Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Συνομιλούμε με επαγγελματίες που έφυγαν από την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της Κρίσης, άλλους λιγότερο και άλλους περισσότερο γνωστούς. Σήμερα, έχουμε τη χαρά να απαντά στις ερωτήσεις μας ο Κωνσταντίνος Λιακέας, Enterprise Architect, που στα 52 του χρόνια μετεγκαταστάθηκε στο Λονδίνο. Τον ευχαριστώ θερμά για όσα μάς εμπιστεύτηκε, όπως ευχαριστώ και εσάς για τις κοινοποιήσεις αυτής της συνέντευξης.
* * *
— Αγαπητέ κύριε Λιακέα, πείτε μας αρχικά: πόσο καιρό εργαζόσασταν στην Ελλάδα πριν αποφασίσετε να πάτε στη Αγγλία, και σε τι τομέα;
Κ.Λ.: Ξεκίνησα να εργάζομαι στον χώρο της πληροφορικής από το 1984.
— Πόσο «εύκολη» ή επιβεβλημένη υπόθεση ήταν για εσάς;
Κ.Λ.: Το είχα σκεφτεί όταν ξεκίνησε η κρίση στον χρηματοοικονομικό τομέα το 2008, αλλά ήταν επιβεβλημένη υπόθεση όταν έμεινα χωρίς δουλειά το 2015 με τις τότε κακές προοπτικές για την οικονομία στην Ελλάδα.
— Πέραν της Κρίσης καθαυτήν, τι άλλα προβλήματα αντιμετωπίζατε; Δεδομένου ότι φύγατε περί το '15, να υποθέσουμε ότι έπαιξε κάποιο ρόλο η τροπή που πήραν τα πράγματα στην Ελλάδα κατά την ανάρρηση του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, ή ήταν ήδη δρομολογημένη η απόφασή σας;
Κ.Λ.: Όχι, δεν ήταν δρομολογημένη η απόφαση, ήταν επιβεβλημένη από τη μη ύπαρξη κάποιας θέσης εργασίας στην Ελλάδα, αντίστοιχης της εμπειρίας, των δεξιοτήτων και των φιλοδοξιών μου. Η επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ σαφώς ενέτεινε το βασικό πρόβλημα που ήταν η έλλειψη επενδύσεων μετασχηματισμού των επιχειρήσεων, ενός μετασχηματισμού που είναι απαραίτητος για να επιβιώσουν στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.
— Μάλιστα. Οπότε κινητοποιηθήκατε και φύγατε. Αλλά χρειάστηκε, προφανώς, κάποια προετοιμασία προηγουμένως, έτσι δεν είναι; Ξέρατε εκ των προτέρων πού θα πάτε και πού θα δουλέψετε;
Κ.Λ.: Όχι, δεν είχα ιδέα, απλώς ήμουν προετοιμασμένος στο πλαίσιο της δουλειάς μου έχοντας επενδύσει πολύ προσωπικό χρόνο και χρήμα σε επαγγελματικές πιστοποιήσεις και ενημέρωση για τις εξελίξεις στον τομέα της αρχιτεκτονικής των επιχειρήσεων (Enterprise Architecture).
— Πώς ήταν τα πράγματα εκεί τον πρώτο καιρό; Πέραν τής δουλειάς σας, εννοώ. Και πώς εξελίχθηκε η σχέση σας με το νέο περιβάλλον από την πρώτη σας ημέρα μέχρι σήμερα;
Κ.Λ.: Ήταν αφόρητα δύσκολα και έχουν εξελιχθεί σε απλώς πολύ δύσκολα. Το Λονδίνο είναι μια πολύ όμορφη και πολύ σκληρή πόλη με ασύλληπτους ρυθμούς και μεγέθη. Κοινωνικά για μένα αποδείχθηκε αδύνατη η ένταξη στα 52 μου και χωρίς την οικογένειά μου μαζί, αφού όλοι ή ήταν πολύ νεότεροι ή είχαν τις οικογένειές τους? οπότε και στις δύο περιπτώσεις, και ενώ αρκετοί συνάδερφοι προσπάθησαν να είναι φιλικοί μαζί μου (ιδιαίτερα οι ελάχιστοι Λονδρέζοι), δεν μπορώ να πω ότι εντάχθηκα κάπου. Απλώς ζω μόνος μου επεκτείνοντας της αναφορές μου στην πόλη πολύ αργά, με διάφορες δραστηριότητες που σε εντάσσουν σε κάποιο community (τρέξιμο σε ομάδα, tangο κλπ.). Ενώ το diversity and inclusion είναι σημαία σε πολλές εταιρίες και ελέγχεται αυστηρά στη διαδικασία των προσλήψεων και των προαγωγών, τελικά το diversity που μπορεί να μετρηθεί και να επιβληθεί λειτουργεί ενώ το inclusion… meh, not so much.
— Δεν υπάρχουν στην Ελλάδα αντίστοιχες θέσεις σαν αυτήν που έχετε στην Αγγλία;
Κ.Λ.: Είναι σαν να ρωτάτε έναν μηχανικό κατασκευών αν υπάρχουν μεγάλα δομικά έργα στην Ελλάδα. Η λέξεις-κλειδιά είναι: «Όχι, δυστυχώς δεν υπάρχουν». Προφανώς λόγω της ευρύτητας της εμπειρίας μου πιθανόν να μπορούσα να βρω κάποιο ρόλο σε κάποια εταιρία στην Ελλάδα, αλλά αυτό που κάνω στην Αγγλία θεωρείται πολυτέλεια στην Ελλάδα (λίγο-πολύ με τον ίδιο τρόπο που περιορίζεται ο ρόλος του αρχιτέκτονα στις κατασκευές). Ακόμη και το αντικείμενο και το μέγεθος των έργων στα οποία συμμετέχω και οι τεχνολογίες και οι μεθοδολογίες που χρησιμοποιούμε θεωρούνται περιττά στην Ελλάδα λόγω της ανάγκης για συμπίεση του κόστους αλλά και του μεγέθους της αγοράς που δεν υποστηρίζει την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών.
— Επιγραμματικά, ποιες είναι οι πέντε μείζονες διαφορές που εντοπίζετε ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Αγγλία αναφορικά με έναν επαγγελματία σαν εσάς;
Κ.Λ.: Προοπτικές εξέλιξης ακόμη και στην ηλικία μου, προσφορά σε θέσεις εργασίας μεγαλύτερη από τη ζήτηση ακόμη για στελέχη της δικής μου εμπειρίας και ηλικίας, ενασχόληση με έργα μεγάλου μεγέθους, εφαρμογή στην πράξη καινοτόμων τεχνολογιών και μεθοδολογιών, συναναστροφή με τους καλύτερους επαγγελματίες του χώρου που από μόνη της σε κάνει καλύτερο επαγγελματία.
— Τι φοβάστε ότι μπορεί να γίνει μετά από ένα ενδεχόμενο hard Brexit;
Σχετικά με τα αποτελέσματα ενός no deal Brexit προφανώς βραχυπρόθεσμα θα υπάρχουν προβλήματα πρακτικής φύσεως στο εμπόριο και στις μετακινήσεις ανθρώπων και κεφαλαίων που θα επηρεάσουν την καθημερινότητα σε σημείο που σήμερα δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Αρκεί να δούμε το οικονομικό μέγεθος των συναλλαγών τού ΗΒ με την ΕΕ σε σχέση με τους υπόλοιπους εμπορικούς εταίρους του για να αντιληφθούμε πόσο περίπλοκη θα γίνει η κατάσταση. Η οικονομική δραστηριότητα, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, θα συρρικνωθεί, επιδρώντας στην επαγγελματική δραστηριότητα — αλλά ούτε την έκταση αυτού του φαινομένου μπορούμε να προβλέψουμε.
Τα προβλήματα στο Γιβραλτάρ και την Ιρλανδία θα είναι προφανώς πολύ εντονότερα. Θεωρώ μάλλον αφελή τα σχέδια για τη μετατροπή του ΗΒ σε φορολογικό παράδεισο και κέντρο καινοτομίας απαλλαγμένο από τους κανονιστικούς περιορισμούς τής ΕΕ. Από την άλλη, είναι πραγματική η πρόκληση της νέας Ασίας (νέας με την έννοια του νέου ρόλου της Κίνας ώς ώριμης χώρας και τη σειρά χωρών όπως το Μπαγκλαντές να πάρουν τη θέση της στη βιομηχανική παραγωγή) που θα έχει συγκεντρώσει το 40% της κατανάλωσης μέχρι το 2040, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους στο εμπόριο και τις οικονομικές συναλλαγές.
Επίσης, η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται σε ένα θεσμικό και νομικό κενό που απαιτεί στενή πολιτική συνεργασία μεταξύ χωρών για να καλυφθεί. Η μεγάλη πρόκληση είναι η πορεία του διχασμένου ΗΒ, εν μέσω τεκτονικών μετατοπίσεων, προς το μέλλον απέναντι σε παίκτες όπως οι ΗΠΑ, η Ινδία, η Κίνα και η ΕΕ, και η υποχρέωσή του να αποκαταστήσει και να διατηρήσει ευαίσθητες συμφωνίες με κάθε έναν από αυτούς τους παίκτες ξεχωριστά, ενώ μέχρι τώρα συμμετείχε στη διαμόρφωση της σχέσης τής ΕΕ με κάθε παίκτη και επωφελείτο από αυτές τις συμφωνίες.
— Μάλιστα… Κάτι ακόμη: τι θα συμβουλεύατε σήμερα κάποιον Έλληνα, ανεξαρτήτως ηλικίας, που σκέφτεται το ενδεχόμενο να μετεγκατασταθεί σε μία άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Κ.Λ.: Να συνυπολογίσει το προσωπικό και το κοινωνικό impact και να πάρει την απόφασή του. Ως επαγγελματίας, αν κάποιος δεν έχει μια καλή βάση στην Ελλάδα έχοντας μια υγιή και αποδοτική επιχείρηση, μόνο να ωφεληθεί μπορεί εκτιθέμενος σε προκλήσεις άλλης κλίμακας.
— Και για να κλείσουμε: Έχετε σκεφτεί το ενδεχόμενο να επιστρέφατε κάποια στιγμή; Και, αν ναι, υπό ποίες προϋποθέσεις;
Κ.Λ.: Το έχω σκεφτεί, αλλά δεν βλέπω πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο στην πράξη. Εννοώ, δεν βλέπω κάποια ομάδα στην οποία να μπορούσα να ενταχθώ σε κάποιον δημιουργικό ρόλο ώστε το κλίμα συνεργασίας, τα χρήματα και το αντικείμενο να με κάνουν να το σκεφτώ σοβαρά. Για να το πω αλλιώς, έχω δώσει κάποιες συνεντεύξεις σε εταιρείες στην Ελλάδα και η επωδός ήταν πάντα: «Κάτσε εκεί που είσαι, τι να κάνεις να έρθεις εδώ;»
— Αγαπητέ κύριε Λιακέα, σας ευχαριστώ πολύ και εύχομαι κάθε καλό!
