Αντιμέτωπη με μια νέα γενιά επιχειρήσεων- «ζόμπι» που θα προσπαθήσουν να κρατηθούν στην ζωή, απομυζώντας πόρους από τα πακέτα στήριξης, θα βρεθεί σύντομα η παγκόσμια οικονομία, όπως και η ελληνική, εκτιμά ο Μιχάλης Γκλεζάκος. Αυτές θα έρθουν να προστεθούν σε όλες εκείνες που δεν χρεοκόπησαν από την κρίση του 2008.
Ο καθηγητής χρηματοοικονομικής διαβλέπει επίσης τον κίνδυνο ότι μετά την λήξη της καραντίνας, οι υγιείς επιχειρήσεις στην προσπάθεια τους να ανακτήσουν τον τζίρο που έχασαν, θα μπουν στον πειρασμό να πουλήσουν χωρίς να εξετάζουν προσεκτικά την φερεγγυότητα των πελατών τους.”Εκεί θα καραδοκούν τα ζόμπι, που θα επιχειρήσουν για μια ακόμη φορά να διαιωνίσουν την ύπαρξή τους απομυζώντας πολύτιμους πόρους και μολύνοντας υγιείς επιχειρήσεις που συναλλάσσονται μαζί τους”, όπως επισημαίνει.
Ελλοχευει δηλαδή ο κίνδυνος, όπως εξηγεί, ένα μεγάλο τμήμα της παρεχόμενης ρευστότητας και των ενισχύσεων από τις κυβερνήσεις του πλανήτη να χαθεί, γιατί θα καταλήξει στις τσέπες επιχειρήσεων που δεν έχουν καμία πιθανότητα επιβίωσης γι’ αυτό και η διάθεση των κονδυλίων απαιτεί μεγάλη προσοχή και επαγρύπνηση, για να μη μεγαλώσει αυτή η στρατιά.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Στην έκθεσή του το ΔΝΤ προβλέπει ύφεση 10% φέτος στην Ελλάδα -την μεγαλύτερη στην Ευρωζώνη- και εκτίναξη της ανεργίας στο 22,3% επίσης μακράν την μεγαλύτερη. Η ίδια έκθεση εκτιμά ότι η ανάπτυξη του 2021 δεν θα αντισταθμίσει τις απώλειες του 2020. Τι σημαίνουν όλα αυτά;
Σε αυτή την απρόσμενη πανδημία, η προτεραιότητα δόθηκε στην προστασία της ζωής και της υγείας των πολιτών, μέσω της απομόνωσης τους, που είναι εφικτή μόνο με τη διακοπή ή επιβράδυνση μεγάλου μέρους της οικονομικής δραστηριότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Με αυτό το δεδομένο, η ύφεση έχει ήδη ξεκινήσει και είναι αναμενόμενο να περιορίσει σημαντικά το παγκόσμιο εισόδημα του 2020.
Η δική μας οικονομία προέρχεται από μια δεκαετή κρίση και δεν έχει προλάβει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της, λόγω των πρακτικά μηδενικών επενδύσεων και της ανυπαρξίας τραπεζικής χρηματοδότησης, από 2008 και μετά. Επίσης, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, που είναι σήμερα ο πιο ευάλωτος κλάδος.
Με αυτά τα δεδομένα, η εκτίμηση του ΔΝΤ για -10% το 2020 (με παράλληλη αύξηση της ανεργίας στο 22%), δεν φαίνεται υπερβολική. Είναι τέτοια η ένταση της κρίσης, που γονατίζουν ισχυρές οικονομίες με πολύ λιγότερα προβλήματα από τη δική μας. Για παράδειγμα, στην ίδια έκθεση του ΔΝΤ εκτιμάται -7% για τη Γερμανία και -7,5% για την Ολλανδία (Ευρωζώνη -7,5%, Ισπανία -8%, Ιταλία -9%).
Πιστεύω ότι αν δεν είχαμε ξεκινήσει ένα τόσο εκτεταμένο πρόγραμμα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων (αναμένεται να διατεθούν πάνω από 20 δις μέχρι το τέλος Μαΐου), με πόρους δικούς μας αλλά και ευρωπαϊκούς, θα μιλούσαμε για ακόμη μεγαλύτερη ύφεση.
Βέβαια, πολλά θα κριθούν από τις εξελίξεις στο υγειονομικό μέτωπο, όπως ο χρόνος αποκλιμάκωσης της επιδημίας, ο χρόνος εντοπισμού της κατάλληλης θεραπείας, η ανακάλυψη του εμβολίου κλπ.
Όσον αφορά το 2021, πάντοτε με την προϋπόθεση ότι ο ιός θα τεθεί υπό έλεγχο, θεωρώ ότι η κατάσταση θα είναι καλύτερη από αυτή που «βλέπει» το ΔΝΤ. Δηλαδή, η ανάπτυξη μπορεί να ξεπεράσει το 5% και η ανεργία να περιορισθεί κάτω από 19%. Η αισιοδοξία μου βασίζεται στην εκτίμηση ότι το θετικό momentum που είχε διαμορφωθεί στην Ελληνική οικονομία προ της πανδημίας θα επανέλθει και σε συνδυασμό με τις συμπιεσμένες ανάγκες που έχει προκαλέσει η καραντίνα, θα διαμορφώσουν ένα ιδιαίτερα ευνοϊκό περιβάλλον για ανάπτυξη.
- Στην ίδια έκθεση του ΔΝΤ, υπάρχει μια αναφορά στις επιχειρήσεις-ζόμπι, εκείνες δηλαδή που έχουν μείνει στην ζωή με τεχνητές αναπνοές και επηρεάζουν αρνητικά τις υγιείς-εταιρείες και την ανάπτυξη. Πιστεύετε ότι αυτή η κρίση θα είναι το τέλος για τέτοιες επιχειρήσεις;
Η κρίση του 2008 δημιούργησε μια στρατιά επιχειρήσεων-ζόμπι παντού, ιδιαίτερα όμως στη χώρα μας. Είναι οι επιχειρήσεις που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και φυτοζωούν δημιουργώντας «κόκκινες» υποχρεώσεις σε προμηθευτές, τράπεζες, εργαζόμενους, κράτος κλπ. Όσο διατηρούνται στη ζωή με αυτό τον ανορθόδοξο τρόπο, συμπαρασύρουν και υγιείς επιχειρήσεις που ανυποψίαστες τους παρέχουν πιστώσεις.
Σήμερα, στη δίνη της πανδημίας, διατρέχουμε τον κίνδυνο όχι μόνο να μην δούμε το τέλος των επιχειρήσεων αυτών αλλά και να βρεθούμε μπροστά σε μια νέα γενιά εταιρειών-ζόμπι.
Και αυτό καθώς στην παρούσα συγκυρία πολλές επιχειρήσεις θα βρεθούν σε αδυναμία μερικής ή ολικής αποπληρωμής των οφειλών τους και θα προσπαθήσουν να επιβιώσουν με τον ίδιο τρόπο, όπως ακριβώς τα ζόμπι της προ δεκαετίας κρίσης. Χρειάζεται επομένως τεράστια προσοχή και επαγρύπνηση, για να μη μεγαλώσει αυτή η στρατιά.
- Τι εννοείτε;
Ο κίνδυνος είναι μεγάλος, γιατί αμέσως μετά τη λήξη της καραντίνας, όποιες υγιείς επιχειρήσεις διαθέτουν κάποιο κεφάλαιο κίνησης θα μπουν στον πειρασμό να πουλήσουν με πίστωση, χωρίς να εξετάζουν προσεκτικά την φερεγγυότητα των πελατών τους, προκειμένου να ανακτήσουν τον τζίρο πού έχασαν όσο ήταν κλειστές. Εκεί θα καραδοκούν τα ζόμπι.
Τέτοιες επιχειρήσεις, σαν αυτές που σας προανέφερα και οι οποίες θα έπρεπε να είχαν κλείσει εδώ και χρόνια, θα επιχειρήσουν να επωφεληθούν και από τα πακέτο των μέτρων στήριξης της οικονομίας (π.χ. επιστρεπτέα προκαταβολή, αναστολή πληρωμής φόρων κλπ). Η μόνη λύση είναι η ταχύτατη διακοπή της λειτουργίας και η εκκαθάρισή τους, προκειμένου να αποφευχθούν περαιτέρω απώλειες για τις υγιείς επιχειρήσεις, τις τράπεζες κ.ο.κ.
Οι πόροι που καταλήγουν στις επιχειρήσεις-ζόμπι απλώς χάνονται, δεν πιάνουν τόπο. Αντίθετα, αν διατεθούν σε βιώσιμες επιχειρήσεις, όσες δηλαδή βρίσκονται σε δύσκολη θέση, θα τις κρατήσουν ζωντανές και θα τους δώσουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας.
Εννοείται ότι το φαινόμενο αυτό δεν συναντάται μόνο στην Ελλάδα αλλά καταγράφεται σε ολόκληρο τον κόσμο. Απλώς ευδοκιμεί περισσότερο εκεί όπου το πτωχευτικό δίκαιο είναι χαλαρό, η απονομή δικαιοσύνης βραδύτατη και η γραφειοκρατία πολυδαίδαλη.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι επιχειρήσεις αυτής της μορφής καταφέρνουν να διαιωνίζουν την ύπαρξή τους, απομυζώντας πολύτιμους πόρους και «μολύνοντας» υγιείς επιχειρήσεις που συναλλάσσονται μαζί τους.
- Τι σημαίνει για την οικονομία το γεγονός ότι χθες ο ΠΟΥ ανακοίνωσε πως χρειάζονται τουλάχιστον 12 μήνες για να βρεθεί και ετοιμαστεί το εμβόλιο;
Αυτό είναι ένα κακό νέο, γιατί σημαίνει ότι θα χρειαστεί ένα έτος μέχρι να επανέλθουμε στην κανονικότητα. Στο μεταξύ, όσο θα κρατά η πανδημία, έστω και με μικρότερη ένταση, η οικονομική δραστηριότητα θα παραμένει συρρικνωμένη σε σημαντικό βαθμό και οι ζημίες θα συσσωρεύονται στην παγκόσμια οικονομία.
Η ανακάλυψη, η παρασκευή και η διάθεση του εμβολίου σε επαρκείς ποσότητες είναι το κομβικό σημείο επανόδου σε μια κατάσταση ομαλής οικονομικής δραστηριότητας.
Χωρίς εμβόλιο (και φάρμακα) κινδυνεύουμε να μπούμε σε έναν φαύλο κύκλο όπου η λήξη της καραντίνας σε μια χώρα και η αποκατάσταση της επικοινωνίας της με τις άλλες, θα οδηγεί σε «εισαγόμενα κρούσματα», τα οποία θα την ξαναβάζουν στην καραντίνα.
Αυτός ο φαύλος κύκλος δεν θα κλείνει, γιατί δεν είναι εφικτό να βρεθούν στην ίδια φάση αντιμετώπισης του ιού όλες οι χώρες ταυτόχρονα.
- Τι παραπάνω απ’ όσα έχει ήδη δρομολογήσει η Ευρώπη, μπορεί και πρέπει να κάνει ώστε να βοηθήσει τις οικονομίες των χωρών-μελών της; Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ «τυπώνουν» χρήμα. Δεν θα μπορούσε να το κάνει και η Ευρώπη;
Πιστεύω ότι η ΕΕ δεν έχει κάνει αρκετά και σε κάθε περίπτωση δεν έχει αντιμετωπίσει την κρίση αυτή με τη δέουσα αλληλεγγύη για τις ασθενέστερες χώρες-μέλη.
Βεβαίως έχουν παρθεί σημαντικές αποφάσεις για χορήγηση ρευστότητας από την ΕΚΤ, τον ESM κλπ, αλλά δεν αρκούν. Πέρα από τα δανεικά, θα έπρεπε να δοθούν και σημαντικές ενισχύσεις.
Με τα σημερινά δεδομένα, οι επιμέρους χώρες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτή την έκτακτη κατάσταση ποντάροντας περισσότερο στις δικές τους δυνάμεις και λιγότερο στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.
Βεβαίως θα μπορούσε η ΕΕ να εκδώσει το λεγόμενο «ακάλυπτο» χρήμα, δηλαδή να κάνει κάτι παραπάνω από αυτό που κάνει η ΕΚΤ στο πλαίσιο της ποσοτικής χαλάρωσης.
Έχει ισχυρό νόμισμα, με μεγάλη αποδοχή σε παγκόσμιο επίπεδο και γι αυτό έχει τη δυνατότητα να «εκδώσει» χρήμα, πέρα από τα όρια που δικαιολογούν τα δεδομένα της οικονομίας της, δίχως να «τιμωρηθεί» με αύξηση του πληθωρισμού.
Αυτό το επιπλέον χρήμα θα μπορούσε να το κατανείμει στις χώρες-μέλη, ως de facto ενίσχυση, με τις κατάλληλες διαδικασίες και μηχανισμούς και την κατάλληλη χρονική κλιμάκωση.
