Ο πρωτογενής τοµέας είναι η εύκολη απάντηση που δίδεται στο ερώτηµα «ποιος κλάδος µπορεί να φέρει την ανάπτυξη;». Η αλήθεια είναι ότι αν κατορθώσει κανείς και δηµιουργήσει µία πετυχηµένη νεοφυή εταιρεία θα κερδίσει περισσότερα απ’ ό,τι αν αποφασίσει να καλλιεργεί ένα χωράφι µε σκόρδα. Η τεχνολογία και η 4η Βιοµηχανική Επανάσταση υπόσχονται πολλά στους πιστούς τους, αλλά ο πρωτογενής τοµέας θα εξακολουθήσει να έχει ενδιαφέρον. Και µάλιστα σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η φύση είναι γενναιόδωρη…
Η ανάπτυξη δεν µπορεί να είναι µονόπλευρη. ∆εν νοείται µία οικονοµία να στηρίζεται σε έναν και µόνο πυλώνα, όταν µπορεί να στηριχτεί σε περισσότερους. Το κατανοήσαµε αυτό καλά ως κοινωνία τώρα µε τον Covid-19 και τον τουρισµό. Καλός είναι ο τουρισµός και έχει και περιθώρια µεγαλύτερης ανάπτυξης. Αλλά δεν µπορεί να είναι µόνον ο τουρισµός. Είναι σαν ένας ολόκληρος νοµός να επιλέγει την οδό της µονοκαλλιέργειας. Στην κακή χρονιά οι άνθρωποι θα πεινάσουν, αφού όλοι θα είναι χαµένοι…
Η ελληνική οικονομία έχει πολλές δυνατότητες. Λόγω της γεωγραφικής µας θέσης, λόγω του δυναµικού που διαθέτει η χώρα. Μετά το 1981, όµως, υπήρξε µία στρέβλωση, η οποία έχει σχέση µε δύο πράγµατα. Το πρώτο ήταν η αποβιοµηχάνιση της χώρας ως απόρροια των µεγάλων επιθέσεων που έγιναν τότε εις βάρος της επιχειρηµατικότητας. Η λογική της στήριξης των λεγόµενων προβληµατικών επιχειρήσεων, σε συνδυασµό µε τους «φιλεργατικούς νόµους» της πρώτης περιόδου του ΠΑΣΟΚ «σκότωσαν» την ελληνική βιοµηχανία. Το δεύτερο είχε να κάνει µε τη νέα κουλτούρα που δηµιούργησαν στην ελληνική κοινωνία τα ευρωπαϊκά πακέτα στήριξης. Η συµµετοχή σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραµµα πρόσφερε περισσότερα κέρδη από µία αγωνιώδη και κοπιαστική προσπάθεια στον χώρο των επιχειρήσεων. Ετσι γέµισαν οι δρόµοι µε πανάκριβα πολυτελή αυτοκίνητα, δηµιουργώντας µία πλαστή εικόνα ευηµερίας.
Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση δίνει µία αντικειµενική δυνατότητα στη χώρα. Να ανεβεί άµεσα στο τρένο και να προλάβει τους ανταγωνιστές της. Την ίδια ώρα οι ανάγκες της χώρας στην αµυντική της βιοµηχανία και τον πρωτογενή τοµέα δίνουν µια µεγάλη ευκαιρία στον χώρο της τεχνολογίας για να αναπτυχθεί. Ας µην ξεχνάµε ότι και στο Ισραήλ έτσι εξελίχθηκαν τα πράγµατα. ∆εν ξύπνησαν οι άνθρωποι ένα πρωί µε πλεονέκτηµα στην τεχνολογία. Το δηµιούργησαν ως αποτέλεσµα της προσπάθειάς τους να καλύψουν τις ανάγκες τους στην άµυνα και τη γεωργική παραγωγή. Ειδικά στη γεωργική παραγωγή, η φύση δεν τους έδωσε τις εκτάσεις της Ελλάδας. Επρεπε να βρουν τρόπους για να κάνουν την έρηµο, γη καλλιεργήσιµη.
Η τεχνολογία δεν µπορεί να είναι αυτοσκοπός. Οι εταιρείες τεχνολογίας χρειάζεται να έχουν πελάτες. Και οι πελάτες αυτοί να έχουν σχέση µε τον ιδιωτικό τοµέα. Για τα δεδοµένα της Ελλάδας ο πρωτογενής τοµέας και η αµυντική βιοµηχανία είναι ένα καλό «χωράφι» για να καλλιεργήσει κανείς την πρώτη του σπορά.
Στον πρωτογενή τομέα έχουµε µεγάλες δυνατότητες και ταυτόχρονα µεγάλες ελλείψεις. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι εισάγουµε σκόρδα και άλλα γεωργικά προϊόντα. Αλλά και στον τοµέα της ζωικής παραγωγής είµαστε ελλειµµατικοί, ιδιαίτερα στο χοιρινό. Και εύλογα θα ρωτήσει κάποιος: Τι έχουν τα έρµα και ψοφάνε; Οι λόγοι που µας οδήγησαν εδώ δεν είναι λίγοι. Το να οργώνει κανείς το χωράφι δεν είναι και η ευκολότερη δουλειά στον κόσµο. Υπάρχουν πιο εύκολοι τρόποι. Ο διορισµός στο ∆ηµόσιο, για παράδειγµα. Από την άλλη, το κέρδος στον πρωτογενή τοµέα δεν έρχεται από την καλλιέργεια, αλλά από τη µεταποίηση. Και αυτό σηµαίνει κεφάλαια, οργάνωση, γνώση. Στο σηµείο αυτό αντιλαµβανόµαστε πόση ζηµιά προκλήθηκε από την κατάρρευση των συνεταιρισµών. Οι συνεταιρισµοί θα µπορούσαν να είναι σήµερα φορείς ανάπτυξης στον χώρο.
Και πάμε τώρα στο ουσιαστικό ερώτηµα: Και τι γίνεται για να πάµε παρακάτω; ∆ιότι όλα αυτά τα περί συνεταιρισµών και λοιπά, τα γνωρίζουµε. Και για την ανάγκη να κυλήσει νερό στο αυλάκι. Οπότε ερχόµαστε στο θέµα της πολιτικής βούλησης. Όχι των πολιτικών διακηρύξεων, αλλά των πράξεων. Και αυτό αφορά τόσο το κοµµάτι της πρωτογενούς παραγωγής όσο και της τεχνολογίας. Να το πούµε πιο καθαρά. Λόγια ακούµε, πράξεις δεν βλέπουµε. Και πολύ φοβόµαστε ότι έπειτα και από δέκα χρόνια θα λέµε τα ίδια πράγµατα, όπως τα λέγαµε και πριν από δέκα χρόνια.
Πριν από δεκαπέντε χρόνια, λοιπόν, ένας συνεργάτης είχε πάει στην Κωνσταντινούπολη και γνώρισε το τεχνολογικό πάρκο που είχε φτιαχτεί, µε στόχο τη στήριξη των νεοφυών επιχειρήσεων. Γύρισε πίσω εντυπωσιασµένος. Αυτό ήταν µία πράξη! Και τα αποτελέσµατα τα είδαµε στη συνέχεια. Τι να µας λείπει άραγε; ∆ιότι το επιστηµονικό δυναµικό…
Σκόρδα από την Τουρκία; Και λεµόνια από την Αργεντινή; ∆υστυχώς, είναι µια πραγµατικότητα. Αλλά είναι καιρός να σταµατήσουµε τα «δυστυχώς» και να ξεκινήσουµε να αλλάζουµε την πραγµατικότητα που µας πληγώνει.
Θανάσης Μαυρίδης
[email protected]
*Αναδημοσίευση από την στήλη Εκ Θέσεως του Φιλελεύθερου που κυκλοφόρησε στις 12 Σεπτεμβρίου.
