Όταν συσσωρεύονται παλιές υποθέσεις δημιουργείται πρόβλημα σε όσους περιμένουν. Όμως, υπονομεύεται και η κατάθεση νέων και μπλοκάρει το σύστημα. Το απόθεμα παλαιών αμαρτιών σταματά την ροή εκτέλεσης νέων υποχρεώσεων - «Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα».
Το βουνό των εκκρεμών συντάξεων μπλοκάρει την στοιχειώδη λειτουργία του συστήματος ασφάλισης και αδρανοποιεί την βασική υπηρεσία του προς ασφαλισμένους. Αυτή είναι η δυνατότητα ατομικού προγραμματισμού μέσω της εξασφάλισης εισοδήματος όταν διακόπτεται η εργασία.
Ο Βασιλιάς Αυγείας της Ήλιδας αντιμετώπιζε αντίστοιχο πρόβλημα. Είχε αμελήσει επί χρόνια να καθαρίσει τους στάβλους του: Το βουνό κοπριάς εμπόδιζε μεγάλη κτηνοτροφική επιχείρηση (3000 βόδια). Η λύση ‘out of the box’ ήταν: (α) να προσλάβει τον Ηρακλή, ο οποίος μέσα σε μια μέρα ξεμπλόκαρε τα υδραυλικά. (β) Μπήκε μπρος νέο σύστημα εργασίας με το υφιστάμενο προσωπικό. Η κατάληξη ήταν ευτυχής: ο Ηρακλής κατέγραψε τον 5ο άθλο του, η δε πατρίδα του Αυγεία κατάφερε να κάνει Ολυμπιακούς αγώνες κάποια χρόνια μετά.
Το πρόβλημα του Υπουργείου Απασχόλησης δεν απέχει ουσιωδώς. Ένα βουνό εκκρεμοτήτων, αποκρύπτει πλήθος δυσλειτουργιών που δημιουργούν ροή νέων εμπλοκών. Το Υπουργείο έχει μια ηθική υποχρέωση προς τους παλαιούς να εκκαθαρίσει το βουνό και μια οικονομική υποχρέωση προς τους νέους να αποκαταστήσει την ασφαλιστική λειτουργία του συστήματος.
Αποφασιστική εκκαθάριση των παλαιών υποθέσεων είναι το πρώτο και αυτονόητο βήμα που οφείλει να λάβει το υπουργείο. Αυτό πρέπει να γίνει τάχιστα – και με όποιον τρόπο κρίνεται προσφορότερος. Οφείλει να το κάνει προκειμένου να λειτουργήσει ξανά η κοινωνική ασφάλιση. Δεν έχει σημασία ποιος θα κάνει την δουλειά – φτάνει αυτή να γίνει και μάλιστα σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο. Η ευθύνη της έκδοσης των συντάξεων, ούτως ή άλλως, παραμένει στο υπουργείο. Σημασία έχει να πληρωθεί η σύνταξη και όχι τίνος την υπογραφή φέρει η διοικητική πράξη καθορισμού της.
Όμως εξίσου σημαντικό είναι και το δεύτερο σκέλος – η φροντίδα να μην δημιουργείται νέο βουνό. Δυστυχώς, δύο διαδικασίες παραμένουν σε ισχύ και σήμερα: Πρώτον, η σύνταξη είναι προτιμότερη από την εργασία, πράγμα που τροφοδοτεί συνεχώς τις εξόδους. Δεύτερον, κάθε φιλότιμη προσπάθεια απλούστευσης, από το 2003 και μετά, φαίνεται καταδικασμένη αντί να απλοποιεί, να περιπλέκει. Έτσι συντηρείται ολόκληρη βιομηχανία συνταξιοδοτικής αρωγής.
Η διοικητική λύση για τις εκκρεμείς συντάξεις, όπως η πρωτοβουλία του Αυγεία, θα έχει έννοια μόνο αν αποκαταστήσει τις συντάξεις ως μηχανισμό ασφάλισης. Ο άθλος της εκκαθάρισης είναι το πρώτο βήμα, όχι όμως το μοναδικό.
* Ο Πλάτων Τήνιος είναι οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς
