Η εικόνα της ελληνικής οικονομίας είναι ίδια με εκείνη πριν από έξι μήνες, όταν η χώρα έβγαινε από τα μνημόνια, θυμίζει ένα τρεμάμενο «πύργο από τραπουλόχαρτα», όπως τονίζει χαρακτηριστικά μιλώντας στο Liberal.gr, ο Αλέξανδρος Κρητικός, διευθυντής Ερευνών του Γερμανικού Ινστιτούτου DIW με έδρα το Βερολίνο.
Σχολιάζοντας την κατάσταση μέσα από τη ματιά ενός ανθρώπου που μεγάλωσε, ζει και κάνει καριέρα στη Γερμανία, ο Έλληνας οικονομολόγος παρ'' ότι βλέπει «να είναι ακόμη εδώ, τα γνωστά σε όλους διαρθρωτικά προβλήματα», όπως λέει, «η κυβέρνηση δεν δείχνει να νοιάζεται, και ο κ. Τσίπρας κάνει λόγο για μια αναπτυσσόμενη οικονομία». Και αυτό τη στιγμή που τα ποσοστά τόσο πέρυσι, όσο και φέτος δεν δικαιολογούν τέτοια αισιοδοξία, και πολλά από τα δύσκολα είναι μπροστά μας.
Ελάχιστες ημέρες πριν τις 28 Φεβρουαρίου, οπότε και εκπνέει η προθεσμία για τα 16 προαπαιτούμενα, ο κ. Κρητικός εκφράζει την ελπίδα ότι οι θεσμοί θα επιμείνουν στην εφαρμογή των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων και θα αναστείλουν την πληρωμή της επίμαχης δόσης, έως ότου κλείσουν όλες αυτές οι εκκρεμότητες. «Διαφορετικά, οι θεσμοί, και επομένως τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά όργανα, θα χάσουν την αξιοπιστία τους», όπως σημειώνει με νόημα.
Στο ζήτημα των φόρων, επισημαίνει ότι από μόνη της η μείωση τους δεν είναι επαρκής, και ότι για να βρει το αίτημα μιας επόμενης κυβέρνησης, ανταπόκριση από τους δανειστές, θα πρέπει να συνοδεύεται και από άλλα μέτρα στήριξης της ανάπτυξης, όπως επίσης από διασφάλιση των επιδόσεων στο εισπρακτικό κομμάτι. «Δεν είναι και τόσο εύκολο να αναγκάσει κανείς τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, που έχουν πλέον στραφεί στη γκρίζα οικονομία, να επιστρέψουν στο νόμιμο δρόμο», όπως λέει χαρακτηριστικά.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Η γερμανική οικονομία επιβραδύνει συνεχώς, η ιταλική βρίσκεται ήδη σε ύφεση, κι όλα αυτά επηρεάζουν συνολικά την Ευρωζώνη, όπως αποτυπώνεται και στη μείωση των φετινών τουριστικών κρατήσεων προς την Ελλάδα. Πόσο ανθεκτική αλήθεια μπορεί να είναι σήμερα η Ελλάδα απέναντι σε ένα διεθνές αρνητικό σοκ;
Το καλό είναι ότι ακριβώς επειδή το παγκόσμιο μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών βρίσκεται δυστυχώς ακόμη σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, η εξάρτησή τους από τις διεθνείς εξελίξεις είναι μάλλον περιορισμένη.
Παρ'' όλα αυτά προβληματίζει ιδιαίτερα η υψηλή εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τον τουριστικό τομέα, και υπό αυτή την έννοια, συνιστούν κίνδυνο όχι μόνο η Γερμανία και η Ιταλία, αλλά επίσης η Βρετανία και η Τουρκία.
Από τη μια πλευρά, μια επιβράδυνση στις μεγαλύτερες οικονομίες, μπορεί να αρχίσει να επηρεάζει αρνητικά τον ελληνικό τουριστικό τομέα. Από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι παλαιοί ανταγωνιστικοί προορισμοί της Ελλάδας στη Μεσόγειο, όπως η Τουρκία, καθώς επίσης και νέοι, σαν το Μαυροβούνιο, αναπτύσσονται δυναμικά, μέσω των χαμηλότερων τιμών. Αμφότερες οι εξελίξεις, θα μπορούσαν να χαμηλώσουν τη ζήτηση για τους ελληνικούς τουριστικούς προορισμούς.
Προ ημερών έκλεισαν έξι μήνες από το τέλος του 3ου Μνημονίου. Τι εικόνα σας δίνει η ελληνική οικονομία;
Την ίδια ακριβώς εντύπωση που μου έδινε και πριν από έξι μήνες. Η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας που θυμίζει ένα "τρεμάμενο πύργο από τραπουλόχαρτα". Παρ'' όλα αυτά η ελληνική κυβέρνηση δεν δείχνει να νοιάζεται γι'' αυτό. O κ. Τσίπρας κάνει λόγο για μια αναπτυσσόμενη οικονομία, αλλά το 2018 αυτή έτρεξε μόνο με ένα πενιχρό ποσοστό 2%, και δεδομένου του δυσμενούς θεσμικού και ρυθμιστικού περιβάλλοντος για επενδύσεις και ανάπτυξη στην Ελλάδα, δεν περιμένω μεγαλύτερους ρυθμούς για το 2019.
Σε πείσμα πάντως του κλίματος αισιοδοξίας που καλλιεργείται στην Ελλάδα, προ ημερών σε έκθεσή του, ο οίκος Fitch, έκανε λόγο για αρκετούς σοβαρούς κινδύνους στα δημοσιονομικά, τόσο φέτος, όσο και του χρόνου, όπως η εκκρεμότητα με τα κόκκινα δάνεια, και οι δικαστικές αποφάσεις επιστροφής αναδρομικών. Τελικά τα δύσκολα έχουν περάσει ή βρίσκονται μπροστά μας;
Η Ελλάδα έχει ακόμη μπροστά της πολλά δύσκολα ζητήματα. Όχι μόνο οι τράπεζες καλούνται να βρουν αποτελεσματικότερες λύσεις στο θέμα των κόκκινων δανείων, αλλά πρέπει να μπει μπροστά και μια τεράστια διαδικασία μεταρρυθμίσεων, αν η χώρα θέλει πράγματι να επιστρέψει στα επίπεδα πλούτου του 2008.
Τα γνωστά σε όλους διαρθρωτικά προβλήματα είναι ακόμη εδώ. Κρατική υπερρύθμιση, υπερβολική γραφειοκρατία, και ένα προβληματικό δικαστικό σύστημα, έχουν το δικό τους σημαντικό μερίδιο στην αρνητική εικόνα που έχει η Ελλάδα για τους επενδυτές, οι οποίοι και στρέφονται σε άλλες χώρες. Επιπλέον, τα φορολογικά βάρη πρέπει να προσαρμοστούν σε "λογικά επίπεδα".
Στην ίδια έκθεση η Fitch, έκανε λόγο ακόμη και για επιστροφή αυστηρότερων capital controls, εφόσον επιδεινωθούν οι συνθήκες της οικονομίας. Είναι πιθανό κάτι τέτοιο;
Ένα τέτοιο σενάριο ακούγεται λογικό εφόσον η ελληνική κοινωνία χάσει ξανά την εμπιστοσύνη της απέναντι στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, και αρχίσει και πάλι να μειώνει τις καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες.
Δείγμα πάντως του εφησυχασμού είναι ότι παρ' ότι απομένουν ελάχιστες ημέρες ως τη προθεσμία του EWG της 28ης Φεβρουαρίου, εκκρεμούν τα περισσότερα από τα προαπαιτούμενα της 2ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης. Ακόμη και αν οι θεσμοί κάνουν τελικά τα στραβά μάτια, εντούτοις τι μήνυμα στέλνει αυτή η στάση της χώρας;
Επιτρέψτε μου να το θέσω αντίστροφα : Ελπίζω ότι οι θεσμοί θα επιμείνουν στην εφαρμογή των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων και ότι θα αναστείλουν την πληρωμή της επίμαχης δόσης, έως ότου κλείσουν όλες αυτές οι εκκρεμότητες. Διαφορετικά, οι θεσμοί, και επομένως τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά όργανα, θα χάσουν την αξιοπιστία τους.
Έχετε κατ' επανάληψη αναδείξει ως νούμερο ένα πρόβλημα στη χώρα, την υπερφορολόγηση και τις πολύ υψηλές εισφορές προς επαγγελματίες και επιχειρήσεις, που τους ωθούν προς την γκρίζα οικονομία. Το πρώτο επομένως πράγμα που οφείλει να κάνει μια νέα κυβέρνηση, θα πρέπει να είναι μια γενναία μείωση φόρων και εισφορών;
Η μείωση των φόρων από μόνη της δεν θα είναι επαρκής και το αίτημα θα βρει ανταπόκριση από τους θεσμούς -που επί του παρόντος ζητούν ένα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% - μόνο εάν θα συνοδεύεται και από άλλα μέτρα στήριξης της ανάπτυξης.
Ανέφερα πριν την ανάγκη μεταρρυθμίσεων του ρυθμιστικού περιβάλλοντος απαραίτητων για την προσέλκυση περισσότερων επενδύσεων. Πέρα από αυτό, οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση που έχει ως στόχο τη μείωση των συντελεστών φορολογίας, θα πρέπει να διευκρινίσει τι είδους μέτρα θα υιοθετήσει για να ενισχύσει την είσπραξη εσόδων, ειδικά από τα χαμηλά στρώματα.
Δεν είναι τόσο εύκολο να αναγκάσει κανείς τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, που έχουν πλέον στραφεί στη "γκρίζα" οικονομία, να επιστρέψουν στο νόμιμο δρόμο.
