Τέτοιες φωτιές καμία δύναμη δεν μπορεί να τις καταστείλει. Τεράστιες ποσότητες καύσιμης ύλης από ένα καύσωνα διαρκείας, ποσοστό υγρασίας μόλις 10% που ευνοεί την ταχύτατη μετάδοση, σταθερή ταχύτητα ανέμου, είναι η συνταγή για «τέλεια καταστροφή». Όσο νερό και να ρίξει η Πυροσβεστική εξατμίζεται πολύ γρήγορα από τις υψηλές θερμοκρασίες. Σαν να διψάει η φωτιά να καταπιεί ό,τι βρίσκει μπροστά της. Πιο γρήγορα σβήνει κανείς... αναμμένη βενζίνη παρά τέτοιους είδους πυρκαγιές. Η καύση των στερεών υλικών διαρκεί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ' ότι η καύση ενός υγρού, ισοδύναμης ποσότητας.
Κυρίως όμως χαρακτηριστικό πυρκαγιών, όπως αυτές, είναι η ταχύτατη επέκτασή τους, όπως δείχνει η επιχειρησιακή εμπειρία, ακριβώς λόγω της παραπάνω καταστροφικής συνταγής.
Τι εννοώ; Σε προηγούμενες περιόδους είχαμε πυρκαγιές με έντονα μποφόρ και ποσοστό υγρασίας του εδάφους πάνω από 30%. Στην παρούσα συγκυρία, οι συνθήκες δεν ήταν ίδιες, είχαμε ανέμους 6-7 μποφόρ και υγρασία μόνο 10%. Κερδίσαμε δηλαδή από τις μετεωρολογικές συνθήκες ως προς την ένταση των ανέμων, χάσαμε ως προς την υγρασία. Το δαδί ήταν έτοιμο. Είναι τέτοια η επίδραση της θερμότητας ώστε μετατρέπει την καύσιμη ύλη σε προσάναμμα μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου. Δεν θέλω να σκεφτώ τι θα συνέβαινε αν μαζί με αυτά τα ελάχιστα ποσοστά υγρασίας, φύσαγαν ισχυροί άνεμοι. Ακούγεται ειρωνικά, ωστόσο μέσα στην ατυχία μας, ήμασταν και τυχεροί, αν μου επιτρέπεται να πω.
Πρέπει να γίνει κατανοητό. Δεν αντιμετωπίζουμε κλιματική αλλαγή. Αυτό συνέβαινε τη δεκαετία του 2000. Τώρα αντιμετωπίζουμε κλιματική κρίση. Και πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτήν. Πρέπει να σχεδιάσουμε ένα καλύτερο σύστημα αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών. Χρειάζεται άλλο δόγμα, διαφορετική εκπαίδευση, ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών, ένα εντελώς νέο καθεστώς. Έχουμε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για τον εθελοντισμό, ας το ενεργοποιήσουμε πλήρως. Το ίδιο ισχύει και για το νέο θεσμικό πλαίσιο Πολιτικής Προστασίας, που θεσπίζει νέες δομές. Δεν θέλω να αναφερθώ στις παθογένειες του Πυροσβεστικού Σώματος. Έχει όμως νόημα να ανοίξουμε μια εφ' όλης της ύλης συζήτησης για το σύστημα αξιολόγησης των πυροσβεστών, ποιοι μπαίνουν σε θέση ευθύνης.
Η κλιματική κρίση αναιρεί όλα όσα ξέραμε. Αυτός είναι και ο λόγος που τα περιθώρια αντίδρασης απέναντι σε τέτοιου είδους πυρκαγιές ήταν εξ αρχής λιγοστά. Άπαξ και ξεκινήσουν τέτοιες πυρκαγιές, η διαχείριση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Τέτοιες φωτιές τις προλαβαίνει ο πυροσβέστης μόνο στα πρώτα τους στάδια.
Ο Μιχάλης Χάλαρης είναι υποστράτηγος εν αποστρατεία του Πυροσβεστικού Σώματος και επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Χημείας του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος
