Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Σκεφτείτε κάτι. Τον κινηματογράφο. Σκεφτείτε πως οι ήρωες πάνε από το Α σημείο στο Β σημείο. Αν δεν έχουμε να κάνουμε με road movie ή με τον Ταρκόφσκι, τότε εννέα στις δέκα φορές οι σκηνοθέτες δεν μας δείχνουν τη μετάβαση. Η μετάβαση δεν έχει σημασία. Είναι άσχετη. Δεν αφορά καν τους ήρωες, πόσο δε μάλλον εμάς, τους θεατές. Αντιθέτως, αυτό που αφορά και εκείνους και εμάς είναι οι πράξεις: αυτά που συνθέτουν, και γεμίζουν, την αφήγηση. Την ιστορία. Αυτά που γίνονται στο σημείο Α και αυτά που γίνονται στο σημείο Β.
Τώρα, σκεφτείτε τη ζωή σας στα social media σαν αυτά τα κενά στις ταινίες. Αυτά που τεχνηέντως κόβονται γιατί δεν έχουν απολύτως κανένα ενδιαφέρον για τον μύθο και την εξιστόρησή του: είναι άχρηστα.
Οκέι, ξέρω, είναι δύσκολο. Κανείς ΘΕΛΕΙ να περνά άσχημα, ΘΕΛΕΙ να χαλά τον χρόνο του, νομίζει ότι θα ζει αιώνια και ότι έχει καιρό για ξόδεμα. Το ξέρω καλά (είναι η δουλειά μου να το ξέρω), και είναι πολύ ανθρώπινο.
Αλλά εξίσου ανθρώπινο είναι να ΓΕΜΙΖΕΙ τον χαμένο του χρόνο, να τον ανακτά, να τον επανεφευρίσκει, να τον κερδίζει ξανά. Και, όταν τον κερδίσει πράγματι, να τον εκμεταλλευτεί και να τον ξεζουμίσει.
Λέω συχνά πως η μόνη μας αληθινή περιουσία είναι ο χρόνος μας — και η πιο ακριβή αληθινή μας περιουσία είναι ο ελεύθερος χρόνος μας. Και, ξέρετε, έχω δίκιο. Οπότε, θα το επαναλάβω άλλη μία φορά.
Όμως η καινοτομία που θα σας πω στο παρόν σημείωμα είναι άλλη. Είναι τούτη εδώ: αυτοί που θα κερδίζουν περισσότερα αύριο (το αύριο είναι αύριο, όχι κάποια στιγμή στο μακρινό μέλλον — και, όταν λέω θα κερδίζουν περισσότερα, εννοώ περισσότερα λεφτά) είναι όσοι θα διαχειρίζονται συνετά τον χρόνο της παραμονής του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γι' αυτό, προετοιμαστείτε από τώρα.
Γενικώς: αποσυνδεθείτε.
Και, ειδικώς: είναι πολύ εύκολο να είστε ενήμεροι για ΤΑ ΠΑΝΤΑ με εύκολους, γρήγορους και ταιριαστούς με το επίπεδό σας τρόπους. Τα newsletter τριών-τεσσάρων ελληνικών Μέσων και άλλων τόσων διεθνών είναι ήδη υπεραρκετά. Για την ακρίβεια, είναι ΠΟΛΛΑ. Δεν τα χρειάζεστε καν όλα αυτά. Μάλιστα, οτιδήποτε επιπλέον είναι χάσιμο χρόνου: της μόνης σας περιουσίας.
Αν και, μεταξύ μας, στα social media δεν είστε για να ενημερώνεστε. Το ξέρω και το ξέρετε πολύ καλά: όποτε ισχυριζόμαστε το αντίθετο, λέμε ένα πελώριο ΨΕΜΑ. Στα social media είμαστε καθαρά και μόνο για κουτσομπολιό και εκτόνωση. Για τίποτε άλλο. Α, και για κάτι ακόμη: επειδή μάς φυλάκισαν εκεί. Μην το γελάτε, παρακαλώ. Αν δεν αισθανθείτε την αλήθεια αυτής της σκέψης, δεν θα μπορέσετε να κάνετε κάτι για να ξεφύγετε. Ναι: είστε φυλακισμένοι: δέσμιοι. Και δεν το ξέρετε καν!
Οπότε, καλό είναι να κάνετε κάτι για αυτό. Μιλάμε για τον εαυτό σας, για τον χρόνο σας, για εσάς. Όχι για έναν τρίτο, όχι για κάποιον μακρινό και ανώνυμο, που δεν μας νοιάζει ούτε η ζωή του ούτε ο θάνατός του. Δεν μιλάμε για κάποιον στην Κίνα.
Οπότε: αποσυνδεθείτε.
Μείνετε online όσο πρέπει. Πόσο πρέπει; ΛΙΓΟ. Τόσο όσο. Το παραπάνω ισοδυναμεί με το να ανοίξετε το πορτοφόλι σας και να πετάξετε στον δρόμο ό,τι βρείτε μέσα — εκτός από τα κέρματα. Σκεφτείτε το.
Έτσι είναι, και λυπάμαι για αυτό.
Λυπάμαι δε επίσης γιατί όντως έχει πλάκα. Έχει πλάκα να περνάς μερικές ώρες την ημέρα βρίζοντας, κάνοντας συζητήσεις που δεν οδηγούν πουθενά και που είναι πανομοιότυπες με αυτές που έκανες χθες, πέρυσι και το 2013. Έχει πλάκα. Και οι γελοιογραφίες όμως έχουν πλάκα. Αλλά κανείς δεν μπορεί να περάσει τη μέρα του χαζεύοντας γελοιογραφίες. Του αρκούν οι δύο-τρεις που θα δει την ημέρα στο Facebook και στο Twitter: του Χαντζόπουλου, του Κυρ, του Αρκά, του New Yorker — δεν μπορεί να περάσει οχτώ ώρες ξεφυλλίζοντας το «Τεστ» με τα σκιτσάκια του και τα σταυρόλεξά του. Δεν είναι (δεν είστε) συνταξιούχος με ελάχιστες απαιτήσεις από τη ζωή. Είστε εσείς. Οπότε:
Αποσυνδεθείτε.
Και γεμίστε, όταν με το καλό τις κερδίσετε, αυτές τις νέες σας ώρες με άλλες δραστηριότητες. Θα εκπλαγείτε από το πόσα προσφέρονται «εκεί έξω» — όλα τους δωρεάν ή με ελάχιστα χρήματα. Και όλα τους προσοδοφόρα.
Μάθετε μια ξένη γλώσσα. Πάρτε ένα, δύο, δέκα πτυχία με εξ αποστάσεως σπουδές. Γυμναστείτε. Κάντε βόλτες, με τα πόδια ή με το ποδήλατο. Μάθετε χειρομαντεία: ακόμη και αυτή, μολονότι πέρα για πέρα λάθος, είναι καλύτερη από το να χάσετε άλλο ένα οχτάωρο στο Facebook. Το εννοώ. Αλλά, κυρίως: διαβάστε επιτέλους κανένα βιβλίο — γιατί δεν διαβάζετε. Ντρέπεστε να το παραδεχτείτε, αλλά ΔΕΝ διαβάζετε. Πιθανότατα ανήκετε στην ομάδα εκείνη του πληθυσμού που ρίχνει τόσο χαμηλά τα ποσοστά των συστηματικών αναγνωστών στη χώρα: είμαστε στον πάτο της Ευρώπης (αυτό έλειπε να μην ήμασταν στον πάτο, φυσικά), και αυτό είναι από τα πράγματα που μας ακριβαίνουν το ψωμί.
ΚΥΡΙΩΣ ΟΜΩΣ: κάντε πράγματα που σας ευχαριστούν. Κάντε πράγματα από τα οποία θα αντλείτε ευχαρίστηση και χαρά. Δεν εννοώ βέβαια να «δείτε τηλεόραση», γιατί τηλεόραση βλέπετε ήδη πολλή. Περισσότερη από όση σάς αξίζει. Έχετε δει όλα τα σίριαλ του Netflix, όλα τα έργα της Cosmote, και όποιας άλλης πλατφόρμας φέρνει στο σπίτι σας με ελάχιστα χρήματα όλον αυτό τον άκρως ενδιαφέροντα κόσμο. Αυτό, ξαναλέω, το κάνετε ήδη. Και, ναι, φυσικά και είναι ευχάριστο.
Όμως δεν φτάνει. Δεν εννοώ κάτι τέτοιο. Η παθητική κατανάλωση όλων αυτών των ωραίων τηλεοπτικών αφηγήσεων, με τον βουλιμικό τρόπο που γίνεται, είναι λάθος, είναι φύρα και είναι και ανόητη. Μόνη της χρησιμότητα; Η αίσθηση του ανήκειν. Ποιος θέλει να μη συμπεριλαμβάνεται στα εκατοντάδες εκατομμύρια συγχρόνων μας που έχουν ήδη δει το Braking Bad ή το Game of Thrones, ας πούμε; Κανείς. Ε λοιπόν, συνήθως εκεί σταματά και το όποιο όφελος κομίζει κανείς από τη διαρκή έκθεσή του στο binge-watching ΟΛΩΝ των προσφερόμενων θεαμάτων. Το υπόλοιπο (εκτός και αν είσαι δεκάξι χρονών) ισοδυναμεί με το να αδειάζεις το πορτοφόλι σου στον δρόμο.
Η τηλεόραση δεν είναι το χαζοκούτι που ήτανε παλιά. Είναι γεμάτη σπουδαία καλλιτεχνικά έργα, ταινίες και σίριαλ που μπροστά τους τα περισσότερα βιβλία κοκκινίζουν από ντροπή. Χαζός τείνει να καταντήσει αυτός που τα καταναλώνει σαν σταβλισμένο ζώο: λαίμαργα, αδηφάγα, με το μυαλό του ζαλισμένο από τη ζάχαρη.
Κάντε ένα τεστ: βρείτε τη φωτογραφία μίας white-trash Αμερικανίδας που κάθεται αποχαυνωμένη με τη ρόμπα της στον καναπέ τρώγοντας φαγητό τού σούπερ-μάρκετ με τα ρόλεϊ στα μαλλιά και, την επόμενη φορά που θα καθίσετε να δείτε πάνω από δυο-τρεις ώρες τηλεόραση (οσοδήποτε ποιοτική), να τη σηκώνετε και να τη βλέπετε. Βοηθάει αυτό το κόλπο. Στ' αλήθεια βοηθάει.
Αποσυνδεθείτε κατά ένα 50% (για αρχή) από τα social media, και βάλτε φρένο και πρόγραμμα στην τηλεόραση που καταναλώνετε. Θα κερδίσετε έτσι τουλάχιστον ένα τρίμηνο τον χρόνο. Ένα τρίμηνο ελεύθερου χρόνου ΕΤΗΣΙΩΣ.
Σε ένα τρίμηνο μπορείτε να διαβάσετε όλο τον Μπαλζάκ και όλο τον Ντοστογιέφσκι. Μαζί. Τα άπαντά τους. Ή να μάθετε να κουτσοσυνεννοείστε κάπως στα καντονέζικα. Ή θα έχετε χάσει —γκαραντί— πέντε από τα επιπλέον κιλά σας, που όπως θα έπρεπε να ξέρετε χάνονται αν τρέχετε ΠΑΝΩ από 45 λεπτά δυο-τρεις φορές την εβδομάδα. Ή θα έχετε κάνει ό,τι άλλο σάς ευχαριστεί. Είπαμε: αυτή είναι όλη η ουσία — και το κόλπο. Η απεξάρτηση δεν χρειάζεται μεθαδόνη και πόνους. Αλλά χαρά, και κέρδος. Χειροπιαστό κέρδος.
Για να ξαναγυρίσουμε στα βιβλία, που είναι ο τομέας μου: όχι, μη διαβάσετε Μπαλζάκ και Ντοστογιέφσκι, ξεχάστε τους. Ο ένας είναι ένας κεντροαριστερός της Βικτωριανής εποχής, και ο άλλος ένας μουρλός Ρώσος χριστιανός. ΝΑΙ, είναι δύο από τους κορυφαίους στυλοβάτες του πολιτισμού μας: κολοσσοί. Δεν πειράζει, τι να κάνουμε τώρα; ΑΣ ΕΙΝΑΙ. Για να νικήσετε αυτή την απέχθεια που νιώθετε για το διάβασμα, για να σπάσετε τα δεσμά που σας εμποδίζουν να ανοίξετε ένα ρημαδοβιβλίο και αντ' αυτού βλέπετε ένα ακόμη μέτριο σίριαλ στο υπέροχο Netflix, πάρτε και διαβάστε ένα μπεστ-σέλερ του γούστου σας. Ένα σύγχρονο page-turner. Δεν θα είναι ούτε Μπαλζάκ ούτε Ντοστογιέφσκι —ε και;—, αλλά θα το διαβάσετε στάνταρ, και θα σας αρέσει επίσης στάνταρ. Και θα θέλετε κι άλλο.
Κι έπειτα κι άλλο.
Κι έτσι θα έχετε κάνει ένα βήμα στην προσπάθειά σας να ξανακερδίσετε όλον αυτό τον χαμένο, χαμένο χρόνο: τη μόνη σας περιουσία.
Ως τότε όμως: αποσυνδεθείτε.
