Του Στέλιου Φενέκου
Η προσέγγιση του ζητήματος της αναπηρίας, χαρακτηρίζεται από διαρκή εξέλιξη. Οι σύγχρονες αντιλήψεις για την αναπηρία και η αποτύπωσή τους σε θεσμούς, συνιστούν ισχυρό πλαίσιο αναφοράς για τη χάραξη μίας αποτελεσματικής πολιτικής για την «κοινωνία αξιών».
Το ιατρικό-ατομικό μοντέλο, που περιοριζόταν σε ιατρικές παρεμβάσεις με σκοπό τη θεραπεία και την αποκατάσταση, με τη δημιουργία παράλληλων δομών που απευθυνόταν αποκλειστικά στα άτομα με αναπηρία, οδήγησε στην απομόνωση των ΑμεΑ από την υπόλοιπη κοινωνία, υποθάλποντας τον κίνδυνο του κοινωνικού αποκλεισμού και της ιδρυματοποίησης.
Αντίθετα το κοινωνικό μοντέλο, όπου η αναπηρία δεν θεωρείται χαρακτηριστικό του ατόμου, αλλά αποτέλεσμα του πλέγματος των σχέσεων του με το περιβάλλον, βασίζεται στην αντίληψη ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα ΑμεΑ δεν πρέπει να θεωρούνται αποτέλεσμα των ατομικών λειτουργικών περιορισμών τους, αλλά συνέπεια των ατελειών της κοινωνίας, οι οποίες ορθώνουν εμπόδια στην ικανοποίηση των αναγκών των ατόμων αυτών.
Η οπτική του κοινωνικού μοντέλου μετατοπίζει την έμφαση από το άτομο στο ευρύτερο κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Επίσης εισάγει τη διάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότιμης μεταχείρισης σε αντιδιαστολή με αντιλήψεις «φιλανθρωπίας», οίκτου, ελεημοσύνης κ.λ.π.
Απώτερος σκοπός είναι η κοινωνική ένταξη των ΑμεΑ σε αντιδιαστολή με την ενσωμάτωσή τους (μονομερή προσαρμογή) στο υφιστάμενο κοινωνικό περιβάλλον.
Παρόλο που σε διεθνές επίπεδο έχει προσδιοριστεί ένα θεσμικό πλαίσιο για τα δικαιώματα των ΑμεΑ (ΟΗΕ: Σύμβαση και Προαιρετικό Πρωτόκολλο, Συμβούλιο της Ευρώπης: Σύσταση REC σχέδιο δράσης για ΑμεΑ 2006-2015, ΕΕ: χάρτης θεμελιωδών δικαιωμάτων, κανονισμοί 1081, 1083/2006), το οποίο έχει αποτυπωθεί και στην Ελληνική νομοθεσία (Ν. 4074/2012, ΦΕΚ 88Α/11-04-2012), εν τούτοις σε επίπεδο άσκησης συγκεκριμένων πολιτικών, παρατηρείται έντονη τάση αμφισβήτησης της σκοπιμότητας των κοινωνικών δαπανών, η οποία επιχειρείται να παγιωθεί μέσω ανατροπών στο θεσμικό πλαίσιο.
Έτσι θεμελιώδεις κατακτήσεις δεκαετιών ανατρέπονται αφ' ενός μεν, από τις ανεύθυνες πολιτικές που επιδιώκουν τον περιορισμό της ευθύνης του κράτους και των κοινωνικών δαπανών, όχι μόνο στο οικονομικό πεδίο αλλά πολλές φορές και στο πεδίο της ισονομίας και της αναγνώρισης των θετικών δικαιωμάτων στα άτομα με αναπηρία (discrimination positive).
Ως αποτέλεσμα η εγγύηση του κράτους για τα ΑμεΑ περιορίζεται κάτω από το ελάχιστο όριο κοινωνικοποίησης τους και αξιοπρεπούς διαβίωσης.
Με το πρόσχημα της «αποκέντρωσης» μάλιστα, οι αρμοδιότητες μετατίθενται στη Περιφερειακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση χωρίς την αντίστοιχη μεταφορά πόρων.
«Είναι αναγκαία η δημιουργία ενός Εθνικού πολιτικού πλαισίου για την αναπηρία»
Βάση στατιστικών, τα ΑμεΑ ανέρχονται στο 10% του πληθυσμού. Εάν συνυπολογίσουμε τα άτομα του άμεσου και ευρύτερου οικογενειακού-φιλικού περιβάλλοντος και των εργαζομένων που εμπλέκονται με την αναπηρία, διαμορφώνεται ένα αρκετά υψηλό ποσοστό πληθυσμού, που είναι προς όφελος της κοινωνίας αλλά και των ατόμων ξεχωριστά, να καταστεί δραστήριο και ενεργό.
Επομένως η ανάπτυξη ενός εθνικού πολιτικού πλαισίου για την αναπηρία αποτελεί αναγκαιότητα.
Το ακούτε κύριε Πολάκη;
*Ο κ. Στέλιος Φενέκος είναι υποναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού ε.α., πρόεδρος της Κοινωνίας Αξιών και υποψήφιος ευρωβουλευτής με το Ποτάμι.
