Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Όταν πριν ένα περίπου μήνα αναφερόμασταν στην κρίση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, δεν θα μπορούσε κανείς να φανταστεί πόσο γρήγορα θα χειροτέρευε η κατάσταση στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Η κατάσταση έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που, παρά τα τεράστια ποσά διάσωσης που διοχετεύονται με την "Ποσοτική Χαλάρωση" στις πλούσιες χώρες και τις τράπεζές τους, σχεδόν 70 δισ. ευρώ κάθε μήνα, όχι μόνο η γερμανική, αλλά τώρα και η ιταλική κυβέρνηση βρίσκονται σε "κατάσταση επιφυλακής" για τις τράπεζές τους! Οι ιταλικές αρχές, μάλιστα, έφτιαξαν προχτές και βάφτισαν το σχέδιο διάσωσης τραπεζών τους "Άτλας"! Θα μπορέσει όμως ο Ιταλός "Άτλας" να σώσει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, ή η πτώχευση ευρωπαϊκών τραπεζών είναι προ των πυλών;
Ο "Άτλας" είναι ένα "ταμείο διάσωσης τραπεζών". Η δικαιολογία με την οποία ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών προέβη προχτές το βράδυ στη δημιουργία του, είναι ότι οι επενδυτές "λαθεμένα" εκτιμούν ότι οι ιταλικές τράπεζες έχουν κρυμμένες υποαξίες και προβλήματα. Με την δημιουργία λοιπόν του "Άτλα", οπουδήποτε υπάρχει πρόβλημα, θα διοχετεύεται ρευστότητα ώστε να διασώζεται η τράπεζα ή το ασφαλιστικό ταμείο. Αυτό, λέει ο υπουργός, είναι λόγω νομοθεσίας. Ενώ στην Ισπανία και την Γαλλία ο χρόνος απόφασης για το αν μια εταιρία χρεοκόπησε είναι 2,5 έτη, στην Ιταλία ο μέσος όρος είναι 6,5 χρόνια και μπορεί να φτάσει μέχρι και… 15 έτη, δηλαδή τη διάρκεια ζωής ενός… σκύλου!
Όταν λοιπόν μια εταιρία, που έχει τραπεζικό δανεισμό, χρεοκοπεί, συνεχίζει να…εμφανίζεται ως "κακό δάνειο" στα περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας, χωρίς η τράπεζα να έχει τη δυνατότητα να την βγάλει στο σφυρί, ώστε να ανακτήσει ένα μέρος, έστω, από τις χασούρες του δανείου που έδωσε και δεν πρόκειται να εισπράξει…ποτέ! Τα πράγματα θεωρητικά, μπορούν να λυθούν στις πιο μεγάλες τράπεζες με μεθόδους "δημιουργικής λογιστικής" (δηλαδή με εφαρμογή λογιστικών μεθόδων με ελαστικότητα αμφιλεγόμενης αξίας, όπως δημιουργία κεφαλαίων από το …μηδέν-θυμηθείτε τα 8 δισ. που δημιούργησε μια ημέρα η Banco Santander στη Βραζιλία!), και με αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου. Αντίθετα, οι μικρές τράπεζες δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν επιτυχώς αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου με μετρητά, διότι δεν βρίσκονται αρκετοί…''παλαβοί'', η σωστότερα ριψοκίνδυνοι επενδυτές, να επενδύσουν σε αυτές! Αν όμως μια μικρή τράπεζα κλείσει διότι δεν μπορεί να βρει, ας πούμε, 2 δισ. κεφάλαια, τότε αφήνει τρύπα… 30-40 δισ. στο Τραπεζικό σύστημα της χώρας. Δηλαδή η τρύπα 2 δισ. σε μία τράπεζα οδηγεί σε τρύπα 40 δισ. στις άλλες! Αυτό συμβαίνει διότι οι τράπεζες διαχειρίζονται κεφάλαια με "μόχλευση'' (δηλαδή έχουν πολλά δανεικά, για παράδειγμα έχουν 10 ευρώ ξένων κεφαλαίων για κάθε 1 ευρώ δικά τους κεφάλαια).
Στην Ιταλία, υπάρχουν αρκετές τέτοιες μικρές Τράπεζες που πάνε για κλείσιμο επειδή δεν μπορούν να βρουν κεφάλαια. Ενδεικτική η περίπτωση της Τράπεζας Popolare di Vicenza που μετά τους πρόσφατους ελέγχους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, βρέθηκε να έχει τρύπα 2,2 δισ. ευρώ, που καλείται να καλύψει με αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, ενώ επίσης έχει μπει εισαγγελέας να διερευνήσει γιατί φαίνεται ότι έχει κάνει, στο παρελθόν, εικονική αύξηση μετοχικού κεφαλαίου 1,1 δισ., χορηγώντας δάνεια σε πελάτες που στη συνέχεια με αυτά τα δάνεια αγόρασαν μετοχές της για να μπούνε στην αύξηση!
Μαζεύτηκαν λοιπόν, την Δευτέρα οι μεγαλοτραπεζίτες με τον υπουργό Οικονομικών της Ιταλίας και αποφάσισαν…οι μεγάλες Ιταλικές τράπεζες UniCredit και Intesa Sanpaolo να συνεισφέρουν (όπως σε ρεφενέ-πάρτυ) από 1 δισ. ευρώ, ώστε 2 δισ. ευρώ τώρα να…πάνε στην εταιρία "Άτλας" που θα ….συνεισφέρει μετρητά στην Popolare di Vicenza, ώστε να μην χρεοκοπήσει αν η αύξηση κεφαλαίου της δεν πετύχει!
Αυτό το "μεγαλειώδες σχέδιο", δηλαδή η "διάσωση μικρών τραπεζών" με "χρήματα μεγάλων τραπεζών", θα διασφαλίσει την "αξιοπιστία" του ιταλικού τραπεζικού συστήματος. Η τουλάχιστον έτσι πιστεύουν οι εμπνευστές του. Θα διασώσει όμως, αυτή η μέθοδος συνολικά το τραπεζικό σύστημα;
Είναι εμφανές, ότι η εισφορά "ψίχουλων" με το σύστημα της "μεταφοράς από την μία τρύπια τραπεζική τσέπη σε μία άλλη", ίσως από τεχνικής άποψης φαίνεται εντάξει, αλλά κατ' ουσία απλά κοροϊδεύει τόσο τους επενδυτές όσο και τους καταθέτες των τραπεζών της Ιταλίας, κερδίζοντας απλά χρόνο. Κερδίζοντας χρόνο μέχρι να "σκάσει" το μεγάλο πρόβλημα. Το πρόβλημα των κόκκινων δανείων που ανέρχονται σε 360 δισ. ευρώ (!) στις ιταλικές τράπεζες, ποσό που συνεχώς αυξάνεται, και το οποίο δεν καλύπτεται, από ό,τι φαίνεται, με τίποτα. Οι επενδυτές γνωρίζουν ότι υπάρχει τρύπα στο σύστημα, οι αναλυτές το ξέρουν, και αυτοί οι δύο προσεύχονται να μην το μάθουν οι…καταθέτες!
Το πρόβλημα αυτών των τραπεζών, και μιλάμε για τις μεγάλες, μάλλον δεν καλύπτεται, και το δείχνουν οι τιμές των CDS (ασφάλιστρα κινδύνου) των μεγάλων ιταλικών τραπεζών, που "βρωμάνε" ενδεχόμενο χρεοκοπίας, από …χιλιόμετρο! Το πρόβλημα των ιταλικών τραπεζών δεν καλύπτεται, διότι η ιταλική οικονομία έχει σοβαρό πρόβλημα. Η οικονομία είναι σε κρίση, γι αυτό δεν πληρώνονται τα δάνεια. Πρόβλημα που επίσης έχει η Γερμανία. Πρόβλημα που έχει όλη η Γερμανοκρατούμενη Ευρωπαϊκή Ένωση. Και είναι θέμα χρόνου, να "σκάσει". Και όταν σκάσει, αλλοίμονό μας….Γι΄ αυτό, καλύτερα να τρώμε σπαγγέτι και πίτσα, όσο προλαβαίνουμε! Και μακριά από ιταλικές τράπεζες!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
