Του Άγη Βερούτη
Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, η 2η Βιομηχανική Επανάσταση έφερε τη μηχανοποίηση της παραγωγής και τον εξηλεκτρισμό, δημιουργώντας εκατομμύρια ανέργους παγκοσμίως κατά τη μετάβαση από την αγροτική οικονομία στη βιομηχανική, με την αντικατάσταση εκατομμυρίων θέσεων εργασίας από τις μηχανές.
Το ταπεινό τρακτέρ είναι υπεύθυνο για την απώλεια περισσότερων αγροτικών θέσεων εργασίας από οποιαδήποτε άλλη μηχανή ως σήμερα.
Τρένα ένωσαν ηπείρους και τηλέγραφοι εκμηδένισαν τον χρόνο επικοινωνίας. Πετρελαιομηχανές αντικατέστησαν εκατομμύρια χειρώνακτες. Η πρώην αγροτιά μετατράπηκε σε εργατική τάξη και δημιουργήθηκαν πόλεις μεγέθους 1.000.000 κατοίκων και πάνω.
Έτσι δημιουργήθηκε ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στην οικονομική ευμάρεια όσων βρέθηκαν επάνω στο κύμα της εκβιομηχάνισης και τη φτωχοποίηση όσων βρέθηκαν από κάτω του. Αυτό υπήρξε αιτία για κομμουνιστικές επαναστάσεις και τον Παγκόσμιο Πόλεμο, που ξεκίνησε το 1910 και ολοκληρώθηκε το 1945.
Η συστημική λύση αποφυγής μελλοντικών τόσο μεγάλων αποκλίσεων οικονομικής ισχύος λίγων και φτώχειας των πολλών αποφασίστηκε στο Μπρέτον Γουντς το 1944 με τη δημιουργία νομισματικών εργαλείων αναδιανομής πλούτου προς τους πολλούς, μέσω υποτιμήσεων και κρατικού δανεισμού από Κεντρικές Τράπεζες, μέσω εκδόσεων κρατικού χρέους και πληθωρισμού για την απομείωση της συσσωρευμένης αξίας στα χέρια των λίγων. Αυτή η λύση λειτουργεί ως σήμερα. Οι κυβερνήσεις των κρατών αποφεύγουν την έκρηξη της φούσκας του δανεισμού μειώνοντας επιτόκια και πληθωρίζοντας τα χρέη με υψηλή ανάπτυξη. Αυτά ευνόησαν την έξοδο από την ακραία φτώχεια εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως, αλλά και την υπερσυγκέντρωση πλούτου.
Στο τωρινό σημείο ωρίμανσης της 3ης Βιομηχανικής Επανάστασης (της Πληροφορικής & Διαδικτύου) η απόσταση ανάμεσα στους έχοντες και στους πάμφτωχους είναι μεγαλύτερη από ποτέ, παρά το γεγονός ότι έχει μειωθεί κατακόρυφα η ακραία φτώχεια στον πλανήτη. Τελευταία φορά που συνέβη αυτό έγιναν μια σειρά από οικονομικές κρίσεις, δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, διαλύθηκαν αυτοκρατορίες και άλλαξε ο τρόπος λειτουργίας του «συστήματος», με την εγκατάλειψη του χρυσού ως μέσου συναλλαγής.
Είμαστε προ των πυλών της καταστροφής εκατοντάδων εκατομμυρίων θέσεων εργασίας blue collar από την τεχνητή νοημοσύνη στην απλούστερη μορφή της (Artificial Narrow Intelligence), ενώ ο επόμενος σταθμός, η Artificial General Intelligence, θα διαγράψει εκατοντάδες εκατομμύρια θέσεις εργασίας white collar.
Δεν γνωρίζω αν η «αύξηση του λαϊκισμού» στον κόσμο (η αντίσταση των κοινωνιών σε αναπόφευκτες αλλαγές) θα οδηγήσει σε πόλεμο ή κάποιο «νέο σύστημα» θα εξασφαλίσει στον ανθρώπινο πληθυσμό βασική διαβίωση με αποχρηματοποίηση των βασικών αναγκών του και θεσμοθέτηση «καθολικού ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος», όπως και προαιρετική εργασία σε έναν κόσμο με ολοένα λιγότερες θέσεις εργασίας.
Θα μπορούσε βέβαια να μην αποφευχθεί κάποιος μελλοντικός πόλεμος, όποτε ο πληθυσμός θα προσαρμοστεί προς τα κάτω στον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων εργασίας.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 13ης Δεκεμβρίου
