Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Η έγκυρη αμερικανική εφημερίδα Wall Street Journal αποκάλυψε χτες ένα σχέδιο που, κατά την εφημερίδα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προτείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για να ρυθμιστεί το ελληνικό χρέος. Διαφαίνεται σαν η λύση που προτείνει το ΔΝΤ να είναι η απόλυτη λύση, το λύσιμο των ελληνικών προβλημάτων. Είναι όμως έτσι;
Με όσα περιγράφονται στη Wall Street Journal, από τα 210 περίπου δισ. που βρίσκονται αυτήν τη στιγμή στους ευρωπαϊκούς «φορείς» (ένα επιπλέον 100άρι δισ. βρίσκεται σε Ομόλογα, ΕΓΕΔ, και ΔΝΤ) μπορούν να μετατεθούν για πληρωμή στην περίοδο από τον 24ο ως το 64ο έτος από τώρα, δηλαδή στην περίοδο 2040-2080. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, θα έχουν επιτόκιο 1,5%, που θα πληρωθεί σωρευτικά όταν θα λήγουν τα δάνεια.
H πρόταση αυτή δεν ξεκαθαρίζει αν το χρέος θα επιμεριστεί σε «ίσα ή παρόμοια κομμάτια» σε βάθος 40 ετών. Μπορεί, για παράδειγμα, η πρόταση να προβλέπει ότι το ½ του χρέους λήγει το 2040 και το υπόλοιπο ½ το 2080. Βάζει όμως ταβάνι στο κομμάτι αυτό του χρέους. Η αποπληρωμές του δεν θα ξεπερνάνε το 15% του ΑΕΠ σε καμιά από αυτές τις χρονιές. Παρότι υπονοεί ότι οι πληρωμές χρέους δεν θα ξεπερνάνε το 15% του ΑΕΠ, θα είχε ενδιαφέρον να δούμε αν όντως θα περιλαμβάνει οτιδήποτε χρέος (ΕΓΕΔ, Ομόλογα κλπ). Ίσως ναι, ίσως όχι. Σίγουρα θα ήταν δύσκολο να μπει από τώρα στον υπολογισμό για 2 λόγους. Πρώτον επειδή δεν είναι χρέος ελεγχόμενο από τους πιστωτές και δεύτερον διότι θα αυξάνεται διαχρονικά με απρόβλεπτο τρόπο, διότι είναι αδύνατο να προβλέψει κάποιος τι επιτόκια θα διαμορφωθούν σε… 35 χρόνια και τι ποσά θα χρειαστούμε ακριβώς!
Με μια συντηρητική υπόθεση ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί 1,5% του ΑΕΠ νέο χρέος κάθε έτος, και με υποθέσεις για τον μελλοντικό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, και βγάζοντας τον πληθωρισμό και από τις δυο πλευρές της εξίσωσης (νέες ανάγκες, ΑΕΠ), μπορεί κάποιος να διαμορφώσει 3 βασικά σενάρια αποπληρωμής! Ένα με πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης 2,5% ετησίως, ένα απαισιόδοξο με 1,5% ανάπτυξη ετησίως και ένα πολύ απαισιόδοξο, με ανάπτυξη μόλις 0,5% ετησίως! Δεν βάζω αισιόδοξα σενάρια, διότι μέση ανάπτυξη ΑΕΠ πάνω από 2,5% ετησίως είναι κάτι που προϋποθέτει άλλη δημογραφική ανάπτυξη και ας πούμε ότι αν έρθει, ας είναι η ευχάριστη έκπληξή μας, ας διαψευστούμε θετικά!
Όπως τώρα έχει διαμορφωθεί το χρέος (πριν την πρόταση του ΔΝΤ), δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμο, καθώς ουσιαστικά απαιτεί αποπληρωμή χρέους 12% - 18% του ΑΕΠ κάθε έτος, κάτι που ξεπερνά το λογικό 4% - 5% που θα έπρεπε να είναι, που θα ήταν διαχειρίσιμο! Με την υπάρχουσα αποπληρωμή, θα έχουμε θέματα και, όπως έχουμε επισημάνει, η Ελλάδα δεν μπορεί να αντέξει και κάποια στιγμή μπορεί να έχει πρόβλημα. Χρειάζεται επομένως επιμήκυνση χρέους, αποπληρωμή σε 50 - 100 χρόνια!
Με βάση την πρόταση του ΔΝΤ και υπόθεση ετήσιας αύξησης 0,5% του ΑΕΠ, ακόμη και αν οι δόσεις του ξένου χρέους ξεπληρωθούν ισόποσα σε 40 ετήσιες δόσεις στην περίοδο 2040-80, και με βάση το σχέδιο του ΔΝΤ, οι πληρωμές χρέους της Ελλάδος θα είναι 10,3% του ΑΕΠ ετησίως, αν περιλάβουμε όλα τα χρέη!
Αν υποθέσουμε ανάπτυξη 1,5%, οι πληρωμές χρέους της Ελλάδος θα είναι 7,6% του ΑΕΠ, που και πάλι ξεπερνάει το 4% - 5% που αναφέραμε.
Με βάση ανάπτυξη 2,5% ετησίως, όμως, είναι 5,5%, άρα δείχνει σχετικά εντάξει, αν έχει ένα «κούρεμα» 18% που θα φέρει τις πληρωμές στο 4,5% του ΑΕΠ που αναφέραμε. Άρα μόνο στο «καλό» σενάριο ετήσιας αύξησης ΑΕΠ 2,5% και με «κούρεμα» 18% έρχεται το χρέος στα διαχειρίσιμα πλαίσια που αναφέραμε!
Όμως, το μεγάλο ζητούμενο δεν είναι μόνο αυτό. Αν θέλετε, το μεγάλο πρόβλημα δεν είναι το ύψος του χρέους, αλλά η «φύση» του. Η πρόταση του ΔΝΤ, όπως προβλήθηκε από τη Wall Street Journal, δεν αποτελεί λύση στο ελληνικό πρόβλημα, και ας φαίνεται ως λύση, διότι διατηρείται το δάνειο εις το διηνεκές. Όταν το 2012 έγινε η μετατροπή Ομολόγων σε δάνεια, άλλαξε η «φύση» του δανείου, από «Ομόλογα» (πολλά από αυτά μάλιστα ήταν δραχμικά), έγινε «Δάνειο». Χρεοκοπία επί δανείου σημαίνει εκποίηση της περιουσίας του ελληνικού κράτους, η οποία έχει υπογραφεί με τις δανειακές συμβάσεις (μνημόνια). Ενώ χρεοκοπία σε ομόλογο θα ήταν μια πολύχρονη μεν, αλλά απλά δικαστική, μάχη με τους κατόχους ομολόγων σε κάποιο διεθνές δικαστήριο. Οι κάτοχοι ομολόγων δεν έχουν δικαιώματα επί της ελληνικής περιουσίας, ούτε έχουν «τρόικα» να επιβάλλει πολιτική! Τόσο απλά!
Το θέμα δεν είναι με την όποια συμφωνία να βγάλουμε τη δανειακή συμφωνία «από την πλάτη μας»! Να μετατραπεί το δάνειο σε ομόλογα. Η όποια λύση αυτό πρέπει να έχει ως βασικό! Ομόλογα ήταν πριν, εξάλλου! Όσο είναι δάνειο, ακόμη και αν οι δόσεις είναι μικρές, η εθνική κυριαρχία έχει δοθεί στους πιστωτές, διότι έχουν ως υποθήκη τα περιουσιακά στοιχεία της Ελλάδος και θα τα εκποιούν όποτε θέλουν και όπως θέλουν! Για αυτό η πρόταση του ΔΝΤ είναι μια θετική εξέλιξη, βοηθάει την επιχειρηματολογία της Ελλάδας να απαλλαγεί από τους πιστωτές, αλλά δεν μας απαλλάσσει από αυτούς, αντίθετα διαιωνίζει τις δανειακές συμβάσεις, διαιωνίζει το καθεστώς «υποθήκης» της χώρας μας!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
