδιοκτησίας σε όλους τους τομείς καθιστά σταδιακά περιττό το χρήμα. Η πρόσβαση στο μέρος του κοινωνικού προϊόντος που κατανέμεται «ανάλογα με την εργασία» καθορίζεται από την ατομική προσφορά εργασίας του καθενός στη συνολική κοινωνική εργασία, χωρίς να διαχωρίζεται σε σύνθετη ή απλή, χειρωνακτική ή όχι. Μέτρο της ατομικής προσφοράς είναι ο χρόνος εργασίας." (http://www.kke.gr/taytothta/)
Έτσι, ο καρδιοχειρουργός και ο θυρωρός του νοσοκομείου, αν δούλεψαν από 5 ώρες ο καθένας, έχουν παράγει προϊόν ίσης αξίας. Απλά πράγματα. Αν μάλιστα ο θυρωρός έχει πολυμελή οικογένεια ή είναι ανώτερο κομματικό στέλεχος, θα αμειφθεί περισσότερο, διότι έχει περισσότερες ανάγκες από τον καρδιοχειρουργό που μπορεί να είναι εργένης. Μα, με αυτό το σύστημα δεν καταργείται εντελώς το κίνητρο για εργασία και για αυτοβελτίωση; Όχι λέει ο Μαρξ. Διότι ο άνθρωπος είναι πρωτίστως κοινωνικό ον. Ατομιστή τον κάνει ο καπιταλισμός. Όταν λοιπόν μεγαλώσεις κι εκπαιδευθείς στον κομμουνισμό όχι μόνο δεν σε πειράζει, αλλά χαίρεσαι κιόλας να δουλεύεις εσύ και να πληρώνεται ο άλλος, που το κόμμα αποφάσισε ότι έχει μικρότερες δυνατότητες και περισσότερες ανάγκες! Ουάου, ξανά!
Υποθέτω ότι όταν συμβεί αυτό ο φιλελεύθερος κομμουνιστής των capital controls θα παραδώσει στο κόμμα τα κλειδιά της βίλας της γυναίκας του στην Αίγινα (κι αυτός σώγαμπρος...) μαζί με τους άλλους πισινοβιλούχους μαρξιστές της παρέας: Λιάνα, Φλαμπουράρη, Σταθάκη, Τσακαλώτο κ.λ.π. και θα συναινέσει στην αποτίμηση που θα κάνει ο κομματικός προϊστάμενός του για τις ανάγκες του σε μηχανές, κασκόλ Burberry's, πουκάμισα λαχούρια και δερμάτινα μπουφάν. Όταν φτάσουμε στη συμμετοχή της εργασίας του στον κοινωνικό πλούτο, εκεί ίσως αντιμετωπίσουμε κάποιο πρόβλημα.
*Στο επόμενο: Η αλλοτρίωση της εργασίας και χαράς και η Βασίλω πρώτη.
