Με την πτώση της κυβέρνησης Ερντογάν θα γραφτεί το φινάλε του οικονομικού δράματος της Τουρκίας, σύμφωνα με όσα εκτιμά ο Ντέσμοντ Λάχμαν, πρώην διευθυντής του ΔΝΤ για τις αναδυόμενες αγορές. Ο ίδιος, με δηλώσεις του στο Liberal, προειδοποιεί πως όσο ο Τούρκος πρόεδρος επιμένει στις καταστροφικές του οικονομικές πολιτικές, τόσο η Τουρκία κινδυνεύει από τραπεζικό πανικό και μαζικές αναλήψεις μετρητών καθώς σε αυτές τις συνθήκες όλοι προτιμούν να φυλάσσουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό.
Ο πρώην αξιωματούχος του ΔΝΤ, με μεγάλη εμπειρία στις αναδυόμενες αγορές, παρακολουθεί στενά τα τεκταινόμενα στην Τουρκία και τονίζει ότι ο Ερντογάν έχει χάσει κάθε ίχνος αξιοπιστίας. Σημειώνει δε, ότι τα πετροδόλαρα των ΗΑΕ και η οικονομική βοήθεια από Κίνα και άλλες χώρες δεν αρκούν για να σταματήσουν την κατρακύλα της λίρας. Ο έμπειρος οικονομολόγος προβλέπει ότι ο πληθωρισμός στην Τουρκία θα αυξηθεί τουλάχιστον στο 30%, ενώ ακόμη και αν ο Ερντογάν κάνει στροφή 180 μοιρών, οι αγορές δεν θα πιστέψουν ότι έχει αλλάξει αντιλήψεις.
Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Μαριόλη
Κύριε Λάχμαν, έχουμε συζητήσει αρκετές φορές στο παρελθόν την κατάσταση στην τουρκική οικονομία και τα διάφορα επεισόδια νομισματικής κρίσης. Ομολογώ ότι ενώ κάθε φορά τα σενάρια είναι καταστροφικά, ο Ερντογάν βρίσκει τρόπο να αντιστρέψει το κλίμα. Πιστεύετε ότι θα ακολουθήσει παρόμοια πορεία και τώρα και πόσο μακριά μπορεί να φτάσει, δεδομένου ότι έχει μπροστά του τις εκλογές του 2023;
Το μεγάλο πρόβλημα του Ερντογάν στην παρούσα συγκυρία είναι ότι έχει καταστρέψει κάθε ίχνος αξιοπιστίας της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζει. Το κατάφερε αυτό απολύοντας τρεις κεντρικούς τραπεζίτες τα τελευταία δύο χρόνια και υποστηρίζοντας επανειλημμένα την εκκεντρική άποψη ότι τα υψηλά επιτόκια αντί να καταπολεμούν τον πληθωρισμό, τον προκαλούν.
Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και στην περίπτωση που αποφάσιζε να κάνει στροφή 180 μοιρών και να τοποθετήσει έναν αξιόπιστο και υπεύθυνο διοικητή στην κεντρική τράπεζα, οι αγορές δεν θα πίστευαν ότι η εν λόγω κίνηση αποτελεί μόνιμη αλλαγή αντίληψης. Σε κάθε περίπτωση, εκτιμώ ότι από πολιτικής άποψης, θα είναι πολύ δύσκολο για τον Ερντογάν να κάνει στροφή 180 μοιρών χωρίς να έχει πολιτικό κόστος.
Χθες, ο Ερντογάν συναντήθηκε με τον πρίγκιπα διάδοχο των ΗΑΕ και σύναψε αρκετές επενδυτικές συμφωνίες. Επίσης, η Τουρκία έχει συνάψει συμφωνίες ανταλλαγής συναλλάγματος με Κίνα, Κατάρ και Νότια Κορέα. Αρκούν τέτοιου τύπου συμφωνίες για να αποτρέψουν την περαιτέρω ραγδαία υποτίμηση της τουρκικής λίρας;
Τα χρήματα που εισρέουν στην τουρκική οικονομία από τις πηγές που αναφέρετε μοιάζουν με έναν απλό επίδεσμο για να αντιμετωπιστεί η νομισματική κρίση που βιώνει η Τουρκία. Η χώρα έχει ξεμείνει από συναλλαγματικά αποθέματα και οι Τούρκοι πολίτες διατηρούν τεράστια ποσά καταθέσεων σε δολάρια στις τράπεζες. Από τη στιγμή που όλοι τρέχουν να εγκαταλείψουν την τουρκική λίρα αυτή τη στιγμή, η Τουρκία θα χρειαζόταν τεράστια ποσά συναλλάγματος για να σταθεροποιήσει το εθνικό της νόμισμα τα οποία αφενός δεν έχει και αφετέρου δεν μπορεί να δανειστεί αύριο το πρωί.
Μία εθνική οικονομία δεν είναι επιχείρηση για να βάλει λουκέτο, όμως βλέπουμε ότι η επενδυτική εμπιστοσύνη στην τουρκική οικονομία πέφτει σε χαμηλά δεκαετιών. Τι θα συμβεί αν ο Ερντογάν πάει μέχρι τέλους με χαμηλά επιτόκια; Συμφωνείτε με όσους εκτιμούν ότι θα αναγκαστεί να εφαρμόσει capital controls και άλλα έκτακτα μέτρα;
Εκτιμώ ότι είναι απλώς θέμα χρόνου να αναγκαστεί ο Ερντογάν να εφαρμόσει capital controls και να περιορίσει τις αναλήψεις μετρητών από τις τράπεζες. Στις συνθήκες που βιώνει σήμερα η Τουρκία, όλοι επιθυμούν να φυλάσσουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό και ο κόσμος πολύ σύντομα θα αρχίσει να αμφισβητεί την ασφάλεια των οικονομιών του στις τουρκικές τράπεζες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε bank run στην Τουρκία.
Πιστεύετε ότι η Τουρκία μπορεί να αποφύγει τον «υπερπληθωρισμό» και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις για την οικονομία της;
Δεν είναι βέβαιος ότι η Τουρκία θα έχει υπερπληθωρισμό όμως το σίγουρο είναι ότι σύντομα ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί τουλάχιστον στο 30%. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι η τουρκική λίρα έχει χάσει πάνω από το ένα τρίτο της αξίας της από την αρχή του έτους. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα για τον Ερντογάν είναι ότι η οικονομία είναι πολύ πιθανό να βιώσει σημαντική ύφεση του χρόνου, με φόντο την παντελή έλλειψη καταναλωτικής και επενδυτικής εμπιστοσύνης.
Από τη στιγμή που ο Ερντογάν αποκλείει με κάθε τρόπο την προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ποια θα μπορούσε να είναι η έκβαση της κρίσης ή του «οικονομικού πολέμου», όπως ο ίδιο τη χαρακτηρίζει;
Ο Ερντογάν έχει γκρεμίσει κάθε γέφυρα με το ΔΝΤ, καθώς απομακρύνεται τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η εκτίμησή μου είναι ότι το φινάλε του οικονομικού δράματος της Τουρκίας θα γραφτεί με την πτώση της κυβέρνησης Ερντογάν, εξέλιξη που ενδέχεται να ανοίξει το δρόμο για την εφαρμογή ενός προγράμματος σταθερότητας από το ΔΝΤ.
Βλέποντας την ραγδαία επιδείνωση των συνθηκών στην τουρκική οικονομία, μου έρχεται στο νου η περίφημη ρήση του Ρούντι Ντόρνμπους σχετικά με τις νομισματικές κρίσεις. Χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο να συμβούν απ’ ότι θα περίμενε κανείς. Ωστόσο, όταν ξεσπάσουν, το κάνουν με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ ότι θα μπορούσε να φανταστεί κανείς.
