Του Γιώργου Κωτσού*
Σύντομα ψηφίζεται στη Βουλή των Ελλήνων το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών «Κλεισθένης 1» με νέες θεσμικές παρεμβάσεις στην αυτοδιοίκηση, για τις οποίες είχαμε ακούσει πάρα πολλά το προηγούμενο διάστημα από αρμόδια κυβερνητικά στελέχη!
Μιλούσαν συνεχώς για προώθηση σημαντικότατων μεταρρυθμίσεων που πρωτίστως θα ενδυναμώσουν την δημοκρατική λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης, γεγονός που έκανε αρκετούς αιρετούς εκπροσώπους των τοπικών κοινωνιών να πιστέψουν ότι θα γίνουν αλλαγές προς την θετική κατεύθυνση… Απογοητεύτηκαν πλήρως!
Τόσο το αρχικό, όσο και το δεύτερο, επουσιωδώς τροποποιημένο σχέδιο νόμου, επιβεβαιώνει την αρχαία ρήση… «ώδινεν όρος και έτεκεν μύν», αφού πέρα από την επιβεβλημένη αντιμετώπιση θεμάτων τεχνικής φύσεως, επικεντρώνεται κυρίως στην αλλαγή του εκλογικού συστήματος για την ανάδειξη των δημοτικών και περιφερειακών αρχών.
Μετά μάλιστα την πρωτοφανή απαξιωτική αντιμετώπιση, από κυβερνητικής πλευράς, των αιρετών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης στην Βουλή, αλλά και στο Υπουργείο Εσωτερικών, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. εφαρμόζει ένα καλά μελετημένο σχέδιο ελέγχου των περιφερειακών δυνάμεων που αντιτίθενται στην διοικητική και λειτουργική φιλοσοφία του για την Τ.Α..
Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνουν η επίμονη άρνηση της ηγεσίας του ΥΠ.ΕΣ. για εκτενή ειλικρινή διάλογο χωρίς ιδεοληπτικά πολιτικά προαπαιτούμενα με τους αυτοδιοικητικούς εκπροσώπους, αλλά και η εμμονή της στην άμεση εφαρμογή ενός κομματικής έμπνευσης εκλογικού συστήματος που ονομάζει «απλή αναλογική», αλλά η αλήθεια είναι ότι μέσω αυτού ευνοεί εντέχνως δημοτικές παρατάξεις μειοψηφικής και όχι πλειοψηφικής δυναμικής!
Ο «Κλεισθένης 1», θα έλεγα ότι εξυπηρετεί πλήρως τις πολιτικές επιδιώξεις του εκλογικά αδύναμου πλέον κυβερνώντος κόμματος που θέλει να αποκτήσει νομικά κατοχυρωμένο ρυθμιστικό ρόλο στην άσκηση της διοίκησης στους δήμους και στις περιφέρειες, με μετεκλογική φαλκίδευση της αρνητικής προς αυτό, βούλησης του εκλογικού σώματος.
Γι' αυτό το ΥΠ.ΕΣ. αγνοεί επιδεικτικά το πλήθος των απορριπτικών αποφάσεων που εξέδωσαν εκατοντάδες δημοτικά συμβούλια ανά την Ελλάδα, για τον «Κλεισθένη 1»! Γι' αυτό δεν ασχολείται με την πληθώρα ενστάσεων που έχουν εκφράσει οι ηγεσίες της Κ.Ε.Δ.Ε., της ΕΝ.Π.Ε., των Π.Ε.Δ., αλλά και πολλές Δημοτικές και Περιφερειακές Αρχές για το νέο εκλογικό σύστημα που προωθεί και το οποίο είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσει χαοτική κατάσταση στην αυτοδιοίκηση.
Παραδοξότητες άξιες απορίας
Όσο κι' αν η ηγεσία του ΥΠ.ΕΣ. προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, το κείμενο του νομοσχεδίου είναι αρκετά αποκαλυπτικό και χωρίς ενδοιασμούς μπορώ να πω ότι το νέο εκλογικό σύστημα δεν έχει καμία σχέση με την απλή και άδολη αναλογική που ευαγγελίζονταν η Αριστερά εδώ και πολλές δεκαετίες. Το αντίθετο, εμπεριέχει παραδοξότητες που είναι άξιες απορίας!
Κατ' αρχήν, βασικό παράδοξο είναι το γεγονός ότι μία κυβέρνηση που έχει εκλεγεί με σύστημα ενισχυμένης αναλογικής, θέλει να εφαρμόσει ένα σύστημα τύπου «απλής αναλογικής», χωρίς εξασφάλιση ευρύτερων πολιτικών συναινέσεων, εκμεταλλευόμενη την Κοινοβουλευτική πλειοψηφία που της έδωσε η ενισχυμένη αναλογική!
Περιορίζει τον αριθμό των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων στα ψηφοδέλτια των υποψηφίων δημάρχων και την κοινωνική συναίνεση που θα μπορούσε να εκφραστεί μέσα από ευρύτατη συμμετοχή ανθρώπων σε κάθε συνδυασμό, την μεταφέρει στην εκλογική αναμέτρηση της δεύτερης Κυριακής!
Η εν λόγω διάταξη είναι αντιδημοκρατική και ενθαρρύνει εμμέσως, πλην σαφώς, τα «παζάρια» μεταξύ των επικρατέστερων υποψηφίων δημάρχων (πρώτου και δεύτερου), μετά την 1η Κυριακή, για το ποιος θα γίνει δήμαρχος την 2η Κυριακή, αφού η εκλογή των δημοτικών συμβούλων θα έχει οριστικοποιηθεί. Αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση απλή αναλογική, αλλά ένα «δούνε και λαβείν» μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης Κυριακής! Η απλή αναλογική και η αρχή της αντιπροσωπευτικότητας προϋποθέτουν ανοιχτά ψηφοδέλτια, αλλά και την εκλογή του δημάρχου από την πρώτη Κυριακή, η οποία θα βασίζεται στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων και όχι σε πολιτικά αλισβερίσια!
Το ίδιο συμβαίνει και με τη σύνθεση της Οικονομικής Επιτροπής στους δήμους η οποία αναβαθμίζεται επιφορτιζόμενη με λήψη αποφάσεων (που ελάμβανε μέχρι σήμερα το δημοτικό συμβούλιο), για σειρά κοινωνικών θεμάτων και προβλημάτων της καθημερινότητας των πολιτών!
Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις όπου η αντιπροσώπευση του συνδυασμού του νεοεκλεγέντος δημάρχου είναι μεγαλύτερη… Στους μεγάλους δήμους όμως ενισχύονται οι μειοψηφίες που αν «τα βρουν» μεταξύ τους, τότε ο δήμαρχος με τον συνδυασμό του, ουσιαστικά δεν θα μπορούν να ασκήσουν διοίκηση στην διάρκεια της θητείας τους.
Άλλα χαρακτηριστικά παράδοξα στο νέο νόμο είναι:
- η επιβολή ανώτερου ποσοστού 30% στη συμμετοχή γυναικών στα ψηφοδέλτια! Η διάταξη αυτή δεν έχει βέβαια καμία σχέση με την απλή αναλογική και τις αρχές της ισότητας και των ίσων ευκαιριών που η κυβέρνηση προτάσσει συνεχώς στην εφαρμογή πολιτικών επιλογών της.
- η μη εκπροσώπηση όλων των τοπικών κοινοτήτων στο ψηφοδέλτιο του κάθε υποψηφίου δημάρχου που απορρέει από τον… αυταρχικό(!) περιορισμό του αριθμού των συμμετεχόντων υποψήφιων δημοτικών συμβούλων.
- η δυνατότητα μετεκλογικής μετακίνησης δημοτικών συμβούλων από τη μια παράταξη στην άλλη που είναι βέβαιο ότι θα επιτείνει το κλίμα ακυβερνησίας στους ΟΤΑ.
- η πρόβλεψη για ψηφοφορία ανάδειξης των προέδρων των τοπικών συμβουλίων μεταξύ των μελών τους που θα αποτελέσει κίνητρο για επηρεασμό και δημιουργία παράδοξων πλειοψηφιών μεταξύ των τοπικών συμβούλων. Το ποιο ορθολογικό και δημοκρατικό φυσικά είναι πρόεδρος κάθε τοπικού συμβουλίου να αναδεικνύεται ο πλειοψηφών τοπικός σύμβουλος, του πλειοψηφούντα συνδυασμού.
Νοθεύεται η λαϊκή εντολή
Είναι ηλίου φαεινότερο ότι το νέο εκλογικό σύστημα που προωθείται προς ψήφιση στο πλαίσιο του «Κλεισθένη 1», θεσμοθετεί το πολιτικό «παζάρι», τα «πάρε - δώσε» στην αυτοδιοίκηση!
Οι μειοψηφίες μέσα από διάφορες μεθόδους πολιτικής συναλλαγής μεταξύ τους, θα μπορούν πλέον να επιβάλλουν τα «θέλω» τους στην πλειοψηφία, οι οποία θα μετατραπεί μοιραία σε έρμαιό τους, με αποτέλεσμα τη νόθευση της λαϊκής εντολής βάση νόμου!
Αυτή την αποκρουστική πολιτικά εξέλιξη επιδιώκουμε με τις έντονες αντιδράσεις μας οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης να ματαιώσουμε, απαιτώντας την ριζική αλλαγή των επίμαχων διατάξεων και την ενσωμάτωση εποικοδομητικών προτάσεων που έχουν καταθέσει από καιρό στο ΥΠ.ΕΣ. η Κ.Ε.Δ.Ε. και η ΕΝ.Π.Ε.. Δυστυχώς η κυβέρνηση δεν θέλει να μας ακούσει!
Κι' όμως όλοι μας επιθυμούμε διακαώς την βελτίωση των διαδικασιών ανάδειξης των αυτοδιοικητικών αρχών, στη βάση όμως ενός εκλογικού συστήματος το οποίο θα εγγυάται την πολιτική ομαλότητα και την δυνατότητα άσκησης ισχυρής και αποδοτικής διοίκησης, που θα δίνει γρήγορα τις απαιτούμενες λύσεις στα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών.
Αναμφισβήτητα η αυτοδιοίκηση αποτελεί βασικό αναπτυξιακό πυλώνα στη χώρα μας. Για να μπορέσει όμως να εκπληρώσει την αποστολή της με τους καλύτερους δυνατούς όρους, απαιτείται από τη μια πλευρά η εξασφάλιση της κυβερνησιμότητας για τις νεοεκλεγείσες αρχές και από την άλλη η ουσιαστική θεσμική αυτοτέλειά της.
Πρέπει να της δοθεί η δυνατότητα να αξιοποιήσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό τους πόρους του ΕΣΠΑ, δεδομένου ότι έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι είναι ένας μηχανισμός ο οποίος μπορεί ευέλικτα, αλλά και αποτελεσματικά, να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από οποιοδήποτε χρηματοδοτικό εργαλείο.
Ως Π.Ε.Δ. Θεσσαλίας έχουμε ήδη διατυπώσει με σαφήνεια τις θέσεις μας για τη στρατηγική και τα μέτρα που χρειάζεται να παρθούν προκειμένου να επιτευχθεί η οικονομική ανάκαμψη των ΟΤΑ. Μιλήσαμε για δημοσιονομική αποκέντρωση, αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, ορθολογική κατανομή των ΚΑΠ και πολλά άλλα.
Είναι σαφές ωστόσο ότι για να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα θα πρέπει η συνεργασία κράτους – αυτοδιοίκησης να διέπεται από όρους αλληλοεκτίμησης, αληθινής εμπιστοσύνης και ισοτιμίας.
Πεποίθησή μου είναι ότι ο ορθολογικός έλεγχος δαπανών των φορέων κρατικής εξουσίας, οριοθετεί και διαμορφώνει τρόπους σωστής και αποτελεσματικής άσκησης των αρμοδιοτήτων τους, διασφαλίζοντας τα κοινά ζητούμενα που είναι η σώφρονα διαχείριση του δημόσιου χρήματος και η αξιοποίηση του μεγαλύτερου μέρους του για αναπτυξιακές παρεμβάσεις.
Παράλληλα, θα πρέπει να ξεκαθαριστούν οριστικά οι ρόλοι, οι αρμοδιότητες, οι πόροι και οι λειτουργίες του κεντρικού κράτους, των περιφερειών και της Τ.Α.
Επιβάλλεται δε, να τεθούν σε νέα πιο στενή διαχειριστική βάση οι όροι συνεργασίας των περιφερειών με τους δήμους, κυρίως ως προς την αξιοποίηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ.
Είναι βασικά ζητούμενα τα οποία η κεντρική εξουσία θα πρέπει να τα λάβει πολύ σοβαρά υπόψη στη δόμηση ενός νέου αυτοδιοικητικού συστήματος, όπου οι ΟΤΑ θα έχουν αυτόβουλη δράση και πραγματική οικονομική αυτοτέλεια, με ξεκάθαρο και μακροπρόθεσμο διαχειριστικό και αναπτυξιακό ορίζοντα.
*Ο κ. Γιώργος Κωτσός είναι πρόεδρος της ΠΕΔ Θεσσαλίας και Δήμαρχος Μουζακίου.
