Ο τίτλος από μόνος του, προσδιορίζει απολύτως το μέγεθος του ανθρώπου. «Ο Γαλαξίας του Μίκη Θεοδωράκη» τιτλοφορείται η μεγάλη έκθεση που θα εγκαινιαστεί στις 5 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής, με μοναδικά τεκμήρια από το αρχείο του μεγάλου συνθέτη, τα οποία θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στο κοινό. Επελέγησαν ανάμεσα σε 100.000 τεκμήρια. Τόσα συγκροτούν το τεράστιο αρχείο του συνθέτη, που έχει δωρηθεί από τον ίδιον στη Μουσική Βιβλιοθήκη του Μεγάρου. Για να είναι αντάξιά του η έκθεση, οι προετοιμασίες ξεκίνησαν από πέρσι, με συμμετοχή και της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη, και τώρα κορυφώνονται.
Μαζί με τον «Γαλαξία» θα απολαύσουμε και το «Καρναβάλι» (πρώτος τίτλος: «Ελληνική Αποκριά») σε παγκόσμια μετάδοση μέσω livestreaming ύστερα από απόφαση της υπουργού. Το νεανικό και πανέμορφο έργο του Μίκη, το οποίο πρωτοπαρουσιάστηκε από το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου στην Όπερα της Ρώμης τον Μάρτιο του 1953 υπό την διεύθυνση του Ανδρέα Παρίδη- ως παραγγελία του Χοροδράματος προς τον συνθέτη.
Το Ελληνικό Χορόδραμα έκλεινε τότε τρία χρόνια ζωής και είχε προσκληθεί από την ιταλική κυβέρνηση. Το έργο παρουσιάστηκε μαζί με τις «Εξι Λαϊκές Ζωγραφιές» και «Το καταραμένο φίδι» του Μάνου Χατζιδάκι. Εκτοτε δόθηκαν πολλές παραστάσεις και στην Αθήνα, ενώ, όμως σημειώνει ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, «με τη μορφή της συμφωνικής σουίτας παίχτηκε από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στην αίθουσα Ορφεύς, πάντοτε υπό τη διεύθυνση του Ανδρέα Παρίδη.
Το έργο άρχισε να γράφεται το 1947, όταν ο συνθέτης ήταν εξόριστος στην Ικαρία, και ολοκληρώθηκε το 1953 με αφορμή τον ομώνυμο μύθο που εμπνεύστηκαν ο Βασίλης Ρώτας και ο Σπύρος Βασιλείου (μια απλή ερωτική ιστορία από την Αποκριά στην Παλιά Αθήνα). Η Ραλλού Μάνου χόρεψε τον κύριο λόγο, ενώ η χορεύτρια και μετέπειτα χορογράφος Ντόρα Τσάτσου ερμήνευσε το ρόλο του Παιδιού της ταβέρνας.
«Ο Θεοδωράκης» αναφέρει ο κ. Ανδριόπουλος, «βασίστηκε για το έργο, στα σχέδια που είχε ήδη κάνει όταν ήταν εξόριστος στην Ικαρία. Τότε που τον είχαν εντυπωσιάσει τα λαϊκά τραγούδια που τραγουδούσαν οι συνεξόριστοί του, και ιδιαίτερα ο «Ανδρέας Ζέππος», ένα δημοφιλές τραγούδι του Μικρασιάτη Γιάννη Παπαϊωάννου. Πράγματι, το θέμα του τραγουδιού αυτού κυριαρχεί στο «Μεγάλο Χορό». Σημειώνουμε ότι το τραγούδι αυτό άρεσε πολύ και στον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος μας έδωσε μια ορχηστρική διασκευή του στις "Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη".
Όμως από κει και πέρα, όλα τα υπόλοιπα μελωδικά θέματα μπορούν να θεωρηθούν σαν προαναγγέλματα της μετέπειτα τραγουδιστικής του περιόδου. Με το Καρναβάλι ο Θεοδωράκης επιχειρεί για πρώτη φορά να "ντύσει" νεοελληνικές μελωδίες και χορούς με συμφωνικά ορχηστρικά χρώματα. Αργότερα θα χαρακτηρίσει την προσπάθειά του αυτή σαν ‘μετασυμφωνική’ μουσική. Δηλαδή αναζήτηση της χρυσής τομής μεταξύ της λαϊκής και της έντεχνης μουσικής.»
Ο συνθέτης έχει πει στο «Βήμα»:
«Νομίζω ότι ο Μάνος βρήκε τότε, στη δεκαετία του ’50, τον δρόμο του που αργότερα θα γινόταν και δικός μου δρόμος. Το θέατρο, το Ελληνικό Χορόδραμα και αργότερα ο κινηματογράφος τον βοήθησαν να λυτρωθεί από τις φαντασιώσεις των προτύπων της ευρωπαϊκής μουσικής και να ακολουθήσει έναν δρόμο μοναδικό, προσωπικό, πρωτότυπο και βαθιά ελληνικό. Ο Καραγκιόζης ήταν ένα καθαρό αριστούργημα γεμάτο μελωδικές ιδέες, η μια πιο φωτεινή απ’ την άλλη, και ρυθμικές παραλλαγές γεμάτες πρωτοτυπία και λάμψη. H πρώτη γραφή του για πιάνο ήταν για μένα και η πιο γνήσια και αποκαλυπτική. Όταν ακολούθησε η ενορχήστρωση, τότε άρχισαν και τα προβλήματα που παραμένουν άλυτα έως σήμερα. Πώς μπορείς να ενορχηστρώσεις ένα καθαρά ελληνικό έργο χωρίς να προδώσεις τον βαθύτερο χαρακτήρα του;
Στο μεταξύ η δική μου αγωνία συνεχιζόταν παίρνοντας όλο και πιο δραματική μορφή για μένα. Με το ένα μάτι στη Δύση και με το άλλο στην Ελλάδα… Τι να κάνω; Πώς να το κάνω; Πώς να συνδυάσω, πώς να παντρέψω αυτούς τους δύο κόσμους;
Όταν άκουσε ο Χατζιδάκις τη δική μου Ελληνική Αποκριά τον είδα με μεγάλη μου ανακούφιση να συμφωνεί. Άλλωστε το έπαιζε συχνά με την Ορχήστρα των Χρωμάτων και είχε κάνει απόπειρες να ολοκληρώσει μια ηχοληψία όπως ο ίδιος την ήθελε: με τελειότητα. Τι ήταν εν τέλει το έργο αυτό; Νομίζω μια πρόταση για ενορχήστρωση ενός καθαρά ελληνικού μουσικού υλικού…
Ευτύχησα να είμαι μαζί του στην Όπερα της Ρώμης στα 1953, όταν ο Ανδρέας Παρίδης διηύθυνε με τους Ιταλούς μουσικούς τον Καραγκιόζη και την Ελληνική Αποκριά. Βγαίναμε και οι δύο για πρώτη φορά στην εμβληματική Ευρώπη των μεγάλων συμφωνιστών! Την επομένη εγώ θα πήγαινα στο Παρίσι να δαμάσω επιτέλους τα φαντάσματα της συμφωνικής μουσικής που με βασάνιζαν, ο δε Μάνος θα γύριζε στην Ελλάδα ακολουθώντας έναν δρόμο που ο ίδιος είχε στρώσει και που θα είχε ως αποτέλεσμα την κατάκτηση μιας κορυφής που ήταν ίσως η πιο ψηλή για όλους μας: το Ελληνικό Τραγούδι». (Το Βήμα, 15-6-2003).
Ο Μάνος Χατζιδάκις στο πρόγραμμα της συναυλίας που δόθηκε την 28η Μαρτίου 1990, οπότε και διηύθυνε την Ορχήστρα των Χρωμάτων στην Ελληνική Αποκριά το χαρακτήριζε «Κομμάτι από τη ζωή του» και σημείωνε:
«Η Ελληνική Αποκριά είναι γέννημα μιας περιθωριακής ευαισθησίας που έμελλε να σφραγίσει τον τόπο εδώ και 40 χρόνια, σε πείσμα των κρατούντων και των εμπόρων" Και σχολιάζοντας στη συνέχεια τα μέρη του έργου γράφει για την "Καμήλα": "Μες στην οποία υπάρχει το υπέροχο θέμα του σαξοφώνου που το έκλεψα συνειδητά για να γράψω το τραγούδι μου Το πέλαγο είναι βαθύ, πιστεύοντας όπως ο Στραβίνσκυ πως ...οι μεγάλοι κλέβουν ενώ οι μέτριοι μιμούνται».
Στα 1957 ο Colin Davis το ερμήνευσε με τη Συμφωνική του Εδιμβούργου, σημειώνοντας για το έργο την αρχή μιας διεθνούς καριέρας.
Πολλά από τα μέρη του έργου αυτού ο συνθέτης τα ενσωμάτωσε στο μπαλέτο ΖΟΡΜΠΑΣ, στα 1988, κατά την επιθυμία του χορογράφου Lorca Massine και της Arena di Verona, που ήθελαν να αποτελείται από τους πιο λαμπρούς χορούς και τραγούδια του Θεοδωράκη.
Το απόγευμα του Σαββάτου η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη σε συνάντηση με τον Μίκη Θεοδωράκη συζήτησαν, ανάμεσα σε άλλα, το θέμα της έκθεσης «Ο Γαλαξίας του Μίκη Θεοδωράκη» θα εγκαινιαστεί στις 5 Νοεμβρίου, στο Μέγαρο Μουσικής. Η διοργάνωση της έκθεσης αυτής είχε συζητηθεί με τον συνθέτη την Πρωτοχρονιά 2020, όταν η κ. Μενδώνη τον είχε επισκεφθεί και είχε συζητήσει μαζί του τον εορτασμό των γενεθλίων του.
Χρηματοδοτήθηκε με 120.000 από το ΥΠΠΟΑ και βρίσκεται στην τελική της φάση. Εκτίθενται χειρόγραφες παρτιτούρες, κείμενα, σκέψεις και βιβλία του συνθέτη, αποκόμματα τύπου, αφίσες, προγράμματα, οπτικοακουστικό υλικό, διατριβές, μελέτες, φωτογραφίες, μετάλλια και ποικίλα προσωπικά του αντικείμενα.
Την διοργάνωση ανέλαβε ο «Σύλλογος Φίλων της Μουσικής», δεδομένου ότι το αρχείο Μίκη Θεοδωράκη -εντυπωσιακό σε όγκο και θεματική ποικιλία- φυλάσσεται στο Μέγαρο Μουσικής, στην Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη, υπό την εποπτεία του “Συλλόγου των φίλων της Μουσικής» .
Καθώς ο συνθέτης τηρεί απαρέγκλιτα τα υγειονομικά μέτρα και δεν θα είναι δυνατόν να παρευρεθεί προσωπικά στη συναυλία και στα εγκαίνια της έκθεσης, η Υπουργός του ανακοίνωσε την απόφασή της η εκδήλωση να καλυφθεί σε livestreaming, ώστε να μπορέσει και ο ίδιος να την δει, αλλά και οι ανά τον κόσμο πολυπληθείς θαυμαστές του έργο του.
Η Λίνα Μενδώνη ενημέρωσε τον Μίκη Θεοδωράκη για τα 17 ρεσιτάλ και συναυλίες, με δικά του έργα, που δόθηκαν στο πλαίσιο του θεσμού του ΥΠΠΟΑ «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» για τον εορτασμό των 95 χρόνων του, με την οργανωτική ευθύνη της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθώς και για την 18η συναυλία με έργα Θεοδωράκη, που οργανώνεται στο πλαίσιο του ίδιου θεσμού, την Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου στο Καστελόριζο.
