«Καθόμουν μια φορά με δύο μεσίτες σ’ ένα τραπέζι. Ένας απ’ αυτούς παραπονιόταν ότι δεν είχε κλείσει εκείνη την ημέρα καμία δουλειά. Ο άλλος καυχιόταν για τις μεγάλες του προμήθειες. «Αυτό όμως ήταν περισσότερο τύχη παρά λογική», τον αντέκρουσε ο πρώτος. «Μακάρι να μου δίνει ο Θεός συνέχεια περισσότερη τύχη και λιγότερη λογική», του απάντησε ο δεύτερος.
«Όταν βγάζεις χρήματα από το χρηματιστήριο ακολουθώντας τις συμβουλές ενός επαγγελματία, τότε αυτό χαρακτηρίζεται σαν επιτυχία. Χωρίς τις συμβουλές, αυτό χαρακτηρίζεται μεγάλη επιτυχία, κι όταν τέλος βγάζεις χρήματα επειδή παίζεις ενάντια στις συμβουλές των ειδικών, τότε αυτό είναι μια τεράστια επιτυχία.»
Δύο ρήσεις από τον «ειδήμων του Χρηματιστηρίου», Αντρέ Κοστολάνι, ανοίγουν το σημερινό μου άρθρο, καθώς έχουν άμεση σχέση με αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια. Αλήθεια, πόσες φορές δεν αναρωτιόμαστε όλοι όσοι ασχολούμαστε με τις χρηματαγορές εάν πρέπει να επενδύουμε με βάση τη λογική ή να ακολουθούμε απλά το γνωστό σε όλους υπόδειγμα του «τυχαίου περίπατου»; Ποιο είναι λοιπόν το μυστικό της επιτυχίας στις αγορές; Και τι θεωρείται επιτυχία; Ποιος θεωρείται επενδυτής και ποιος κερδοσκόπος; Υπάρχουν ακόμα οι «γνήσιοι επενδυτές» που ακολουθούν την λογική και κερδίζουν; Ποια είναι η διαφορά ενός επενδυτή και ενός κερδοσκόπου; Ο Κοστολάνι ήταν επενδυτής ή κερδοσκόπος;
Η κύρια επενδυτική στρατηγική που ακολουθεί ένας κερδοσκόπος, από την έναρξη της καριέρας του μέχρι και το τέλος της, είναι μία: Η επίτευξη, όσο το δυνατόν μεγαλύτερων κερδών. Κάτι που αναζητεί και ένας «παραδοσιακός επενδυτής» που αποφασίζει με βάση τις μερισματικές αποδόσεις, τις ταμειακές ροές, τα ταμειακά διαθέσιμα, τον δανεισμό κ.ο.κ.. Η μακρόχρονη εμπειρική επαφή με τις χρηματιστηριακές αγορές έχει ως αποτέλεσμα να εξελίξει και να δημιουργήσει διάφορες τακτικές και επιμέρους στρατηγικές ώστε να επιφέρουν περισσότερα κέρδη και στον κερδοσκόπο αλλά και στον επενδυτή. Προσωπικά, θα διαφωνήσω με τον διαχωρισμό που γίνεται μεταξύ των δύο, καθώς θεωρώ ότι «επενδυτής γίνεται ο αποτυχημένος κερδοσκόπος»!
Ας επανέλθουμε στο υπόδειγμα του «τυχαίου περίπατου», (Random Walk), και τη θεωρία της αναποτελεσματικής αγοράς. Μήπως τελικά αποτελούν τον καλύτερο μας σύμβουλο για τις μελλοντικές μας επενδύσεις; Ιδίως σήμερα που όσο ποτέ άλλοτε η επενδυτική κοινότητα βρίσκεται σε τεράστιο διχασμό. Από τη μία ο βομβαρδισμός των αναλυτών για το σκάσιμο της «φούσκας» στη Wall Street. Aπό την άλλη η συνεχής άνοδο και τα τεράστια κερδοσκοπικά παιχνίδια, που δεν αφήνουν κανέναν επενδυτή ή κερδοσκόπο να ησυχάσει και να χάσει το «τραίνο» της ανόδου, δίνουν μια εικόνα ενός ελληνικού 1999 όπως αναφέραμε στο προηγούμενό μας άρθρο. Δεν υπάρχει χειρότερο για έναν επενδυτή ή διαχειριστή κεφαλαίων από το να βλέπει την αγορά να ανεβαίνει και αυτός να είναι εκτός ή να είναι σορτ, και να μην κατανοεί αυτόν τον «τυχαίο περίπατο».
Ο «τυχαίος περίπατος» αποτέλεσε την αρχή του τέλους για περίπου ενάμιση εκατομμύριο Έλληνες επενδυτές. Θα σας αναφέρω μια ιστορία εκείνης της εποχής. Την περίοδο εκείνη είχα προϋπηρεσία στον χώρο έξι χρόνια. Επίσης, είχα την δική μου ραδιοφωνική εκπομπή στο “ΧΡΗΜΑ FM”της πόλης μας. Λόγω της επιμονής μου για τις μετοχές φούσκες, (κατά την προσωπική μου πάντα εκτίμηση), θεωρούμουν ως ένα από τα λιγοστά -της τότε εποχής- “παιδιά με τα μαντηλάκια”, γιατί ακολουθούσαμε τη λογική, και η λογική έλεγε «Πουλήστε τα πάντα»!!! Άλλες εποχές, άλλοι καιροί! Ίδιο όμως αντικείμενο μελέτης! Τις περισσότερες φορές η γνώμη ενός χρηματιστή δεν είναι ποτέ σταθερή. Το ίδιο χαρτί στην ίδια τιμή θα το θεωρήσει τη μια φορά πολύ υψηλό και την άλλη πολύ χαμηλό, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά. Βέβαια η διαφορά τότε έγινε λόγω του «συνωστισμού και συγχρωτισμού» πολλών “ειδικών” στον χώρο. Κάτι ανάλογο που συμβαίνει σήμερα στη Wall Street. Σήμερα μπορεί λοιπόν όλοι να φωνάζουν για μια μεγάλη φούσκα αλλά το μακρινό 99 δεν φώναζε κανένας ήμασταν ελάχιστοι. Εντός και εκτός! Όπως και το 2014 που γράψαμε το «η άνοδος ή χάος»! και τονίσαμε γιατί δεν μπορούν να πέσουν οι αγορές.
Πριν από ένα χρόνο ένας ικανότατος φοιτητής οικονομικών έκανε την πρακτική του στην εταιρεία μου. Αν και μας έτυχε το «lock down» προσπάθησα να του εξηγήσω όσο καλύτερα μπορούσα την λειτουργία του μαγικού κόσμου των χρηματαγορών μέσα στους έξι μήνες που είχα στη διάθεση μου και κυρίως της Wall Street και των παραγώγων προϊόντων. Η όρεξη για δουλεία ήταν έκδηλη και η μαγεία του χώρου ικανή να δημιουργήσει έναν εξαιρετικό χρηματιστή. Όταν ήρθε η ώρα να επενδύσουμε εικονικά σε ένα χαρτοφυλάκιο ακολουθώντας τεχνικές με αντισταθμίσεις μετοχών, αγορές μετοχών, παράγωγα κ.λπ. διαπίστωσα πόσο πολύ διαφέρουμε οι γενεές. Ο «αξιαγάπητος» φοιτητής πρότεινε αγορά μετοχών της TESLA στα 220 δολ! Όταν τον ρώτησα γιατί δεν διαλέγει μερικές από τις πιο ασφαλείς επιλογές, μου απάντησε: « η γενιά μας κ. Μιχάλη έμαθε αυτές τις μετοχές και σε αυτές θα επενδύσει»! Εκείνη τη στιγμή ταξίδεψα πίσω στο μακρινό ‘99 και θυμήθηκα ποιες μετοχές αγάπησε η γενιά μου. Θυμήθηκα τι ήταν αυτό που έκανε τη διαφορά.
Πολλές φορές δεν ακολουθούμε άμεσα την τάση σε κάτι που δεν ξέρουμε, καθώς μένουμε προσκολλημένοι στην ασφάλεια των σταθερών επιλογών. Γιατί απλά μας λείπει η φαντασία! Κάτι που δεν λείπει στην «νέα γενιά» των επενδυτών που κατέκλυσαν την Αντίπερα όχθη του Ατλαντικού και όχι μόνο! Σε αυτό συνέβαλε η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, εν μέσω της πανδημίας που βιώνουμε, και συντόμευσε τον χρόνο των μεταλλάξεων των αγορών από τα δέκα χρόνια σε έναν χρόνο! Όλοι λοιπόν μαζί σε ένα παιχνίδι για τα «μεγάλα παιδιά» της εποχής μας, για τα «παιδιά με τα μαντηλάκια», για τη νέα γενιά επενδυτών που μεγαλώνει με την Tesla. Μια πρόσκληση για όλους, με φαντασία και τόλμη για να χτίσουμε νέους εικονικούς κόσμους, για να προλάβουμε να ζήσουμε! Και φυσικά να κερδίσουμε όλοι! Βέβαια υπάρχει και ο γνωστός «μουτζούρης», αλλά προς ώρας ακόμα γυρίζει από χέρι σε χέρι.
«Κατά την αγορά λοιπόν πρέπει να έχεις φαντασία, και κατά την πώληση σοφία», όπως έλεγε και ο Κοστολάνι. Η «σοφία» είναι αυτή που θα κάνει τη διαφορά και σήμερα και λείπει από τη νέα γενιά της Wall Street. Φαντασία ή Σοφία; Η απάντηση προσεχώς στις οθόνες, στις πλατφόρμες, στα κινητά σας. Απλώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι φούσκες ποτέ δεν προαναγγέλλονται! Το τονίζουμε συνέχεια, όχι γιατί πιστεύουμε ότι η Tesla, η Amazon κ.ο.κ. είναι φθηνές, αλλά γιατί υπάρχουν διαφορετικές συνθήκες και ζούμε σε διαφορετικούς καιρούς.
Όσοι δεν το καταλάβουν απλά θα μείνουν φτωχοί! Όπως θα έλεγε και ο Gordon Gekko. Θα κλείσω το άρθρο με ένα απόσπασμα από την ταινία ‘Wall Street’ (1987) αφιερωμένο για τα «παιδιά με τα μαντηλάκια» που υπάρχουν ακόμα στον χώρο.
“Το πλουσιότερο 1% έχει υπό την κατοχή του τον μισό πλούτο που παράγει η χώρα. Το ένα τρίτο αυτού του ποσού, προκύπτει από την σκληρή δουλειά, τα υπόλοιπα δύο τρίτα προκύπτουν ως κληρονομιές, δηλαδή τόκοι πάνω σε τόκους. Βλέπεις εκεί έξω το 90% του αμερικανικού λαού με ελάχιστη ή μηδενική περιουσία. Εγώ δεν δημιουργώ τίποτα. Εγώ Κατέχω. Εμείς φτιάχνουμε τους κανόνες του παιχνιδιού. Τα νέα, τον πόλεμο, την ειρήνη, τους λοιμούς, τις αναταραχές, την αξία που έχει ένας συνδετήρας. Εμείς βγάζουμε τον λαγό από το καπέλο, ενώ όλοι οι άλλοι εκεί έξω αναρωτιούνται πως το καταφέραμε. Είναι μόνο η Ελεύθερη Αγορά. Και εσύ είσαι κομμάτι της. Συνέχισε, το κάνεις καλά.”.
