Η έκρυθμη κατάσταση η οποία επικρατεί στον κόσμο λόγω της επιδημίας του ιού που εμφανίστηκε στην Κίνα λίγους μήνες πριν, οδηγεί πολλές ακόμη κρίσεις σε διαφορετικά επίπεδα. Η οικονομική κατάρρευση που κινδυνεύει να λάβει χώρα λόγω της καραντίνας, η δοκιμασία των εθνικών συστημάτων υγείας και της αποτελεσματικής διακυβέρνησης των κρατών, η υγειονομική βόμβα η οποία ακούει στο όνομα ''μεταναστευτικό'', είναι λίγες μόνο από τις προφανείς κρίσεις που δοκιμάζουν ένα διεθνές σύστημα το οποίο παλεύει να βρει ισορροπία. Εν μέσω όλων αυτών των κρίσεων που με δέος παρακολουθούμε και που φέρνουν αβεβαιότητα σε παγκόσμια κλίμακα, εξελίσσεται ένας ανταγωνισμός. Ο ανταγωνισμός του 21ου αιώνα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Πώς σχετίζεται αυτή η πολυσυστημική υγειονομική κρίση με τον ανταγωνισμό τους; Ποιά από τις δύο δυνάμεις θα έχει σχετικά ή απόλυτα κέρδη; Γιατί η Θουκυδίδεια Παγίδα είναι διπλής κατεύθυνσης;
Ηγεμόνας γίνεται εκείνος που παρέχει συλλογικά αγαθά στη διεθνή πολιτική
Η χώρα που κατέχει την δεσπόζουσα θέση στη διεθνή πολιτική είναι οι ΗΠΑ. Αυτό γιατί όταν τελείωσε ο Β'.Π.Π ανασυγκρότησε τον δυτικό κόσμο. Έθεσε με δικά της χρήματα (Σχέδιο Μάρσαλ) τα θεμέλια μιας οικονομικής προόδου που ξεκίνησε την δεκαετία του 1960' και συνεισέφερε στην ειρήνη. Αυτή η παροχή συλλογικών αγαθών (ευημερία, ασφάλεια μέσω ΝΑΤΟ, ενθάρρυνση για τη δημιουργία της ΕΟΚ που έγινε Ε.Ε) κατέστησε την Ουάσινγκτον, όχι μόνο πρώτη δύναμη αλλά και επιθυμητή από συμμάχους οι οποίοι δεν είχαν κανένα κίνητρο και κανένα όφελος να συνασπισθούν για να την ''εκθρονίσουν''. Μόλις έλαβε τέλος ο Ψυχρός Πόλεμος, κάθε κράτος είχε να αντιμετωπίσει νέες απειλές.
Επίσης, κάθε κράτος είχε νέα κίνητρα και ευκαιρίες να βελτιώσει τα σχετικά του κέρδη από τη διεθνή πολιτική και από τη διεθνή οικονομία. Άλλες δυνάμεις όπως η Κίνα, προσπαθούν να διεκδικήσουν τα σκίπτρα από τις ΗΠΑ. Στο τέλος, ο κόσμος δεν γίνεται να έχει δύο βασιλιάδες, όπως έλεγε ο Μέγας Αλέξανδρος. Δεν αλλάζουν πολλά σε αυτές τις περιστάσεις. Ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων, παρατηρείται από τότε που υπάρχουν οργανωμένες κοινωνίες. Ηγεμόνας γίνεται εκείνος που τον φοβούνται τόσο ώστε να μην προσπαθήσουν να τον απειλήσουν και τον αγαπούν τόσο , ώστε να θεωρούν την πρωτοκαθεδρία του συμφέρουσα ή τουλάχιστον , την καλύτερη από τις διαθέσιμες επιλογές. Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ για να συνεχίσουν να έχουν την πρώτη θέση στον ιεραρχία τους διεθνούς συστήματος, πρέπει να συνεχίσουν να παρέχουν συλλογικά αγαθά. Ένα από αυτά, είναι και η ασφάλεια σε τέτοιες κρίσεις που απειλούν την ανθρωπότητα.
Η Θουκυδίδεια Παγίδα: Ποιός θα προλάβει;
Ο Graham Allison έχει εδώ και αρκετό καιρό εκφράσει τη γνώμη του για το πλέγμα σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Η μεγάλη εικόνα των σινο-αμερικανικών σχέσεων σύμφωνα με τον Allison, είναι βαθιά ανταγωνιστική και θα πλαισιωθεί από την περίφημη κατάσταση Θουκυδίδειας Παγίδας. Ο πατέρας του πολιτικού ρεαλισμού και της ιστορικής επιστήμης, ανέδειξε στον Πελοποννησιακό Πόλεμο οτι η Σπάρτη, χτύπησε την Αθήνα όταν θεώρησε οτι η πρώτη άνοιγε υπερβολικά την ψαλίδα ισχύος εναντίον της Λακεδαιομονίων Πολιτείας. Αυτός ο ''μηχανισμός'', ονομάστηκε Θουκυδίδεια Παγίδα, υποδηλώνοντας μια ντετερμινιστική κατάληξη ενός παιγνίου μηδενικού αθροίσματος.
Η επιδημία δημιουργεί περιστάσεις για έναν νέο ανταγωνισμό οποίος θα στηριχθεί σε ένα bras de ferre που θα λάβει χώρα για πολλές διαφορές που έχουν οι δύο χώρες. Η επιδημία, επιταχύνει μια οικονομική κρίση η οποία φαινόταν και πριν την εμφάνιση του κοροναϊου οτι πλησίαζε. Η οικονομική κρίση με τη σειρά της, θα επηρεάσει κάε πτυχή της διεθνούς πολιτικής. Μένει λοιπόν να απαντηθεί ένα ερώτημα: Ποιά δύναμη θα εκμεταλλευτεί αυτήν την περίοδο ώστε να θέσει τις δικές του λύσεις στα αρκετά σοβαρά και προαναφερθέντα προβλήματα, και να επηρεάσει τη διεθνή πολιτική περισσότερο;
Το ποντάρισμα των ΗΠΑ και ο στόχος της Κίνας
Οι ΗΠΑ ποντάρουν πολύ στο γεγονός οτι η πανδημία ξεκίνησε στην Κίνα. Μέσα από αυτό το ξέσπασμα, φάνηκαν πολλά και τρωτά σημεία της Κίνας, που δεν αφορούν μόνο τη λειτουργία της ως κράτος αλλά και τη διεθνή της εικόνα η οποία παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην προσπάθειά της να αναθεωρήσει το υφιστάμενο status quo. Η επί ενάμιση μήνα συγκάλυψη της επιδημίας, η τρωτότητα του συστήματος υγείας της, η ανάδειξη όλων των ζητημάτων που εγκιβωτίζονται στη φράση ''έλλειψη δημοκρατικών θεσμών'' και η ανασφάλεια που προκύπτει από τη δεύτερη -εντός της εικοσαετίας- επιδημίας που ξεκινάει από την Κίνα, οδηγούν το Πεκίνο σε δύσκολη θέση αναφορικά με την αξιοπιστία του διεθνώς. Αυτός είναι και ο λόγος που ΗΠΑ και Κίνα ερίζουν πλέον, όχι μόνο για το εμπορικό τους ισοζύγιο και για το 5G αλλά και για την ''πατρότητα του ιού''.
Οι ΗΠΑ δια επίσημων χειλών ονομάζουν τον Covid 19 ως ''κινεζικό ιό''. Από την άλλη πλευρά, οι Κινέζοι ισχυρίζονται οτι ο ιός ''φυτέυτηκε'' από τις ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, η φθορά της κινεζικής εικόνας παγκοσμίως, είναι μεγάλη. Οι ΗΠΑ ποντάρουν στο οτι οι συνθήκες υγείας που λαμβάνουν χώρα στην Κίνα, αποδείχθηκαν επικίνδυνες και αυτό θα επηρεάσει και τις εξαγωγές της Κίνας καθώς ίσως ζητηθούν διαφορετικά standards στα προϊόντα που έρχονται από την Κίνα. Παράλληλα, η ζημιά που υφίσταται η οικονομία της Κίνας, είναι αναλογικά μεγαλύτερη από αυτή που θα υποστούν οι ΗΠΑ και άλλες δυνάμεις του κόσμου καθώς το Πεκίνο αναζητά συγκεκριμένους ρυθμούς ανάπτυξης κάθε χρόνο προκειμένου να διασφαλίζει την κοινωνική του συνοχή. Πάγιος στόχος των ΗΠΑ, είναι άλλωστε να κοινωνικοποιήσουν την Κίνα στους υφιστάμενους κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου και της διεθνούς οικονομικής δραστηριότητας.
Από την άλλη πλευρά, η Κίνα στοχεύει στο να εκμεταλλευτεί τα τεράστια πλεονάσματά της τώρα που ο κόσμος πλησιάζει το pick της πανδημίας. Το Πεκίνο ισχυρίζεται πως ο ιός έκανε τον κύκλο του και πλέον μπορεί να επιστρέψει στην κανονικότητα. Οι Κινέζοι καθημερινά προσπαθούν να βελτιώσουν την πληγωμένη εικόνα τους με πολλούς τρόπους. Ο ένας είναι η δωρεάν αποστολή υγειονομικού υλικού σε χώρες που πλήττονται από την εξάπλωση του ιού. Ιταλία και Ελλάδα, είναι παραδείγματα αυτής της κίνησης της Κίνας. Χώρες κλειδιά στο ''Δρόμο του Μεταξιού''.
Με την αποστολή υλικού, το Πεκίνο κρατά ''ζεστό'' τον Δρόμο του Μεταξιού, ή αλλιώς το One Belt-One Road. To πιο σημαντικό όμως για τους Κινέζους είναι οτι δείχνουν οτι μπορούν να προσφέρουν συλλογικά αγαθά (ασφάλεια και αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης) σε μια περίοδο που ο Αμερικανός πρόεδρος έλεγε πως ο Covid 19 είναι ένα ''απλό κρυολόγημα''. Οι ευρωπαϊκές χώρες που πλήττονται από την εξάπλωση του ιού, θα σπεύσουν να αξιοποιήσουν την κινεζική βοήθεια καθώς αν δεν το κάνουν, θα καταρρεύσουν τα συστήματα υγείας τους. Η Κίνα εκμεταλλεύεται το οτι στον Λευκό Οίκο, κατοικεί ένας πρόεδρος ο οποίος ρέπει περισσότερο στον απομονωτισμπό και δε δείχνει διάθεση να βοηθήσει τους συμμάχους των ΗΠΑ. Αυτή άλλωστε είναι και η κριτική που δέχεται από το υπόλοιπο αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Τέλος, το Πεκίνο φαίνεται να βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση αναφορικά με το εμβόλιο που αναμένεται να παραχθεί. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, ο Αμερικανός πρόεδρος λίγες μέρες πριν, δήλωσε πως ''καλύτερα να αντιμετωπιστεί ο ιός με τα υπάρχοντα φάρμακα και να μην ρισκάρουμε κάτι καινούριο''.
Όποιος πληρώσει, κερδίζει
Όταν ο ιός κάνει τον κύκλο του, η οικονομία θα ξαναμπεί στην κανονικότητά της. Βέβαια, κανονικοί θα είναι οι ρυθμοί σε ό,τι θα έχει απομείνει για να ορίζεται ως οικονομία. Ένα από τα βασικά συλλογικά αγαθά που παρέχει ένας ηγεμόνας, δεν είναι μόνο ασφάλεια, υγεία και πολιτικές ανοικτών θυρών για ομαλή διεξαγωγή του εμπορίου. Παρέχει και ρευστότητα για να αντιμετωπιστούν διεθνείς οικονομικές κρίσεις. Είναι ενδιαφέρον να δούμε το τι πολιτική θα ακολουθηθεί διεθνώς. Θα πάμε σε ένα διεθνές New Deal του 21ου αιώνα; Ποιός θα ηγηθεί σε αυτό;
Στο τέλος αυτής της κρίσης η οποία είναι ταυτόχρονα υγειονομική, πολιτική, πολιτειακή και οικονομική, θα αποκτήσει περισσότερους συμμάχους εκείνος που θα δώσει τα περισσότερα. Αυτός ο ιδιότυπος πλειστηριασμός θα καθοριστεί από ποιά χώρα θεωρεί οτι κινδυνεύει την δεδομένη στιγμή από την άλλη. Προς ποιά κατεύθυνση δείχνει το βελάκι της Θουκυδίδειας Παγίδας; Θεωρεί η Κίνα οτι δεν υπάρχει καλύτερη ευκαιρία για να ξεκινήσει την αποκαθήλωση των ΗΠΑ; Ή οι ΗΠΑ βρήκαν την ευκαιρία για να κάνουν την Κίνα να σκοντάψει στην ανηφόρα που ακολουθούσε για να αλλάξει το υφιστάμενο status quo; Το έτος 2020-2021 θα είναι το πλέον κρίσιμο για τον ανταγωνισμό των δύο δυνάμεων και αυτός ο ανταγωνισμός, θα επηρεάσει συθέμελα το σύνολο της διεθνούς πολιτικής.
