Δεν είναι το ζητούμενο η μαζική μεταφορά της παραγωγής των κινητών τηλεφώνων, των ρούχων και άλλων προϊόντων από την Ασία στη Δύση, απαντά ο οικονομολόγος Μιχάλης Γκλεζάκος στους πολέμιους της παγκοσμιοποίησης που θεωρούν ότι η πανδημία θα φέρει το τέλος της.
Όπως αναφέρει ο καθηγητής Χρηματοοικονομικής η παγκοσμιοποίηση δεν θα πεθάνει, ωστόσο οι οικονομίες της επόμενης ημέρας, ακριβώς επειδή θα βιώσουν μεγάλες ανατροπές, όπως η έμφαση στην εργασία των «σκεπτόμενων» μηχανών και των ρομπότ, θα πρέπει, να διευθετήσουν τις αλλαγές αυτές μέσα από γενναίες πολιτικές αποφάσεις παγκοσμίου βεληνεκούς.
Σαν παράδειγμα φέρνει την ανάγκη δίκαιης κατανομή του πλούτου των επιχειρήσεων-δεινοσαύρων και το πρόβλημα της παγκόσμιας υπερχρέωσης που φτάνει σήμερα τα 250 τρισ. δολαρίων, δηλαδή κάπου 300% του παγκόσμιου ετήσιου εισοδήματος.
Για να αμβλυνθούν όλα αυτά χρειάζονται πολιτικές λύσεις που θα πρέπει να προκύψουν από συναινέσεις διεθνούς εμβέλειας, όπως σημειώνει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Αν αυτό δεν συμβεί, η ανισότητα θα εκτιναχθεί σε πρωτοφανή ύψη, η κοινωνική πρόνοια θα καταρρεύσει και οι κοινωνικές αναταραχές θα γίνονται όλο και μεγαλύτερες.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη:
- Τελευταίως αναπτύσσονται διάφορες θεωρίες κατά πόσο πλησιάζουμε στο τέλος της παγκοσμιοποίησης. Βλέπετε στον ορίζοντα κάτι τέτοιο;
Ακούω και διαβάζω πολλούς που υποστηρίζουν ότι η εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι πιθανότατα νεκρή και θεωρούν ότι η πανδημία αποτέλεσε το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της παγκοσμιοποίησης.
Δεν συμφωνώ με αυτή την άποψη. Η παγκοσμιοποίηση βελτίωσε τη ζωή των ανθρώπων γιατί έφερε περισσότερα και φθηνότερα καταναλωτικά αγαθά. Αυτό το κατάφερε μέσω της εξειδίκευσης και της ελεύθερης κίνησης των κεφαλαίων και της τεχνογνωσίας, που συνέβαλαν στην αξιοποίηση της εργασίας και των φυσικών πόρων σε παγκόσμια κλίμακα.
Είναι προφανές ότι θα συνεχίσει να το κάνει, αυτή είναι η δυναμική των πραγμάτων. Μέσω της παγκοσμιοποίησης της έρευνας ευνοείται η τεχνολογική εξέλιξη, η ανάπτυξη νέων υλικών, η πρόοδος που σήμερα φέρνει πιο κοντά το εμβόλιο και τα φάρμακα για την καταπολέμηση της πανδημίας.
Είναι πρακτικά αδύνατο να την εγκαταλείψουμε και να γυρίσουμε στον προστατευτισμό. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε λιγότερα και ακριβότερα αγαθά και θα είχε τον κόσμο απέναντι, γιατί δεν είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε περαιτέρω περιορισμό της κατανάλωσης μας.
Εκείνο που μπορεί και πρέπει να αλλάξει, είναι να αμβλυνθούν τα προβλήματα που μέσα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης έγιναν εντονότερα και πλέον απειλούν μακροπρόθεσμα την παγκόσμια ισορροπία και ειρήνη, την ποιότητα ζωής και τη δημοκρατία.
Αναφέρομαι κυρίως στην αναγόρευση της Κίνας σε παγκόσμιο προμηθευτή, στη δημιουργία επιχειρήσεων-δεινοσαύρων με μεγάλη οικονομική και πολιτική ισχύ, στην όλο και μεγαλύτερη ανισότητα που (πέρα από την κοινωνική αδικία) εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη, στον πληθωρισμό κεφαλαίων που έχει μηδενίσει τα επιτόκια και έχει δημιουργήσει φούσκες σε μετοχές, ομολογίες και ακίνητα.
- Πριν λίγες ημέρες, η καθηγήτρια του Χάρβαρντ και αναλυτής της Παγκόσμιας Τράπεζας, Κάρμεν Ράινχαρντ, υπαινίχθηκε ότι θα αλλάξει ριζικά η παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Πιστεύετε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια τέτοια εξέλιξη;
Ο κορονοϊός έδειξε ότι οι οικονομίες της Δύσης κακώς λειτουργούσαν με τη βεβαιότητα της αδιατάρακτης ροής των αγαθών στο διηνεκές.
Είναι πολύ πιθανό να δούμε στο μέλλον μια μεγαλύτερη διασπορά της παραγωγής, που όμως δεν θα ακυρώνει την παγκοσμιοποίηση, αντίθετα θα την βάζει σε πιο σωστές βάσεις. Επίσης, θα μειώσει την εξάρτηση της Δύσης από την Κίνα, η οποία δεν είναι πια ο ταπεινός προμηθευτής των προηγούμενων δεκαετιών αλλά μια επικίνδυνη ιμπεριαλιστική δύναμη με ανησυχητικές βλέψεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ας μην ξεχνάμε και την τεχνολογία που εξελίσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα και «υπόσχεται» τη μετάβαση μας σε ένα περιβάλλον τεχνητής νοημοσύνης σε λίγα μόλις χρόνια. Σε ένα τέτοιο το περιβάλλον θα δημιουργηθούν λύσεις που θα αποφορτίσουν την εφοδιαστική αλυσίδα και θα αποδυναμώσουν τον ρόλο της Κίνας ως παγκόσμιου προμηθευτή. Για παράδειγμα, ένα μέρος της παραγωγής θα μπορούσε να αναληφθεί από τους 3D printers του μέλλοντος.
- Τι μορφή λοιπόν θα έχει αυτή η μετά την κρίση παγκοσμιοποίηση;
Όπως είπαμε, η παγκοσμιοποίηση συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της ζωής μας, γι’ αυτό δεν πρόκειται να πεθάνει. Όμως, αν συνεχίσει την πορεία της με τη σημερινή της δυναμική, θα οδηγηθεί πολλές φορές σε αδιέξοδες διαδρομές.
Για παράδειγμα, το συσσωρευμένο τεράστιο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος (φτάνει σήμερα τα 250 τρις δολαρίων, δηλαδή κάπου 300% του παγκόσμιου ετήσιου εισοδήματος) θα συνεχίσει να υπάρχει, όπως και περιθωριοποίηση των δύο τρίτων του παγκόσμιου πληθυσμού και θα τροφοδοτούν εντάσεις, κοινωνικές αναταραχές, ανεξέλεγκτες προσφυγικές ροές κλπ.
Η δίκαιη μοιρασιά της πίτας που θα αντιστοιχεί αύριο στην εργασία των «σκεπτόμενων» μηχανών και των ρομπότ (τα οποία θα αντικαταστήσουν μεγάλο μέρος των εργαζομένων), θα παραμένει ζητούμενο.
Γιατί, δεν είναι το πρόβλημα η παραγωγή κινητών τηλεφώνων, ρούχων κλπ στην Ασία. Ας συνεχίσουν να παράγονται εκεί με χαμηλό κόστος. Το πρόβλημα είναι ότι δεν κατανέμονται δίκαια τα κέρδη των επιχειρήσεων-δεινοσαύρων και δεν τιθασεύεται η δύναμη και η πολιτική επιρροή τους.
Για να αμβλυνθούν όλα αυτά χρειάζονται πολιτικές λύσεις που θα πρέπει να προκύψουν από συναινέσεις παγκόσμιας εμβέλειας. Αν αυτό δεν συμβεί, η ανισότητα θα εκτιναχθεί σε πρωτοφανή ύψη, η κοινωνική πρόνοια θα καταρρεύσει και οι κοινωνικές αναταραχές γίνονται όλο και μεγαλύτερες.
