Θα αποκτήσουμε «υπόδειγμα συμπεριφοράς Covid»; Ας ελπίσουμε ότι η απάντηση, κάπου εκεί στα μέσα φθινοπώρου, θα είναι θετική. Απέναντι σε μια συμφορά που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει και, το χειρότερο, έναντι της οποίας ελάχιστα μπορείς να κάνεις για να προετοιμαστείς, αυτό που τελικά θα μετρήσει είναι η απόδειξη ότι όσα σπουδαία έχουμε μέχρι στιγμής καταφέρει δεν θα αποδειχτούν τυχαία ή συγκυριακά. Η βαθιά κρίση, υγειονομική, κοινωνική και οικονομική έχει μακρινό ορίζοντα. Όχι μόνο επειδή θα πάρει καιρό να αντισταθμίσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις, αλλά επειδή η ίδια η φύση της επιδημίας είναι πολυετής. Ομοιάζει με όσα τραγικά αντιμετώπισε η ανθρωπότητα με την ισπανική γρίπη στο τέλος του Μεγάλου Πολέμου. Εκατομμύρια άνθρωποι, ιδιαιτέρως οι νεότεροι, χάθηκαν μέχρι να επανέλθει η σωτήρια ισορροπία. Και τότε όπως και τώρα αντιμετωπίστηκε τελικά με τα πιο απλά μέσα: χρήση μάσκας, υγιεινή και αποφυγή συγχρωτισμού.
Περί αυτού δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Οφείλουμε να αναθεωρήσουμε, για όσο διάστημα απαιτηθεί, τον τρόπο που ζούμε, εργαζόμαστε και συνυπάρχουμε. Οι επιδημιολόγοι -και πρώτος ο εξαίρετος Σωτήρης Τσιόδρας- δεν έχουν περισσότερα να μας πουν, πέραν όσων μας δίδαξαν στην πρώτη φάση, όταν με σχεδόν υποδειγματικό τρόπο ακολουθήσαμε τη σοφή (όσο και δύσκολη) απόφαση του κράτους να κλείσουμε σχεδόν τα πάντα. Το σύστημα άντεξε, η ψυχολογία μας ενισχύθηκε, οι συστηματικοί καταστροφολόγοι και εθισμένοι αρνητές της πραγματικότητας ηττήθηκαν. Πρέπει τώρα να αποδείξουμε ότι μπορούμε να πετύχουμε εξίσου καλά, ακόμη και στον ορίζοντα του 2022, αφού μέχρι τότε, όπως όλα δείχνουν, θα παλεύουμε με την πανδημία.
Ευτυχώς, μέσα σε πολύ μικρότερο χρόνο από εκείνον που είχε στη διάθεσή της η ανθρωπότητα πριν από εκατό χρόνια, η αντίδραση είναι σπουδαία. Έστω και με την ατυχή αμερικανική πολιτική συγκυρία, η Ευρώπη αντιδρά θετικά. Ακόμη κι έτσι, όμως, το ερώτημα προκαλεί αγωνία: θα μπορέσει η Ελλάδα να αντεπεξέλθει ή θα μας πάρει από κάτω η κρίση και η καταστροφή; Οι επικριτές της κυβέρνησης, εντυπωσιακά λίγοι (από κάθε άποψη) είναι αλήθεια, εμφανίζονται απαισιόδοξοι. Όσοι όμως παραμένουμε συνετοί και ρεαλιστές (εντυπωσιακά πολλοί, αν αναλογιστούμε τα λάθη του 2010 και, ξανά, του 2015) αντιλαμβανόμαστε ότι ο Μητσοτάκης δεν μπορεί να πετύχει μόνος του. Χρειάζεται συμπαράταξη. Συσπείρωση, δηλαδή, γύρω από το κράτος και τους θεσμούς. Βοήθεια, τελικά, από όλους εμάς, επειδή θα αντιληφθούμε εγκαίρως ότι έχουμε μια ευθύνη παραπάνω από εκείνην που, σε άλλη περίοδο, αναλογεί στον πολίτη. Ένα νέο υπόδειγμα συλλογικής στάσης, που θα μας φανεί χρήσιμο για πολλά πολλά χρόνια μπροστά. Δεν ζητείται υποταγή, αλλά πειθαρχία.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο του σαββατοκύριακου 8-9 Αυγούστου.
