Η εποχή, και η πανδημία απαιτούν κοινές λύσεις, συντονισμό στα βήματα και στα αιτήματα. Δεν είναι η ώρα για συντεχνιακές διεκδικήσεις, πολύ απλά καθώς αυτό συνεπάγεται οπισθοδρόμηση, ειδικά στην παρούσα συγκυρία.
Και όμως, χθες, οι δικαστικές ενώσεις εξέδωσαν ανακοινώσεις με την οποία εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους κατά της απόφασης του υπουργείου Δικαιοσύνης να τους περικόψει κατά δύο εβδομάδες τις θερινές τους διακοπές, προκειμένου να επισπευσθεί η διεκπεραίωση των χιλιάδων συσσωρευμένων εκκρεμών υποθέσεων.
Κι αυτό όταν τα δικαστήρια παραμένουν κλειστά υπό κανονικές συνθήκες 2 ολόκληρους μήνες, από την 1η Ιουλίου μέχρι και 15 Σεπτεμβρίου, δηλαδή οι δικαστικοί λειτουργοί μπορούν να απολαμβάνουν διακοπές 75 ημερών. Κι όμως, οι ενώσεις έκριναν ότι δεν επιτρέπεται να βάλουν «νερό στο κρασί» τους και ότι το συγκεκριμένο δικαίωμα του κλάδου είναι αδιαπραγμάτευτο.
Ενώ η χώρα βιώνει μια δύσκολη περίοδο, το υγειονομικό προσωπικό και οι γιατροί με προσωπικό κίνδυνο εργάζονται νυχθημερόν, η αστυνομία με θυσίες έχει σημαντικές επιτυχίες, οι ένοπλες δυνάμεις βρίσκονται σε διαρκή επιφυλακή ,ο ιδιωτικός τομέας βρίσκεται στα όρια της φτώχειας και θα έπρεπε όλοι μαζί να προσπαθήσουμε να ξεπεράσουμε τη δύσκολη κατάσταση, η παραπάνω αντίδραση των δικαστικών ενώσεων, που ελπίζω να μην την εγκρίνει το σύνολο των δικαστικών λειτουργών, δημιουργεί εκτός των δυσμενών εντυπώσεων και απογοήτευση.
Στον Μεσαίωνα και μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση τη Δικαιοσύνη απένειμαν οι φεουδάρχες και δικαστές που ήταν ευγενείς, όπως ο Montesquieu, οι οποίοι δεν ελάμβαναν μισθό από το κράτος, αλλά ως κυρία πηγή εισοδήματος είχαν την εκμετάλλευση της αγροτικής τους περιουσίας.
Για τον λόγο αυτό κατά την εποχή του θερισμού ή του τρύγου διέκοπταν τη λειτουργία των δικαστηρίων, για να ασχοληθούν με την αγροτική συγκομιδή όχι μόνον αυτοί, αλλά και οι αγρότες που είχαν δικαστική εμπλοκή.
Από την πρακτική αυτή πήρε την ονομασία του (vacances) και ξεκίνησε σιγά-σιγά ο θεσμός των δικαστικών διακοπών σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο και φυσικά όχι προς αναψυχή και ξεκούραση των δικαστών, που ήταν πλέον επαγγελματίες λειτουργοί της δικαιοσύνης, αλλά προς εξυπηρέτηση πρακτικών αναγκών των πολιτών και της οικονομίας. Άλλωστε ο θεσμός των πληρωμένων αδειών στους εργαζομένους για ανάπαυση εισήχθη διεθνώς σταδιακά κατά τα τέλη του 19ου αιώνα.
Στη χώρα μας ο θεσμός των δικαστικών διακοπών θεσπίσθηκε με το νόμο ΡΠΑ/1851 «περί δικαστικών διακοπών>>, ο οποίος ίσχυσε μέχρι τη θέσπιση με τον ν.1756/1988 του << Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών >>, που αποτελεί πανομοιότυπη ρύθμιση.
Οι δικαστικές διακοπές, υπό την έννοια της μερικής αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων, θεσπίσθηκαν αρχικά όχι προς ανάπαυση των δικαστών, γιατί τότε ήταν έννοια ανύπαρκτη, αλλά για λόγους λειτουργικούς και για την εξυπηρέτηση του κοινού, που το καλοκαίρι δούλευε νυχθημερόν και πολλοί ξενιτεύονταν σε εποχιακές εργασίες. Σήμερα έχουμε τα μπάνια του λαού και τις θερινές διακοπές.
Έχει ενδιαφέρον μια ιστορική αναδρομή στο πως φτάσαμε στην απόφαση τα δικαστήρια να είναι κλειστά από την 1η Ιουλίου έως και τις 15 Σεπτεμβρίου.
Καταρχήν, με το ν.1756/1988 καθορίζεται ως δικαστικό έτος το χρονικό διάστημα από 16 Σεπτεμβρίου μέχρι 15 Σεπτεμβρίου επομένου έτους και το χρονικό διάστημα από 1ης Ιουλίου μέχρι 15 Σεπτεμβρίου για δικαστικές διακοπές. Επίσης, κατά τις γιορτές των Χριστουγέννων και Πάσχα τα δικαστήρια δε λειτουργούν εκτός για επείγουσες ασφαλιστικές και ποινικές υποθέσεις.
Πριν την έναρξη των δικαστικών διακοπών καθορίζονται από την ολομέλεια του κάθε δικαστηρίου τα τμήματα διακοπών ανάλογα με τις ανάγκες και δυνατότητες του δικαστηρίου. Δηλαδή το παραπάνω χρονικό διάστημα διαιρείται σε ίσα τμήματα και κάθε δικαστής υπηρετεί στο ένα τμήμα και βρίσκεται σε διακοπές στα υπόλοιπα.
Η ίδια ολομέλεια καθορίζει τον αριθμό των πολιτικών και ποινικών δικασίμων και τον μέγιστο αριθμό και το είδος των υποθέσεων, που εγγράφονται στα οικεία πινάκια. Από την έναρξη των εκτάκτων μέτρων λόγω πανδημίας και μέχρι την άγνωστο πότε λήξη της εκδικάζονται μόνο κάποιες πολιτικές και ποινικές κατεπείγουσες υποθέσεις χωρίς την εξέταση μαρτύρων με αποτέλεσμα να έχει σωρευθεί τεράστιος όγκος εκκρεμών υποθέσεων.
Μετά τη λήξη της πανδημίας οι ολομέλειες των δικαστηρίων θα προσδιορίσουν κυριαρχικά και ανέλεγκτα τις δικασίμους και τον αριθμό των υποθέσεων που θα εκδικαστούν. Φοβάμαι όμως και από τα μέχρι τώρα δείγματα γραφής, ότι η ρύθμιση αυτή δε θα αποβλέπει στην εξυπηρέτηση των πολιτών.
Με τροπολογία που κατατέθηκε πρόσφατα τροποποιείται ο ν.1756/1988 και μόνο για το προσεχές δικαστικό έτος και περιορίζεται το διάστημα δικαστικών διακοπών κατά δεκαπέντε ημέρες δηλαδή, όπως γίνεται συνήθως το διάστημα των δικαστικών διακοπών διαιρείται δια τρία και οι δικαστές απολαμβάνουν 50 ημέρες διακοπές. Με τη συγκεκριμένη τροπολογία θα πάρουν μόνο 40 ημέρες και μάλιστα με υπολειτουργία των δικαστηρίων, εφόσον δεν παρέλθει η πανδημία.
Χθες, οι δικαστικές ενώσεις αντέδρασαν με οξείς ανακοινώσεις στον περιορισμό των θερινών διακοπών, θεωρώντας ότι προσβάλλονται κεκτημένα δικαιώματα των δικαστικών λειτουργών δηλαδή ότι οι δικαστικές διακοπές θεσπίσθηκαν όχι για την εξυπηρέτηση του κοινού, αλλά ως ατομικές διακοπές των δικαστικών λειτουργών.
Σημειωτέον, ότι οι δικαστές εκτός των ανωτέρω διακοπών πολλές φορές λαμβάνουν κανονική και ειδική άδεια. Το επιχείρημα ,ότι οι δικαστές επωφελούνται των δικαστικών διακοπών για να εκδώσουν τις εκκρεμείς υποθέσεις αποτελεί ατομική υπόθεση καθενός, καθόσον στο παρελθόν με πολύ μεγαλύτερο φόρτο εργασίας γνώριζα πάρα πολλούς εξαιρετικούς δικαστές που κατά την έναρξη των διακοπών δεν παρουσίαζαν εκκρεμότητα.
* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.
