Οι περισσότεροι από μας, ακόμα κι αν έχουμε στη διάθεσή μας όλα τα δεδομένα, για οποιαδήποτε κρίση, αδυνατούμε να υπολογίσουμε το ρίσκο που μπορεί να έχει κάθε αντίδρασή μας, κάθε πράξη μας. Αδυνατούμε, δηλαδή, να κάνουμε risk assessment, όπως λέγεται στην ορολογία της διαχείρισης κρίσεων.
Οι αιτίες γι' αυτό είναι πολλές και η σχετική βιβλιογραφία γεμίζει, κυριολεκτικά, πολλές βιβλιοθήκες.
Αν λοιπόν είναι δύσκολο να πλοηγηθούμε σε μια κρίση όταν έχουμε στα χέρια μας όλα τα δεδομένα, μπορούμε να καταλάβουμε όσο δύσκολο είναι για τον καθένα από εμάς να λαμβάνει διαρκώς τις σωστές αποφάσεις για να προφυλαχθεί από τον κορονοϊό αφού ακόμα και οι ειδικοί μαθαίνουν ακόμα πολλά γι αυτόν.
Οι ειδικοί μας έχουν δώσει ένα τρίπτυχο απλών οδηγιών: «Αποφύγετε τους συνωστισμούς, πλένετε συχνά τα χέρια σας, φοράτε μάσκα». Είναι τρεις φθηνοί και προσιτοί σε όλους τρόποι προστασίας.
Η χρήση της μάσκας την οποία μας συστήνουν οι ειδικοί έχει ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο χρήσης. Ακόμα και οι ίδιοι οι γιατροί, μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν χωρίς κανένα λάθος μόνο στο ελεγχόμενο περιβάλλον των νοσοκομείων και των χειρουργείων. Στις ταινίες βλέπουμε ότι και οι χειρουργοί για να απολυμανθούν με επιτυχία χρειάζονται τη βοήθεια νοσηλευτών.
Η μάσκα είναι ένα εργαλείο.
Και όπως όλα τα εργαλεία έχει συγκεκριμένο τρόπο στη χρήση του ώστε να είναι αποτελεσματική.
Όσο και να ζητάμε από τους ειδικούς λοιπόν να μας διαβεβαιώσουν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, αν κατεβάζουμε τη μάσκα στο πηγούνι, την ανεβάζουμε στο μέτωπο, τη φοράμε βραχιολάκι, δεν θα το κάνουν. Είναι λάθος.
Οι ειδικοί γνωρίζουν ότι είναι οδυνηρό να φοράς τη μάσκα διαρκώς και το γνωρίζουν από την εμπειρία τους, φορώντας τη μάσκα για ώρες όταν το καθήκον τους το απαιτεί. Όμως όση κατανόηση και να δείξουν εκείνοι παραμένει γεγονός ότι είναι επικίνδυνο να κατεβάζουμε τη μάσκα στο πηγούνι, να την ανεβάζουμε στο μέτωπο, να την βάζουμε βραχιολάκι, να αφήνουμε τη μύτη έξω από αυτή, να πιάνουμε με τα χέρια μας το μπροστινό της μέρος. Τι να γίνει τώρα. Κάθε εργαλείο έχει περιορισμούς στη χρήση του.
Προ ημερών, μιλώντας στην εκπομπή Evening Report, ο καθ.Μιχάλης Δερμιτζάκης θύμισε ότι οι οδηγίες προς όλους μας αφορούν το ελάχιστο που πρέπει να κάνουμε. Για παράδειγμα, οι ειδικοί μπορεί να συστήνουν τη μάσκα στους κλειστούς χώρους αλλά είναι λάθος να τη βάζουμε και να τη βγάζουμε γιατί καταλήγουμε να κάνουμε «εκπτώσεις» στη χρήση της. Δηλαδή, καταλήγουμε να σκεφτόμαστε ότι αφού θα μπούμε για ένα λεπτό στο ψιλικατζίδικο για να αγοράσουμε τσιγάρα δεν χρειάζεται να τη φορέσουμε. Καταλήγουμε δηλαδή να κάνουμε risk assessment, υπολογισμό του κινδύνου ενώ όχι απλώς δεν είμαστε εκπαιδευμένοι γι αυτό αλλά μας λείπουν και πολλά δεδομένα.
Απαντώντας, μάλιστα, στην ερώτηση του Γιώργου Κουβαρά και τι να κάνουμε με τους νέους η απάντησή του ήταν αφοπλιστική:
«Οι νέοι θέλουν να βγαίνουν και να πηγαίνουν στα μπαρ; Εντάξει. Ας το κάνουν φορώντας μάσκα».
«Και πώς θα πίνουν ποτό;», τον ρωτάνε στο πάνελ.
«Να παραμερίζουν λίγο τη μάσα και να πίνουν μια ρουφηξιά με το καλαμάκι. Το έκανα κι εγώ επειδή το καλοκαίρι ταξίδεψα αρκετά με πλοίο. Δεν είναι η τέλεια χρήση αλλά έτσι μαθαίνουμε όλοι να ζούμε με τη μάσκα και με την πανδημία. Εξάλλου αυτό δεν θα το κάνουμε για πάντα. Πρέπει να το κάνουμε όμως για λίγους μήνες ακόμα».
Ο καθ.Μιχ.Δερμιτζάκης είπε τη μαγική φράση: «Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με την πανδημία».
Κανένα μέτρο, καμία αστυνόμευση δεν μπορεί να είναι απολύτως αποτελεσματική αν όλοι εμείς δεν μάθουμε να ζούμε με την πραγματικότητα της πανδημίας. Και αυτό δεν έχει να κάνει με την ατομική ευθύνη. Είναι το λιγότερο που οφείλει ο καθένας από εμάς να κάνει για χατήρι του εαυτού του.
