Του Παναγιώτη Καρκατσούλη*
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αποτελεί ένα από τα μεταρρυθμιστικά εγχειρήματα που, στη χώρα μας, θυσιάστηκαν στον βωμό του πελατειακού κράτους.
Σωρεία πράξεων και παραλείψεων ανίκανων και διεφθαρμένων πολιτικών και διοικητικών ηγεσιών οδήγησαν στην κατασπατάληση σημαντικών πόρων και στην απώλεια της ευκαιρίας του ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας.
Από το χρονικό της αποτυχίας αξίζει να εστιάσουμε στην περίπτωση της Κοινωνίας της Πληροφορίας ΑΕ (ΚτΠ). Η ΚτΠ συγκαταλέγεται μεταξύ των επιτευγμάτων του Αναστάση Πεπονή, ενός ευπατρίδη πολιτικού, ο οποίος, ίσως όσο κανένας άλλος στη νεώτερη ιστορία μας, ήρθε σε μετωπική σύγκρουση με το πελατειακό κράτος, στο οποίο επέφερε βαρειά χτυπήματα. Ο Πεπονής αντιλαμβανόμενος, δύο δεκαετίες πριν, ότι το δημόσιο ήταν πολύ «βαρύ» για να παρακολουθήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και την είσοδό του στην ψηφιακή εποχή, δημιούργησε μια εταιρεία του δημοσίου, την ΚτΠ, που θα αναλάμβανε να υλοποιεί έργα για λογαριασμό του δημοσίου και να επεξεργάζεται πρότυπα και προδιαγραφές προσαρμοσμένες στα έργα του δημοσίου.
Όταν η ΚτΠ ωρίμασε ως εταιρεία υλοποίησε σημαντικά έργα, όπως το «Διαύγεια» και τη μηχανοργάνωση κρίσιμων κρατικών δομών, όπως η Αστυνομία. Κι, ενώ, η εταιρεία βρισκόταν σε μια στιγμή ανόδου ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ.
Εν πρώτοις, η κυβέρνηση όρισε έναν αδιάφορο τοποτηρητή ως διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας και, εν συνεχεία, πάγωσε τα σημαντικότερα έργα, αφήνοντας, για άλλοθι, τα “business as usual” να τρέχουν, δίνοντας την εντύπωση ότι τίποτα δεν άλλαξε στην πολιτική της. Η ΚτΠ λαθροβίωνε περιμένοντας πότε η κυβέρνηση θα αποφάσιζε, εκτός από τα λόγια να προχωρήσει και στη δρομολόγηση συγκεκριμένων έργων, απαραίτητων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης και του κράτους.
Και, τότε, ήρθε ο κ. Παππάς. Αμέσως «καθάρισε» στο εσωτερικό κομματικό τερραίν την αδύναμες υπουργούς διοικητικής μεταρρύθμισης (Γεροβασίλη, Ξενογιαννακοπούλου) αποδίδοντας την εποπτεία της ΚτΠ στον εαυτό του. Αμέσως μετά, ζήτησε τις παραιτήσεις όλων των μελών του Δ.Σ., μη εμπιστευόμενος την κομματική τους ευπείθια. Στην προσπάθεια προσωπικής ποδηγέτησης της ΚτΠ άλλαξε και τον τελευταίο, κοινής αποδοχής με την κ. Γεροβασίλη, διευθύνοντα σύμβουλο κ. Δερμιτζάκη με τον δικό του, τον κ. Νικητόπουλο. Δεν σταμάτησε, όμως, τον ρέκτη υπουργό του ψηφιακού οράματος της Ελλάδας ούτε το γεγονός ότι οι δύο διεθυντές της εταιρείας εξαναγκάστηκαν σε παραίτηση. Ούτε, βεβαια, το γεγονός ότι πολλά στελέχη της εταιρείας είχαν οδηγηθεί στην έξοδο, αναζητώντας μια καλύτερη προοπτική από το να παραμένουν άεργοι στην ΚτΠ.
Η εφευρετικότητα του κ. Παππά αποκαλύφθηκε, ωστόσο, μόλις προχθές, όταν ανακάλεσε μια από τις καλύτερες πρακτικές του παλαιού πολιτικού συστήματος, του παραδομένου στον πελατειασμό και την ρουσφετοπραξία. Λειτουργώντας ως νομοθέτης, πέρασε τροπολογία βάσει της οποίας θα μπορεί η ΚτΠ να συνάπτει συμβάσεις μίσθωσης έργου. Σύμφωνα με την διάταξη αυτή, η ΚτΠ θα μπορεί μισθώνει στελέχη που θα απασχολούνται για την υποστήριξη της εταιρείας στην εκτέλεση έργων πληροφορικής, επικοινωνίας και νέων τεχνολογιών που χρηματοδοτούνται είτε από διεθνείς ή ευρωπαϊκούς πόρους είτε από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Οι συμβάσεις έργου θα συνάπτονται με αποφάσεις του Δ.Σ. της εταιρείας στις οποίες θα καθορίζεται ο αριθμός των προσώπων που θα απασχοληθούν σε κάθε έργο που υλοποιεί η εταιρεία, η διάρκεια της σύμβασης και η αμοιβή τους. Παρ' όλο που στην τροπολογία αναφέρεται ότι οι συμβάσεις μίσθωσης έργου δεν καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες της εταιρείας και, σε καμία περίπτωση, δεν υποκρύπτουν σύμβαση εργασίας, εντούτοις συνιστούν έναν μηχανισμό προσλήψεων «από το παράθυρο».Όσοι προσληφθούν με τον τρόπο αυτόν, θα λειτουργούν ως ένας «παράλληλος» μηχανισμός υλοποίησης έργων.
Η ηγεσία του ΥΨΗΠΤΕ ξέρει τη δουλειά. Στην αγορά γίνεται, εδώ και καιρό, λόγος για στημένους διαγωνισμούς με φωτογραφικές διατάξεις που αφορούν τους προμηθευτές του δημοσίου. Αναφέρεται, χαρακτηριστικά, ότι το έργο «Σύστημα Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων», προϋπολογισμού 19,3 εκατ. ευρώ που προκηρύχθηκε από το ίδιο το υπουργείο, είναι ένα απ' αυτά. Οι υπηρεσιακοί μηχανισμοί, τόσο του Εθνικού Δικτύου Ερευνας & Τεχνολογίας όσο και της ΚτΠ αρνήθηκαν να το προκηρύξουν ως είχε. Για τον λόγο αυτό, ο Υπουργός αποφάσισε αποφάσισε να τρέξει το ίδιο το υπουργείο τον διαγωνισμό.
Λέγεται ότι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση δεν είναι ούτε δεξιά ούτε αριστερά ούτε ουδέτερη. Σίγουρα, πάντως, στην Ελλάδα 2019 με τον ΣΥΡΙΖΑ να εφαρμόζει πρακτικές του 1950, είναι πελατειακή. Και, κατά τούτο, ΣΥΡΙΖΑ και ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι έννοιες και πρακτικές εντελώς ασύμβατες μεταξύ τους.
*Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι υποψήφιος στην Α'Αθήνας με το Κίνημα Αλλαγής
