Καταλύτης για την ανάπτυξη της εγχώριας χρηματιστηριακής αγοράς, είναι οι ιδιωτικοποιήσεις. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών, Σωκράτη Λαζαρίδη, οι ιδιωτικοποιήσεις προκαλούν την κινητοποίηση του διεθνούς επενδυτικού περιβάλλοντος και λειτουργούν ως μοχλός πολλαπλασιασμού των δυνατοτήτων που προσφέρει μια Χρηματιστηριακή αγορά για άντληση κεφαλαίων.
Στην συνέντευξή του προς το liberal.gr, ο Σωκράτης Λαζαρίδης σημειώνει ότι στην δεκαετή ύφεση που αντιμετώπισε η Ελληνική Οικονομία, το Χρηματιστήριο ανταποκρίθηκε με απόλυτη επιτυχία, λειτουργώντας ως ο βασικός μηχανισμός συγκέντρωσης κεφαλαίων, τόσο κατά την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, όσο και με την ενδυνάμωση της αγοράς των εταιρικών ομολόγων.
Ο κ. Λαζαρίδης ακόμη χαρακτηρίζει ως «μύθο» το υψηλό κόστος συμμετοχής σε μια χρηματιστηριακή αγορά, συμπεριλαμβανομένου φυσικά και της ΕΧΑΕ. Αναφορικά με την αύξηση της λογοδοσίας που είναι ζητούμενο της εποχής, ο διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών σημειώνει ότι μια τέτοια διαδικασία μπορεί να έχει αναπτυξιακή διάσταση ότι δεν είναι απαραίτητα γραφειοκρατική.
Συνέντευξη στον Βαγγέλη Μανδραβέλη
- H ελληνική χρηματιστηριακή αγορά υπέστη σημαντικά πλήγματα τα τελευταία 10 χρόνια, κυρίως λόγω της ύφεσης που οδήγησε πολλές επιχειρήσεις εκτός ΧΑ ή/και σε άλλες χρηματιστηριακές αγορές. Πόσο εύκολη και σε τι βάθος χρόνου μπορεί να γίνει η αποκατάσταση της εικόνας του ΧΑ και η δημιουργία μιας νέας δυναμικής, δεδομένης μάλιστα της πανδημικής κρίσης;
Σημαντικά πλήγματα υπέστη η ελληνική οικονομία. Η χρηματιστηριακή αγορά είναι ο καθρέφτης της οικονομίας. Αναδείχτηκε όμως ιδιαίτερα σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη περίοδο που αναφέρετε, πως όταν οι εταιρείες αποφάσισαν να απευθυνθούν στο επενδυτικό κοινό, όπως στην περίπτωση των ανακεφαλαιοποιήσεων των τραπεζών αλλά και της δημιουργίας και ενδυνάμωσης της αγοράς εταιρικών ομολόγων, το Χρηματιστήριο ανταποκρίθηκε με απόλυτη επιτυχία λειτουργώντας ως ο βασικός μηχανισμός συγκέντρωσης κεφαλαίων.
Αναφερθήκατε επίσης στις εταιρείες που αποφάσισαν να εισαχθούν και σε άλλες χρηματιστηριακές αγορές. Πέρυσι, το Χρηματιστήριο εξέδωσε μία ακαδημαϊκή μελέτη από την οποία προκύπτει σαφώς ότι στους κύκλους υφεσιακής πορείας της ελληνικής οικονομίας, επιχειρήσεις μεγάλου μεγέθους επέλεγαν να μεταφέρουν την έδρα τους στο εξωτερικό. Είναι ωστόσο αξιοσημείωτο πως για την απόλυτη πλειονότητα των επιχειρήσεων αυτών σήμερα η συναλλακτική δραστηριότητα παραμένει στην Ελλάδα και αυτό δεν θα πρέπει να υποτιμάται ως στοιχείο.
Εάν στα παραπάνω προσθέσουμε και το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, το 65% των εταιρειών της Κύριας Αγοράς που δεν ανήκουν στο χρηματοπιστωτικό σύστημα είχε θετική απόδοση, διαπιστώνουμε πως η εικόνα του ελληνικού Χρηματιστηρίου δεν είναι αυτή που περιγράφετε.
Οι χρονιές που πέρασαν, σε επίπεδο σοκ για την οικονομία, αφήνουν ιστορικό αποτύπωμα. Αποδεικνύουν όμως ότι το Χρηματιστήριο αποτελεί, όπως άλλωστε σε όλο τον κόσμο, βασικό εργαλείο στήριξης της επιχειρηματικότητας.
Καταλύτη στην δημιουργία μίας νέας δυναμικής θα αποτελούσε αδιαμφισβήτητα η αξιοποίηση της εγχώριας αγοράς για τις επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις. Όπως έχει αποδειχτεί πολλάκις στο παρελθόν η κινητοποίηση του διεθνούς επενδυτικού περιβάλλοντος που προκαλεί κάθε ιδιωτικοποίηση λειτουργεί ως μοχλός πολλαπλασιασμού των δυνατοτήτων που προσφέρει η χρηματιστηριακή αγορά για άντληση κεφαλαίων.
- Η ενδιάμεση έκθεση Πισσαρίδη θεωρεί ότι η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, περνά μέσα από δημιουργία μιας ισχυρής εγχώριας χρηματιστηριακής αγοράς. Γιατί κατά τη γνώμη σας συμβαίνει αυτό, ειδικά μετά την ανάπτυξη διαφόρων χρηματοδοτικών εργαλείων (VC funds, private equity funds κ.λπ.);
Στον δυτικό κόσμο, τα Χρηματιστήρια είναι βασικός μοχλός ισόρροπης άντλησης κεφαλαίων για την επιχειρηματικότητα μεταξύ δανεισμού και ιδίων κεφαλαίων. Στην εγχώρια αγορά, «επίτευγμα» κατά τη δεκαετία της κρίσης και της αρνητικής αποταμίευσης αποτέλεσε το γεγονός ότι το ενδιαφέρον του διεθνούς επενδυτικού κοινού παρέμεινε σταθερό. Προφανώς η υγιής ανάπτυξη πρέπει να βρει στήριξη και στην εγχώρια αποταμίευση. Δεν θα πρέπει πάντως να παραγνωρίσουμε το γεγονός ότι σε παγκόσμιο επίπεδο οι αγορές διανύουν μία δεύτερη φάση «επανάστασης» με την επίδραση της ψηφιοποίησης στον παραγωγικό ιστό. Τούτη η εξέλιξη ανέδειξε την αξία των startups αλλά και των private equity και VC funds ως ιδιαίτερα σημαντικών εργαλείων.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει αντιστοίχου μεγέθους ανάπτυξη των παραπάνω, όπως και άλλων εργαλείων. Σε καμία όμως περίπτωση δεν θα πρέπει να αποπροσανατολιστούμε από το γεγονός ότι η επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα με την οποία η αλλαγή στον παραγωγικό ιστό -μέσω της ενσωμάτωσης της ψηφιοποίησης- θα ακολουθήσει αυτή των υπόλοιπων αναπτυγμένων χωρών. Η ανάπτυξη κάθε πρόσφορου εργαλείου, στο βαθμό που αποτελεί προϋπόθεση για την εξέλιξη της οικονομίας, ποτέ δεν λειτουργεί ανταγωνιστικά.
- Στην ίδια έκθεση επισημαίνεται ότι το ελληνικό χρηματιστήριο δεν είναι ελκυστικό και για λόγους κόστους. Ποιο είναι αυτό το επιπλέον κόστος που καλούνται να καταβάλουν οι ενδιαφερόμενοι και ποιος ευθύνεται γι' αυτό; Το ΧΑ, η πολιτεία και οι δύο; Και κυρίως τι μέτρα προτείνονται για την επίλυση του προβλήματος;
Είναι γεγονός ότι οι αναφορές σε θέματα κόστους, αποτελούν έναν από τους μύθους, με πολλές εκφάνσεις, που ταλανίζουν την ελκυστικότητα της χρηματιστηριακής αγοράς. Σύμφωνα με μία από αυτές, η οποία κατέπεσε πρόσφατα, τα εν Ελλάδι εκδιδόμενα ομόλογα δεν μπορούσαν να καταφέρουν να ανταγωνιστούν το επιτόκιο των αντίστοιχων εκδόσεων του εξωτερικού.
Τελικώς αποδείχθηκε ότι είχαν επιτόκιο χαμηλότερο και από τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου. Μία άλλη πλευρά αυτού του μύθου αφορά στο υψηλό κόστος έκδοσης ομολόγων, τη στιγμή που η χρέωση του Χρηματιστηρίου αντιστοιχεί σε μόλις 4 μονάδες βάσεις (bps) και δεν ξεπερνά το 2% συνολικού κόστους μιας ομολογιακής έκδοσης.
Ειδικά για το οικονομικό «βάρος» που συνεπάγεται για μία εταιρεία η παραμονή της στο Χρηματιστήριο η παρανόηση υφίσταται παγκοσμίως και μάλιστα αποτέλεσε σημείο σχολιασμού στο περυσινό Ετήσιο Συνέδριο της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Χρηματιστηρίων (WFE). Σήμερα, το 80% των εισηγμένων εταιρειών δεν πληρώνει περισσότερα από 20.000 ευρώ ετησίως, το δε 90% δεν ξεπερνά τις 30.000 ευρώ.
- Ταυτόχρονα, συνεχώς εγείρονται θέματα διαφάνειας, εταιρικής διακυβέρνησης που σημαίνουν επιπρόσθετες γραφειοκρατικές -και πιθανώς κοστοβόρες- διαδικασίες αναφοράς, λογοδοσίας κ.λπ. Κατά πόσο αυτοί οι κανόνες συμμετοχής σε μια χρηματιστηριακή αγορά, επηρεάζουν αρνητικά τη τάση συμμετοχής των ενδιαφερομένων στις οργανωμένες αγορές συμπεριλαμβανομένου του ΧΑ;
Όποιος διαχειρίζεται κεφάλαια άλλων, είτε μετόχων είτε αποταμιευτών μέσω δανείων τραπεζικών και ομολογιακών, οφείλει να έχει την απαιτούμενη ευαισθησία στην σημασία λογοδοσίας. Κατά συνέπεια, δεν θα έθετα θέμα κανόνων συμμετοχής στη χρηματιστηριακή αγορά, αλλά κανόνων λογοδοσίας που επιβάλλει η ηθική απέναντι στους εκάστοτε χρηματοδότες.
Εάν αυτοί οι κανόνες διαμορφώνονται πιθανώς με γραφειοκρατικό προφίλ, ενώ σύμφωνα με την παγκόσμια βιβλιογραφία μπορούν να αξιοποιηθούν από τους ίδιους τους διοικούντες με αναπτυξιακή προσέγγιση, αυτό είναι θέμα που διαμορφώνεται από την ίδια την επιχειρηματικότητα και τις επιλογές του καθενός. Γι’ αυτό άλλωστε, σε κάθε roadshow που διοργανώνεται, όπως το Annual Greek Roadshow που πραγματοποιεί τα τελευταία 15 χρόνια στο Λονδίνο το Χρηματιστήριο (φέτος θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά στις 17, 18 και 21 Σεπτεμβρίου), οι επαγγελματίες διαχειριστές δίνουν το παρών προκειμένου να συναντήσουν και να συνομιλήσουν κατ’ ιδίαν με τους διοικούντες των εταιρειών. Δεν είναι τυχαίο πως η επιτυχία κάθε τέτοιου roadshow αλλά και η ανταπόκριση των ξένων διαχειριστών σε αυτά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το επίπεδο εκπροσώπησης των στελεχών της κάθε εταιρείας.
- H πανδημική κρίση φαίνεται να μην κάμπτει τις μεγάλες διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές, παρά το ότι σύννεφα συγκεντρώνονται στην παγκόσμια οικονομία. Πως το εξηγείτε αυτό;
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η πανδημική κρίση ταρακουνάει τον υφιστάμενο παραγωγικό ιστό διεθνώς και κατά συνέπεια το είδωλό του όπως αυτό απεικονίζεται στα Χρηματιστήρια Πάρα ταύτα όπως προαναφέραμε, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε ότι μιλάμε στην πραγματικότητα για μία επανάσταση ανάλογη της βιομηχανικής στις αρχές το προηγούμενο αιώνα που στηρίζεται πάνω στην ψηφιακή μετεξέλιξη. Τα φαινόμενα που παρατηρούμε θα πρέπει να αναγνωστούν υπό αυτό το πρίσμα, ο digital κλάδος είναι αυτός που ενισχύεται και επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και λοιπούς κλάδους.
Γι’ αυτό άλλωστε, το μέλλον της οικονομίας θα το καθορίσει ο σχετικός ρυθμός ψηφιοποίησης του παραγωγικού ιστού. Από την άλλη πλευρά, η πανδημία «έφερε» 72 δις ευρώ τα οποία είναι αξιοποιήσιμα προς την κατεύθυνση αυτή. Η ταχύτητα και η αποτελεσματική στόχευση της αξιοποίησής τους μπορούν να μετατρέψουν την κρίση σε ευκαιρία.
- Υπάρχουν βήματα περαιτέρω εκσυγχρονισμού του ΧΑ που πρέπει να γίνουν και ποια είναι αυτά που αναμένονται στο αμέσως επόμενο διάστημα;
Τα τελευταία 20 χρόνια, υπό την επίδραση της παγκοσμιοποίησης, οι αγορές κινούνται με ταχύτατο ρυθμό όσον αφορά στην ομογενοποίηση των κανόνων και των προδιαγραφών τους. Στην κατεύθυνση αυτή, η Ευρώπη έχει επιταχύνει τις σχετικές πρωτοβουλίες καλύπτοντας πρόσφατα και το μετασυναλλακτικό περιβάλλον.
Στο πλαίσιο αυτό το ΧΑ και το οικοσύστημά του καλούνται να «χορέψουν» τα τελευταία βήματα του χορού εναρμόνισης το α΄ εξάμηνο του 2021. Υπό αυτή την έννοια, ένα μέρος του εκσυγχρονισμού αφορά θεσμική ευρωπαϊκή εναρμόνιση και ένα άλλο αφορά επενδύσεις σε υποδομές.
Σε ό,τι αφορά στις επενδύσεις, την τελευταία τριετία βρίσκεται σε εξέλιξη υλοποίηση εκσυγχρονιστικού προγράμματος συνολικού ύψους 9 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη των υποδομών του Ομίλου οι οποίες θα έχουν τεθεί συνολικά σε παραγωγή εντός του 2021.
Στο σκέλος της εναρμόνισης, είναι ιδιαίτερα σημαντικές και ενδιαφέρουσες οι αλλαγές που θα επέλθουν τόσο για τις εισηγμένες όσο και για τους επενδυτές με την Οδηγία SRDI ΙΙ που ήδη ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο (και αφορά στα δικαιώματα μετόχων) και CSDR που θα ξεκινήσει με την αδειοδότηση της θυγατρικής μας Ελληνικό Κεντρικό Αποθετήριο Τίτλων (ΕΛ.ΚΑΤ) και επηρεάζει τον τρόπο παροχής υπηρεσιών θεματοφυλακής. Το τελευταίο στάδιο της σειράς αυτών των αλλαγών αφορά στην υιοθέτηση του Κανονισμού Settlement Disipline (Πειθαρχία Διακανονισμού) που όπως φαίνεται η Ευρώπη θα το μεταθέσει χρονικά για το 2021.
Η ελληνική αγορά είναι αποτελεσματικότατα ρυθμισμένη εδώ και δύο δεκαετίες και οφείλει να κάνει αυτό το βήμα εναρμόνισης, εξασφαλίζοντας τόσο τους υφιστάμενους μηχανισμούς που της επιτρέπουν την αξιοπιστία της όσο και την συμβατότητά της με τις διεθνείς πρακτικές. Το αποτέλεσμα θα κριθεί από το κόστος που θα κληθούν οι εγχώριοι και ξένοι επενδυτές να πληρώσουν για την εξυπηρέτηση των επενδύσεών τους έναντι της εναρμόνισης. Όλη η προσπάθεια της ΕΧΑΕ αυτή την εποχή εστιάζει ακριβώς σε αυτό.
Η ΕΧΑΕ θα διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα των χρεώσεών της ενδιαφέρεται όμως εξίσου οι σχέσεις κόστους- ασφάλειας στο νέο περιβάλλον για την ελληνική αγορά να καταγράφονται συνεχώς βελτιούμενες.
