Του Αλέξανδρου Σκούρα
Ημέρα ενδιάμεσων εκλογών χθες στις ΗΠΑ, και ήδη, πριν ανοίξουν επίσημα οι κάλπες, 35 εκατομμύρια Αμερικανοί που διαμένουν εντός ή εκτός της χώρας έχουν ψηφίσει επιστολικά.
Παρόμοιες ρυθμίσεις ισχύουν εδώ και χρόνια στις περισσότερες ανεπτυγμένες δημοκρατίες - όχι όμως και στην Ελλάδα. Στη χώρα μας μπορείς να ψηφίσεις στις εκλογές μόνο αν βρίσκεσαι στη χώρα, και μάλιστα μέχρι πριν από λίγα χρόνια, πριν δηλαδή τις ρυθμίσεις για τους ετεροδημότες, μόνο αν βρίσκεσαι στην περιφέρειά σου. Κάτι που βόλευε τα κόμματα, όταν υπήρχαν βεβαίως τα λεφτά, που έσπευδαν να σε «εξυπηρετήσουν» με το εκλογικό αζημίωτο κλείνοντας για σένα θέση σε μέσο μεταφοράς - από πούλμαν μέχρι αεροπλάνο.
Γιατί δεν ισχύει λοιπόν και στην Ελλάδα η επιστολική ψήφος για κατοίκους τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού; Ο πρώτος και κύριος λόγος, και ο μόνος σοβαρός για όσο διάστημα τουλάχιστον ίσχυε, είναι ο τεχνικός. Το να οργανώσεις μια τέτοια διαδικασία είναι αναμφίβολα μια πρόκληση. Σήμερα όμως διαθέτουμε και τα τεχνολογικά μέσα, και την τεχνογνωσία από τόσες άλλες φίλες χώρες που εφαρμόζουν την επιστολική ψήφο. Πέρα από τις όποιες αναγκαίες προσαρμογές του διοικητικού μηχανισμού, το τεχνικό εμπόδιο δεν υφίσταται.
Ο δεύτερος, και πιο πονηρός λόγος, είναι αυτός της αντιπροσώπευσης. «Τι δουλειά» λένε κάποιοι «έχουν άνθρωποι που δεν μένουν στην Ελλάδα να αποφασίζουν για πάρτη μας;». Άλλοι πάνε πιο πέρα: «Είναι ιδεολογικά αλλοτριωμένοι οι Έλληνες του εξωτερικού και θα ψηφίσουν πιο συντηρητικά».
Βεβαίως το επιχείρημα της μη «σωστής» ψήφου, που δεν βασίζεται σε «γνώσεις» για την πραγματικότητα της χώρας και σε «βιωμένα συμφέροντα» δεν είναι καινούργιο. Χρησιμοποιήθηκε διεθνώς και ιστορικά από όσους αντιδρούσαν στην εκάστοτε επέκταση του δικαιώματος ψήφου - πρώτα σε όσους δεν έχουν ιδιοκτησία γης ή αρκετά υψηλά εισοδήματα, και στη συνέχεια στις γυναίκες.
Ούτε όμως τότε αυτό το επιχείρημα σήκωνε ιδιαίτερη συζήτηση, ούτε τώρα. Όσοι και όσες διαθέτουν την ιδιότητα του πολίτη μιας χώρας έχουν αυτονόητα και το εκλογικό δικαίωμα (εκτός φυσικά απ' όσους το έχουν απολέσει ποινικά) - και μια πολιτεία που βασίζεται στη λαϊκή κυριαρχία οφείλει να διευκολύνει με κάθε μέσο την άσκησή του.
Οι Έλληνες που ζουν μόνιμα στο εξωτερικό και θέλουν να ψηφίζουν έχουν και πληροφόρηση, και την επιθυμία να του δουν τη χώρα τους να προοδεύει. Το αν θα κρίνουν ορθά ή λανθασμένα, είναι άλλη υπόθεση - μια υπόθεση όμως που κατ' αρχήν δεν πρέπει καν να μας απασχολεί, όπως ακριβώς δεν πρέπει καν να μας απασχολούν σ' αυτό το επίπεδο και τα κριτήρια της ψήφου ενός μόνιμου κατοίκου Ελλάδας που ενδεχομένως να ψηφίζει κάτι τρελό και για τρελούς λόγους. Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες δεν συνδέουν το δικαίωμα ψήφου με κριτήρια σκοπιμότητας.
Άλλωστε, όποτε οι πολιτικοί μας όλων των αποχρώσεων επισκέπτονται περιοχές με έντονο το στοιχείο της Ομογένειας, μιλάνε - και σωστά - για τους δεσμούς με την πατρίδα, ζητώντας μάλιστα και τη συμβολή των Ομογενών στην κοινή προσπάθεια για την πρόοδό της. Είναι κάπως ασύμβατο, και σίγουρα ανήθικο, κάποιοι απ' αυτούς τους πολιτικούς να αντιτίθεται στην ψήφο των συμπατριωτών μας εκείνων, ενώ την ίδια ώρα δεν διστάζουν να ζητήσουν τη βοήθειά τους. Η ψήφος εξάλλου είναι ένα ακόμη συμβολικό μέσο για να διατηρηθούν και να ενισχυθούν οι δεσμοί με την πατρίδα Ελλήνων μεταναστών τρίτης ή και τέταρτης γενιάς - αλλιώς πονάς έναν τόπο όταν αισθάνεσαι έστω και συμβολικά ότι μετέχεις στην λήψη των αποφάσεων για τη μοίρα του.
Μην ξεχνάμε τέλος ότι πλέον πολλοί από τους μόνιμους κατοίκους εξωτερικού που διεκδικούν το δικαίωμα της ψήφου από τον τόπο της κατοικίας τους είναι άνθρωποι που μετανάστευσαν από την Ελλάδα αυτά τα χρόνια της κρίσης. Και είναι η δική τους ψήφος, η δική τους ουσιαστική συμμετοχή στην πορεία που θα πάρει στο εξής η χώρα, η σημαντικότερη συμβολή στην προσπάθεια για τη διασφάλιση των όρων της επιστροφής τους. Ή μήπως ούτε αυτοί δεν θα πρέπει να δικαιούνται να έχουν λόγο στην πορεία της χώρας;
Πλούτος και όφελος είναι λοιπόν η επιστολική ψήφος. Ας σταματήσουμε να την φοβόμαστε.
