Του Γιάννη Κωνσταντινίδη*
158 βουλευτές. 63 νεοεκλεγμένοι. Η νέα κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ). Η πρώτη σκέψη που έρχεται στο νου για οποιαδήποτε κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ είναι αν είναι συνεκτική και κατά πόσο ελέγχεται από τον πρόεδρο του κόμματος. Είναι προφανές ότι υπό συνθήκες ενός εκλογικού θριάμβου και μιας άνετης κοινοβουλευτικής αυτοδυναμίας, η συνοχή των βουλευτών είναι ένα εύκολο παιχνίδι.
Είναι επίσης προφανές ότι το μπαράζ επιτυχιών του Κυριάκου Μητσοτάκη από τα τέλη του 2015, όταν εμφανίστηκε ως μάλλον αδύναμος υποψήφιος για την ηγεσία της ΝΔ, έως σήμερα ευνοεί τη στοίχιση πίσω του της πλειονότητας των στελεχών πρώτης και δεύτερης γραμμής που τον απέφευγαν στην εσωκομματική μάχη του 2015 επέλεγαν από λανθασμένο ένστικτο αυτοσυντήρησης. Πόσο επίπλαστη όμως είναι αυτή η συνοχή; Και πόσο αναπόφευκτη είναι τελικά η διαίρεση των βουλευτών της ΝΔ;
Μια ματιά στη λίστα των νεο-εκλεγμένων βουλευτών της ΝΔ, αλλά και των επιλαχόντων που απέτυχαν οριακά να εκλεγούν, δείχνει ότι οι ιδεολογικές αφετηρίες των 158 διαφέρουν, με κανένα από τα δύο κυρίαρχα ρεύματα -από τη μία τη λεγόμενη «λαϊκή δεξιά» και από την άλλη τον «φιλελευθερισμό»- να μην επικρατεί στη σύνθεση της ομάδας.
Κορυφαία ζητήματα όπως η αποδοχή της Συμφωνίας των Πρεσπών, η αναγνώριση γάμου ομόφυλων ζευγαριών ή οι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων δε θα έβρισκαν τους 158 -αν ερωτούνταν υπό συνθήκες ανωνυμίας- στην ίδια όχθη. Η ιδεολογική συνοχή της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΝΔ είναι κάθε άλλο παρά αυταπόδεικτη. Όμως ίσως αυτή η διαίρεση και τελικά αυτή η ποικιλομορφία των βουλευτών της ΝΔ αντανακλά την αντίστοιχη του εκλογικού ακροατηρίου της.
Τέτοια ζητήματα δε βρίσκουν στην ίδια όχθη ούτε και τους ψηφοφόρους της ΝΔ. Έρευνες κοινής γνώμης καταγράφουν ότι το 1/3 του σώματος της ΝΔ χαρακτηρίζει το κόμμα του ως «φιλελεύθερο» και το 1/5 το χαρακτηρίζει ως «λαϊκό-δεξιό», χωρίς να είναι αμελητέα τα ποσοστά εκείνων που το χαρακτηρίζουν «συντηρητικό» ή «αστικό» ή απλώς «φιλό-ευρωπαϊκό».
Το 40% των ψηφοφόρων της τοποθετούν τη ΝΔ στις θέσεις 5 έως 7 της κλασικής δεκαβάθμιας κλίμακας «αριστερά-δεξιά», δηλαδή σε θέσεις που αντιστοιχούν στον λεγόμενο κεντροδεξιό χώρο, ενώ το υπόλοιπο 60% των ψηφοφόρων της την τοποθετούν στις θέσεις 8 έως και 10, δηλαδή στον λεγόμενο καθαρό δεξιό χώρο.
Το 1/3 των εκλογέων της αποδέχονται ονομασία της γειτονικής χώρας που θα περιέχει γεωγραφικό προσδιορισμό, το 1/4 τάσσονται υπέρ του γάμου ομοφυλοφίλων, ενώ το 1/3 διαφωνούν με την προοπτική απολύσεων στο δημόσιο ακόμα και μετά από αξιολόγηση, με τα συμπληρωματικά ποσοστά να υποστηρίζουν προφανώς τις αντίθετες -και μάλλον κυρίαρχες στον επίσημο πολιτικό λόγο της ΝΔ- απόψεις.
Ίσως οι κοινές συνισταμένες σε άλλα ζητήματα -παρότι και στο ζήτημα της έκτασης της κρατικής παρέμβασης διαφαίνονται έντονες διαφορές- και πάντως σίγουρα η προοπτική της κυβερνητικής εξουσίας διαζώζουν τη συνοχή.
Κλείνει όμως εδώ, με τη διαπίστωση ότι τελικά «οι βουλευτές κρατούν για τον εαυτό τους τις ενστάσεις τους», η συζήτηση για το πολιτικό προσωπικό της ΝΔ; Σημαντικότερο ίσως στοιχείο της σύνθεσης της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΝΔ είναι το γεγονός ότι, ανεξαρτήτως της πολιτικής φυσιογνωμίας των εκλεγμένων, οι κάλπες ανέδειξαν με ευλάβεια το σύνολο σχεδόν των επί χρόνια εκλεγόμενων βουλευτών, η μακρά θητεία των οποίων τους ανεξαρτητοποιεί από την ηγεσία και τελικά τους καθιστά συμπεριφορικά απρόβλεπτους.
Είτε πρόκειται για απογόνους βουλευτών της προηγούμενης τριακονταετίας, είτε για τους ίδιους τους βουλευτές που πρωτο-εκλέχθηκαν προ δεκαετιών, είτε για κορυφαία στελέχη της φοιτητικής νεολαίας και της συνδικαλιστικής πτέρυγας της ΝΔ, είτε για πολιτικά-αυτοδημιούργητους βουλευτές που έχουν εγγράψει το όνομά τους σε τηλεοπτικά παράθυρα, οι βουλευτές της ΝΔ διατηρούν την προσωπική τους πηγή ισχύος. Και αυτό ήταν ανέκαθεν ένας παράγοντας αποσταθεροποίησης της συνοχής της κοινοβουλευτικής ομάδας σε στιγμές κρίσεων.
Μπορεί οι ιδεολογικές διαφορές να μπαίνουν εύκολα στην άκρη, όμως οι συγκρούσεις των πολιτικών «εγώ» μπορεί να είναι αμείλικτες. Οι 158 μπορεί να είναι «του αρχηγού», μπορεί να είναι «φιλελεύθεροι», μπορεί να είναι «λαϊκό-δεξιοί», μπορεί να είναι «καραμανλικοί», μπορεί να είναι «σαμαρικοί», αλλά πάνω από όλα είναι οι αγαπημένοι του δικού τους αποκλειστικού ακροατηρίου.
* O Γιάννης Κωνσταντινίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
