Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Ο διεθνής οίκος αξιολόγησης S&P ανακοίνωσε ότι υποβάθμισε τις προοπτικές για το αξιόχρεο της Κίνας σε αρνητικές από σταθερές, με την τρέχουσα πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας να διατηρείται στο ΑΑ-. Αυτή δεν είναι μία είδηση που μπορεί να περάσει στα ψιλά, ιδιαίτερα αν την συνδυάσουμε με την μελέτη του Forbes που εκτιμά την Κίνα σαν την πρώτη υποψήφια χώρα για πρόβλημα χρέους. Σημαίνουν όλα αυτά ότι η Κίνα οδεύει προς χρεοκοπία;
Οι αναλυτές της S&P ανησυχούν ότι οικονομική εξισορρόπηση πιθανόν να προχωρήσει με βραδύτερο ρυθμό από τον αναμενόμενο, συμβαδίζοντας με τις διαπιστώσεις του οίκου Moody''s πριν λίγες βδομάδες, που επίσης υποβάθμισε την Κινα.. Αυτή είναι μια δυσάρεστη εξέλιξη όμως αποτελούν μόνο την μισή αλήθεια. Η άλλη μισή αλήθεια είναι ότι η Κίνα δείχνει ισχυρότερη από ποτέ, δείχνει μάλιστα τόσο ισχυρή που μάλλον θα δημιουργήσει την πρώτη πολεμική της βάση εκτός Κίνας, στην Αφρική! Αυτό όμως αφορά την στρατιωτική ισχύ της χώρας που είναι αναμφισβήτητη, αλλά όχι την οικονομική, που δείχνει κάποια ''κούραση''.
Η Κίνα στο τελευταίο διάστημα γνώρισε μία χρηματιστηριακή κρίση, με πτώση αξιών 50% σε 6 μήνες, οι επιπτώσεις της οποίας θα είναι τρομακτικές, καθώς στο χρηματιστήριο επενδύθηκαν όχι μόνο οι υπεραξίες από κάποια κέρδη ακινήτων, αλλά κυριολεκτικά σχεδόν όλες οι οικονομίες του μέσου Κινέζου, που θα καλύψουν και τις ανάγκες του για σύνταξη. Αργά η γρήγορα, επομένως, η Κινέζικη κυβέρνηση θα βρεθεί στην ανάγκη να δημιουργήσει νέα ανάπτυξη, ώστε να αντισταθμίσει τις αρνητικές επιπτώσεις. Στο παρελθόν η ανάπτυξη αυτή ήταν μέσω των επενδύσεων. Κατασκευάστηκαν ολόκληρες πόλεις, γραφεία και ουρανοξύστες για διαμονή του πληθυσμού, ώστε να υπάρχει έτοιμη υποδομή σε ενδεχόμενη επέκταση δραστηριοτήτων εταιριών.
Παράλληλα, η κυβέρνηση επέτρεψε τον ισχυρότερο δανεισμό του ιδιωτικού τομέα. Οι τράπεζες άνοιξαν για τον επιχειρηματία και τον καταναλωτή, αυτό έδωσε σημαντική ώθηση. Οι επενδύσεις σε υποδομές οδήγησαν σε ανάκαμψη τότε. Το άνοιγμα των τραπεζών έδωσε ώθηση στην καταναλωτική ζήτηση, αλλά επέκτεινε την στεγαστική φούσκα, καθώς οι τιμές ακινήτων επηρεάζονται από το πόσα χρήματα κυκλοφορούν στην αγορά. Η κινεζική κυβέρνηση δεν έκανε σημαντικά λάθη, σε οτιδήποτε εκτός από ένα πράγμα στα σίγουρα! Στο ότι πίστεψε στο ότι η ανάπτυξη με ρυθμούς 8%-10% μπορεί να συνεχιστεί επί μακρόν, ενώ η ανάπτυξη δεν είναι παντοτινή! Οι Κινέζοι θα έπρεπε να παρατηρήσουν τι συνέβη στην γειτονική Ιαπωνία, που από χώρα με ανάπτυξη 8%-10% κατάντησε να έχει μηδενική ανάπτυξη κατά τα τελευταία 25 χρόνια, λόγω ακριβώς της φούσκας ακινήτων που δημιούργησε, σε συνάρτηση με τον δημογραφικό μαρασμό.
Φαίνεται μοιραίο ότι η Κίνα στρέφεται προς την μαγική συνταγή που χρησιμοποίησαν τόσο η Ιαπωνία όσο και οι ΗΠΑ (και προσφάτως η ΕΕ) για να λύσουν το δικό τους πρόβλημα χρέους. Στην Ποσοτική χαλάρωση. Στη διοχέτευση δηλαδή ενός κολοσσιαίου ποσού χρημάτων για αγορά χρηματοοικονομικών "σκουπιδιών". Μία τέτοια εξέλιξη, αν γίνει, θα αδυνατίσει φυσικά το νόμισμα καθώς προϋποθέτει σε πρώτη φάση "τύπωμα" ηλεκτρονικού χρήματος, για την αγορά των ''χρηματοοικονομικών σκουπιδιών''. Η Κίνα θα σωθεί αλλά δεν θα είναι το ίδιο με πριν. Όμως πότε θα γίνει κάτι τέτοιο;
Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι αυτό δεν θα γίνει φέτος. Παρότι η κρίση στις αγορές εμπορευμάτων προδιαθέτει για έντονη κρίση στην Κίνα, και ίσως να υπάρξει μπαράζ χρεοκοπιών κινεζικών βιομηχανιών, η κρίση στο χρηματιστήριο της δύσκολα θα χειροτερεύσει πολύ, το πιθανότερο είναι ότι η χώρα απλά θα κάνει μια σημαντική υποτίμηση νομίσματος φέτος και θα λύσει το πρόβλημα προσωρινά έτσι, δίνοντας ώθηση στην οικονομία της πολύ σύντομα. Το πρόσφατο άνοιγμα της χώρας στις αγορές ομολόγων και μετοχών, με την απελευθέρωση ορίων συναλλαγών και αγοραπωλησιών για ξένους, αποτελεί ένα πολύ δυνατό μοχλό στην περίοδο που έρχεται.
Επιπλέον η Κίνα, λόγω του γεγονότος ότι είναι χώρα 1/3 – 2/3 (1/3 ανεπτυγμένη χώρα, 2/3 χώρα σε υπανάπτυκτη κατάσταση), έχει και δημογραφικά "μαξιλάρια" για να απορροφήσει τους κραδασμούς, καθώς η ροή εργατικού δυναμικού προς πόλεις μπορεί να συνεχιστεί απαλύνοντας την όποια κρίση, όπως οι ΗΠΑ έχουν κύματα μεταναστών να ενισχύουν την ανάπτυξη συνεχώς. Επομένως με μια υποτίμηση νομίσματος μάλλον η χώρα θα ξεκολλήσει φέτος, μεταθέτοντας το πρόβλημα για μετά το 2016, ίσως το 2017 ή το 2018. Όμως τελικά, ενώ θα καθυστερήσει, δεν θα αποφύγει την κρίση αργότερα, καθώς θεωρούμε ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο η Κίνα να αποφύγει την ύφεση όταν οι ΗΠΑ μπούνε σε κρίση, που αναμένεται να συμβεί λίγο πριν η λίγο μετά τις φετινές προεδρικές εκλογές.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
