Του Σπύρου Βλαχόπουλου*
Η συνάθροιση αποτελεί ατομικό δικαίωμα που προστατεύεται στο άρθρο 11 του Συντάγματος: «Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνέρχονται ήσυχα και χωρίς όπλα». Η συνταγματική προστασία των συναθροίσεων δεν σημαίνει προστασία μόνον έναντι της κρατικής εξουσίας. Σημαίνει και προστασία από προσβολές που προέρχονται από άλλους πολίτες.
Στο πλαίσιο αυτό, δεν είναι επιτρεπτές αντισυγκεντρώσεις σε τόσο κοντινή απόσταση ώστε κατ' ουσίαν να παρεμποδίζεται η προσέλευση στη συγκέντρωση. Μάλιστα, πολλές φορές στην πολιτική ιστορία της Ελλάδος οι αντιδιαδηλώσεις έχουν δυστυχώς χρησιμοποιηθεί ως μέσο διάλυσης συγκεντρώσεων, όταν το πλήθος διαδήλωνε για τη δημοκρατία και την παιδεία σε αυτόν τον τόπο. Επίσης, δεν είναι επιτρεπτή η διακοπή μιας συνάθροισης από οποιονδήποτε διαφωνεί με τις απόψεις που ακούγονται σε αυτήν.
Συνεπώς, η Πολιτεία έχει την υποχρέωση να προστατεύει τις συναθροίσεις οποιουδήποτε κόμματος ή φορέα (είτε συμπολιτευόμενου είτε αντιπολιτευόμενου) από όσους διακόπτουν ή ματαιώνουν μια συνάθροιση, ενώ κάλλιστα έχουν την ευχέρεια να διοργανώσουν μια άλλη συγκέντρωση για τη διάδοση των δικών τους ιδεών.
Τα ανωτέρω δεν αποτελούν απλά ζήτημα παιδείας και πολιτισμού. Η υποχρέωση του κράτους να προστατεύει την άσκηση του δικαιώματος της συνάθροισης και οποιουδήποτε άλλου ατομικού δικαιώματος, προκύπτει ευθέως από το ίδιο το συνταγματικό κείμενο: «Τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου … τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκησή τους» (άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος).
Ωστόσο, η υποχρέωση προστασίας των συναθροίσεων δεν μπορεί να φτάνει έως τη χρησιμοποίηση μεθόδων, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με το Σύνταγμα. Όπως επισημαίνει και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, οι «διοικητικές στερήσεις της ελευθερίας που ονομάζονται 'προσαγωγές', όταν τελούνται αυθαίρετα πριν από προγραμματισμένες ή μη διαδηλώσεις, παραβιάζουν τα συνταγματικά δικαιώματα της προσωπικής ασφάλειας και της συνάθροισης, επειδή δεν αιτιολογούνται εξειδικευμένα και προσωποποιημένα, ενώ πραγματοποιούνται χωρίς καμία εγγύηση δικαστική και χωρίς να είναι εφικτή η πρόσβαση σε δικηγόρο».
Και επειδή «εν αρχή ην» το Σύνταγμα, δεν συνάδουν με αυτό οι μαζικές προληπτικές προσαγωγές που δεν συνοδεύονται από εξατομικευμένες απτές ενδείξεις πρόθεσης για την τέλεση αξιόποινων πράξεων. Γιατί όπως προβλέπει το άρθρο 5 παρ. 3 «Κανένας δεν καταδιώκεται ούτε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται ούτε με οποιοδήποτε άλλο τρόπο περιορίζεται, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος». Ας προστατεύσουμε λοιπόν το δικαίωμα όλων των πολιτών να συνέρχονται, χωρίς όμως τη χρήση αντισυνταγματικών μεθόδων.
*Ο κ. Σπύρος Βλαχόπουλος είναι Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
