Η αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών αποτελεί εδώ και δεκαετίες μια πραγματικότητα σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου.
Εάν υπήρχε, πλην της Ελλάδας, έστω μια χώρα στην οποία δεν εφαρμόζεται πλέον αξιολόγηση, σίγουρα αυτή η χώρα θα είχε γίνει το λάβαρο όλων αυτών που αντιτίθενται εδώ και χρόνια σταθερά και συστηματικά στην εφαρμογή της, με πρώτες και καλύτερες τις οργανωμένες συνδικαλιστικές «εκπροσωπήσεις» των εκπαιδευτικών.
Μπροστά όμως στην παγκόσμια πραγματικότητα, τα «επιχειρήματα» που επιστρατεύονται στο δημόσιο πεδίο προκειμένου να δικαιολογήσουν την επί της ουσίας άρνηση της διαδικασίας της αξιολόγησης, είναι έωλα, αν όχι συνειδητά παραπλανητικά, και διατυπώνονται με μόνο στόχο να τρομάξουν τη μεγάλη μάζα των εκπαιδευτικών και άρα να τη στρέψουν ενάντια στο εγχείρημα.
Με άλλα λόγια η «αξιολόγηση», όχι μόνο σήμερα, αλλά εδώ και πολλά χρόνια, χρησιμοποιείται από τους αρνητές της όπως χρησιμοποιούν οι αγρότες τα σκιάχτρα στα χωράφια τους για να τρομάξουν τα πουλιά.
Ακολούθως επιχειρώ να κωδικοποιήσω τις βασικές ενστάσεις των αρνητών της αξιολόγησης όπως αυτές διατυπώνονται στο δημόσιο πεδίο και να απαντήσω σύντομα σε αυτές:
Μύθος 1ος: Η αξιολόγηση θα οδηγήσει σε απολύσεις εκπαιδευτικών
Πραγματικότητα: Σε κανένα σχέδιο αξιολόγησης που έχει διαχρονικά κατατεθεί από όλες τις Κυβερνήσεις μέχρι σήμερα, δεν υπήρχε τέτοια πρόβλεψη. Δεν υπήρχε επίσης πρόβλεψη ούτε καν για κάποια μισθολογική συνέπεια (ούτε θετική, ούτε αρνητική).
Μύθος 2ος: Η αξιολόγηση θα οδηγήσει σε κατηγοριοποιήσεις και σε κλείσιμο σχολείων
Πραγματικότητα: Η κατηγοριοποίηση των σχολείων υφίσταται ήδη στη συνείδηση τόσο των ίδιων των εκπαιδευτικών όσο και των γονέων. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που πολλοί γονείς προχωρούν στην άτυπη επιλογή σχολικής μονάδας για τα παιδιά τους παραποιώντας μάλιστα παράνομα τα στοιχεία της μόνιμης διαμονής τους. Όσο για το κλείσιμο σχολείων ούτε αυτό προβλέπεται. Αντίθετα σε όλα τα συστήματα που έχουν προταθεί έως σήμερα, προβλέπονται αντισταθμιστικά μέτρα για την ενίσχυση των σχολείων ώστε αυτά να αντιμετωπίσουν τις αδυναμίες τους οι οποίες θα αναδειχθούν μέσα από το σύστημα της αξιολόγησής τους.
Μύθος 3ος: Η αξιολόγηση θα αυξήσει τις κοινωνικές ανισότητες μεταξύ των σχολείων
Πραγματικότητα: Πολλές χώρες που σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ έχουν επιτύχει υψηλά επίπεδα ισότητας (και μάλιστα σε υψηλό επίπεδο ποιότητας) ανάμεσα στις σχολικές τους μονάδες, όπως είναι για παράδειγμα η Φιλανδία, η Νορβηγία, η Εσθονία, η Ολλανδία ή το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν εδώ και χρόνια εφαρμόσει συστήματα αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου. Αντίθετα, η Ελλάδα που δεν έχει, βρίσκεται στο μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ ως προς το δείκτη αυτό, έχοντας ταυτόχρονα χαμηλές επιδόσεις ως προς τα επιτεύγματα των μαθητών της.
Με βάση τα παραπάνω είναι σαφές πως η αξιολόγηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών, όχι μόνο τα δεινά που επικαλούνται οι φωνές της συντήρησης δεν θα επιφέρει, αλλά αντίθετα θα μας δώσει για πρώτη φορά μετά από χρόνια μια πραγματική εικόνα για το που βρίσκονται σήμερα τα σχολειά μας, ποιες δυνατότητες και αδυναμίες έχουν, και άρα τι πρέπει να γίνει για να βελτιωθούν.
Όλα τα υπόλοιπα είναι εκ του πονηρού και βολεύουν μόνο τις δυνάμεις της αδράνειας οι οποίες βολεμένες μέσα στο σύστημα θέλουν να συνεχίσουν να δρουν για αλλότριους από το καλό της εκπαίδευσης σκοπούς, αλλά και έξω από τον έλεγχο της κοινωνικής λογοδοσίας.
* Ο κ. Κώστας Δημόπουλος είναι καθηγητής εκπαιδευτικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
