Του Γιάννη Παντελάκη
Σε κάποιο άνετο περιβάλλον, δυο άλλοτε πανίσχυροι άνθρωποι που άσκησαν τεράστια επιρροή στη διαμόρφωση της μεταπολιτευτικής ιστορίας του τόπου, ιδιωτεύουν ανέμελοι. Έχουν μόλις απαλλαχθεί από χρέη πολλών εκατομμυρίων με τα οποία ήταν φορτωμένες οι μιντιακές επιχειρήσεις τους και παρατηρούν τους διαδόχους τους. Έναν οικονομικά πανίσχυρο εφοπλιστή, ιδιοκτήτη μεγάλης ΠΑΕ και με παρέμβαση σε διάφορους χώρους και έναν ομογενή από την Ρωσία, ιδιοκτήτη μιας άλλης ΠΑΕ, ο οποίος αγοράζει ο,τι κινείται. Η ενημέρωση ενός συντριπτικά μεγάλου μέρους της κοινωνίας, έχει αφεθεί στα χέρια ανθρώπων που αγοράζουν ΜΜΕ παρ'' ότι αυτά έχουν πάψει να αποτελούν επιχειρήσεις με κερδοφορία.
Δυόμιση χρόνια από τότε που κατέλαβε την εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ και το μιντιακό τοπίο, έχει υποστεί οβιδιακές μεταβολές. Τα άλλοτε πανίσχυρα συγκροτήματα (ΔΟΛ, Πήγασος) έχουν περάσει στα χέρια των δυο νέων οικονομικά ισχυρών μιντιαρχών οι οποίοι τα προσθέτουν στις επιχειρήσεις ΜΜΕ που ήδη κατέχουν. Οι εξελίξεις στον τομέα αυτό, είναι ραγδαίες και με μεγάλη συχνότητα. Κάθε μέρα, πληροφορούμαστε, με μια σχετική απάθεια, πως οι δυο νέοι αυτοί παίκτες, αποκτούν και κάτι καινούργιο στο χώρο. Και δεν μας κάνει εντύπωση. Δεν κάνει και στην κυβέρνηση που υποσχέθηκε θεσμική θωράκιση και διαφάνεια. Συμβαίνει ο Σαββίδης να αγοράζει ένα μεγάλο ποσοστό του MEGA και λίγο αργότερα να το μεταβιβάζει σε μια άλλη άγνωστη εταιρεία και να αγοράζει ένα άλλο κανάλι που λειτουργεί ήδη (Έψιλον). Πως είναι άραγε σίγουρος ότι το άλλο κανάλι θα πάρει άδεια και δαπανά κάποια εκατομμύρια για την αγορά του;
Η αντιμετώπιση μιας μεγάλης παθογένειας που συνόδευσε την πολιτική ζωή της χώρας από την δεκαετία του 90 (με την υπερσυγκέντρωση Μέσων στα χέρια λίγων δημιουργώντας ολιγοπωλιακές καταστάσεις), αποτέλεσε κομβικό σημείο της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ. Και προνομιακό παράλληλα. Η ανάδειξη και στοχοποίηση του φαινομένου της διαπλοκής (μέσω του αμαρτωλού τριγώνου μιντιακή-πολιτική-οικονομική εξουσία) από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, στηριζόταν σε υπαρκτές καταστάσεις. Ο τρόπος λειτουργίας των Μέσων (ανεξέλεγκτα, χωρίς θεσμική θωράκιση και χωρίς καν άδειες λειτουργίας) και οι ρόλοι που διεκδικούσαν αυτά χωρίς να τους δικαιούνται, έδινε στον ανερχόμενο ΣΥΡΙΖΑ μια νομιμοποιητική πολιτικά βάση για κριτική. Δεδομένης και της χαμηλής αξιοπιστίας αυτών των μέσων, η κριτική ήταν αποδοτική.
Ωστόσο η πολεμική και οι διακηρύξεις και σ αυτόν τον τομέα, αποδείχτηκε πως δεν είχαν σαν στόχευση την δημιουργία ενός πλαισίου λειτουργίας των Μέσων με όρους και προϋποθέσεις, αλλά τον προσεταιρισμό όσο το δυνατόν περισσότερων Μέσων. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, δεν πρωτοτύπησε, μιμήθηκε τις προηγούμενες. Αναζήτησε-και σε κάποιο βαθμό πέτυχε- ανίερες συμμαχίες με τους μιντιάρχες. Οι επιδιώξεις της ξεκίνησαν πριν καν κερδίσει την εξουσία με μυστικές συναντήσεις της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ με τους τότε πανίσχυρους μιντιάρχες (Ψυχάρης, Μπόμπολας κ.α.)
Η βουλιμία του ΣΥΡΙΖΑ να δημιουργήσει ένα φιλικό σ'' αυτόν τοπίο στα μέσα ενημέρωσης, επιβεβαιώθηκε και από την εικόνα που έχει δημιουργήσει στη δημόσια ραδιοτηλεόραση. Επιλογές αρεστών για τις θέσεις κλειδιά, μονόπλευρη ενημέρωση προς όφελος του, λογικές παρέμβασης στη λειτουργία της. Και εδώ χάθηκε μια μοναδική ευκαιρία ώστε η επαναλειτουργία της ΕΡΤ μετά το βίαιο κλείσιμό της, να σημαίνει την μετατροπή της σ'' ένα ελληνικής εκδοχής BBC, το οποίο αν εκμεταλλευόταν την βαθειά κρίση των ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, θα μπορούσε να κάνει θαύματα.
Το νέο μιντιακό τοπίο ήδη έχει διαμορφωθεί κατά ένα σημαντικό μέρος. Το αποτελούν κάποιοι εναπομείναντες από το προηγούμενο καθεστώς ισχυροί μιντιάρχες οι οποίοι συμπληρώνονται με δυο τουλάχιστον ισχυρούς νέους παίκτες, τους Μαρινάκη και Σαββίδη. Αυτοί αναμένεται να κυριαρχήσουν την επόμενη ημέρα, ο βαθμός επιρροής τους προς το παρόν είναι περιορισμένος, ετοιμάζουν τις παρεμβάσεις στα κανάλια και τα νέα έντυπα που απέκτησαν. Δεδομένο είναι πως το ξαναμοίρασμα της τράπουλας, δεν απέτρεψε την υπερσυγκέντρωση των Μέσων στα χέρια λίγων, εκείνων που είχαν αποκλειστικά την οικονομική δυνατότητα να τα αποκτήσουν.
Στη νέα αυτή τάξη πραγμάτων στον μιντιακό χώρο, δεν είναι χωρίς σημασία η αδύναμη θέση που βρίσκονται οι εργαζόμενοι σ'' αυτά. Χάνοντας δικαιώματα πολλών χρόνων σε συγκροτήματα που εργαζόντουσαν, με νέες μικρότερες απολαβές και με μια ανεργία να καλπάζει, οι δυνατότητες ανεξαρτησίας έχουν περιοριστεί σημαντικά. Η έκφρασή του διαφορετικού (άποψης, γνώμης, θέσης) στα μεγάλα και μαζικά αυτά μέσα, είναι περιορισμένη, ολοένα και περισσότερο θα μετατρέπονται σε εκφραστές μια ενιαίας και κοινής γραμμής.
Μοναδική ελπίδα σ'' ένα τέτοιο τοπίο, οι φωνές από μικρότερα μέσα με πολύτιμο σύμμαχο το διαδίκτυο το οποίο εξαπλώνεται ολοένα και περισσότερο κερδίζοντας τις προτιμήσεις εκείνων που επιθυμούν να ενημερωθούν.
