Η δύναμη των ιδεών και των αφηγημάτων στην πολιτική είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας που περνά σχεδόν απαρατήρητος από την ελληνική πολιτική τάξη, και κυρίως την κεντροδεξιά.
Το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς κατά τη μεταπολίτευση, η πετυχημένη πολιτική αξιοποίηση από την Αριστερά του δικού της αφηγήματος για τον Εμφύλιο, ακόμα και η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στα χρόνια των μνημονίων δεν έγιναν τυχαία ούτε ήταν άμεση απόρροια πολιτικών εξελίξεων. Εδώ και δεκαετίες, η Αριστερά δείχνει να έχει αντιληφθεί πολύ καλύτερα από όλες τις πολιτικές δυνάμεις τον ρόλο που παίζουν οι ιδέες και οι ιδεολογίες στο μακροπρόθεσμο προσανατολισμό μιας κοινωνίας.
Τη διάσταση αυτή παρουσιάζει ένα απόφθεγμα του Φρίντμαν που η στήλη δεν θα κουραστεί να επαναλαμβάνει: “Μόνο μία κρίση, πραγματική ή θεωρούμενη, παράγει πραγματική αλλαγή. Όταν συμβεί αυτή κρίση, οι δράσεις που λαμβάνονται εξαρτώνται από τις ιδέες που επικρατούν γύρω της. Αυτός, πιστεύω, είναι ο κύριος ρόλος μας: να δημιουργούμε εναλλακτικές πολιτικές, να τις κρατάμε ζωντανές και διαθέσιμες μέχρι τη στιγμή που το πολιτικά απίθανο θα γίνει πολιτικά αναπόφευκτο.”
Ένα χρόνο μετά τα πρώτα κρούσματα του κορονοϊού στην Ελλάδα, η χώρα δοκιμάζεται σε πολλαπλά πεδία ταυτοχρόνως. Κρίση στην οικονομία λόγω πανδημίας, κρίση στα ελληνοτουρκικά, κρίση στην κοινωνία και την πολιτική λόγω των αποκαλύψεων του MeToo και της απεργίας πείνας ενός καταδικασμένου δολοφόνου που ήταν μέλος τρομοκρατικής οργάνωσης. Όπως έγινε και την περίοδο 2009 - 2012, οι ιδέες που θα κυριαρχήσουν έστω και προσωρινά στη χώρα μας, ενδεχομένως και πολιτικά στο μέλλον, ήδη επωάζονται μέσα στην κοινωνία. Η προηγούμενη κρίση ήταν σε μεγάλο βαθμό πολιτικοοικονομική. Οι ιδέες και οι πολιτικές δυνάμεις που αναδείχθηκαν μέσα από αυτή ήταν κατεξοχήν λαϊκιστικές, τόσο από τη δεξιά και την ακροδεξιά όσο και από την αριστερά.
Σήμερα, με όλες αυτές τις ταυτόχρονες κρίσεις που βιώνουμε σε συνδυασμό με τις ανυπολόγιστες συνέπειες που θα έχει μακροπρόθεσμα το παρατεταμένο lockdown στις κοινωνικές δομές, τους θεσμούς, και τους ίδιους τους πολίτες, η κατάσταση μοιάζει να είναι αρκετά σοβαρή. Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο ρόλος των φιλελεύθερων ιδεών σε μία χώρα χωρίς πλούσια φιλελεύθερη παράδοση - τουλάχιστον τα τελευταία 100 χρόνια - είναι εκ των πραγμάτων ανηφορικός. Όμως, πολύ φοβάμαι ότι προτού φτάσουμε να δώσουμε τη μάχη κατά του κρατισμού, δεξιού ή αριστερού, θα πρέπει να δοθεί μία μεγαλύτερη μάχη. Αυτή της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Είτε τη θεωρούμε ως το σπουδαιότερο πολιτικό επίτευγμα της ανθρωπότητας είτε το λιγότερο κακό πολιτικό σύστημα (κατά Τσόρτσιλ), η φιλελεύθερη δημοκρατία αποτελεί ένα κεκτημένο που βάλλεται έντονα την τελευταία δεκαετία σε πολλά μέρη του κόσμου. Η διάκριση των εξουσιών, η νομοκρατία, και ο συνταγματικός χαρακτήρας της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας βρίσκονται στο στόχαστρο των λαϊκιστών για τα καλά. Σε κάθε κρίση, οι εχθροί της φιλελεύθερης δημοκρατίας κερδίζουν έδαφος, είτε πολιτικά, είτε στις συνειδήσεις του κόσμου. Η αντιστροφή αυτού του κλίματος είναι η σημαντικότερη μάχη που έχουμε μπροστά μας ως φιλελεύθεροι, και η μάχη αυτή δεν είναι ούτε κομματική, ούτε πολιτική. Είναι μάχη των ιδεών.
