Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Σαουδαραβικά Ομόλογα θα αρχίζουν να εκδίδονται πλέον σε μεγάλες αξίες. Τι σημαίνει όμως αυτό για τους Σαουδάραβες και την παγκόσμια οικονομία; Τι σηματοδοτεί αυτή η κίνηση παγκοσμίως; Έρχεται κατάρρευση και των τελευταίων μεγιστάνων του πλούτου;
Οι εποχές που οι Έλληνες ξενοδόχοι, περίμεναν στα σκαλοπάτια τους για να χαιρετήσουν τους Σαουδάραβες εμίρηδες, και τα γκαρσόνια εξυπηρετούσαν τους Εμίρηδες με δέος προσδοκώντας να… "τσιμπήσουν" κάποιο χρυσό ρολόι για φιλοδώρημα, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί! Τώρα οι Σαουδάραβες παρακαλάνε τους επενδυτές να αγοράσουν Σαουδαραβικά χρέη, ή ακριβέστερα Ομόλογα, ενώ οι επενδυτές κινδυνεύουν κατά ορισμένους να μην πάρουν ποτέ τα λεφτά τους πίσω!
Όχι μόνο η Σαουδική Αραβία, αλλά γενικά οι χώρες του "Συμβουλίου Συνεργασίας των χωρών των του Κόλπου" (Gulf Cooperation Council), έχουν μπει σε ένα ιδιόρρυθμο κυνήγι, όχι πετρελαίου, αλλά μετρητών, και συγκεκριμένα δανεικών, αξίας πάνω από 25 δις δολαρίων άμεσα, τα 6/10 από αυτά από τη Σαουδική Αραβία!
Φαίνεται ότι οι ανάγκες για μετρητά συγκλίνουν με μια συγκυρία, εκείνη της πτώσης των επιτοκίων για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και της διατήρησης, ακόμη, των Αμερικάνικων επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα, κάτι που δίνει κάποιο "αέρα" για δανεισμό από υπερχρεωμένες χώρες, σε πιο "υποφερτά επιτόκια", κάτω και από 5%. Πρόκειται για επιτόκια που πλησιάζουν τα ελκυστικά επιτόκια του 2012, όταν περίπου 2 τρις είχαν διοχετευτεί σε μικρό χρονικό διάστημα στις ΗΠΑ με την ποσοτική χαλάρωση, επιτρέποντας την πτώση όλων των επιτοκίων παγκοσμίως. Όμως αυτή η φορά ίσως είναι λίγο διαφορετική.
Αφενός τα χρήματα που οι "Αναπτυσσόμενες χώρες" θέλουν να μαζέψουν συνολικά, όχι μόνο εκείνες του κόλπου, αλλά και οι υπόλοιπες, όπως Βραζιλία, μέσα από Ομόλογα, φαίνεται ότι ξεπερνάνε τα 100 δις στους επόμενους μήνες, δηλαδή ύψος-ρεκόρ. Αφετέρου, οι προϋπολογισμοί' των κρατών που ζητάνε τα χρήματα δεν είναι 'ότι καλύτερο'! Το έλλειμμα προϋπολογισμού της Σαουδικής Αραβίας βρίσκεται σε επίπεδα 14% του ΑΕΠ, του Μπαχρέιν 15% και του Ομάν 17%, ενώ ακόμη και εκείνο του Κατάρ αναμένεται να φτάσει το 8% του ΑΕΠ, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ίδιας της κυβέρνησης του! Παρότι τα ελλείμματα αυτά, που μοιάζουν με εκείνα της Βενεζουέλας που ήδη έχει μπει σε πρωτοφανή μέτρα εξοικονόμησης ξένου νομίσματος για να σταθεί συνεπής στις διεθνείς υποχρεώσεις της, αποδίδονται στην χαμηλή τιμή του πετρελαίου, υπάρχουν και άλλα θέματα, που δίνουν επιπλέον διαστάσεις. Η έλλειψη χρημάτων οδηγεί σε σταμάτημα πολλών αναγκαίων έργων υποδομής, και σε στένεμα της εγχώριας αγοράς στις χώρες αυτές της Μέσης Ανατολής, που στηρίζονται κυριολεκτικά στα δολάρια από το πετρέλαιο.
Το αν θα ανακάμψουν οι χώρες αυτές άμεσα, εξαρτάται όχι μόνο από την τιμή του πετρελαίου, η οποία οι ίδιες οι χώρες περιμένουν ότι θα εκτοξευτεί από τα μεσοσταθμικα επίπεδα 38 δολαρίων ανά βαρέλι φέτος, σε επίπεδα κοντά ή πάνω από 50 δολάρια τα επόμενα χρόνια, αλλά και στα έξοδα και αλλα έσοδα τους. Κάποιος μπορεί να υποθέσει ότι το έλλειμμα είναι απλή συνάρτηση της τιμής του πετρελαίου, όμως αυτό δεν είναι ακριβές.
Ο ρόλος του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά ενέργειας φαίνεται να μειώνεται σταδιακά, υπέρ άλλων εναλλακτικών πηγών ενέργειας, επιτείνοντας την ανάγκη ανάπτυξης, για τις χώρες του Κόλπου, όπως τη Σαουδική Αραβία, ενός πιο πολυεπίπεδου παραγωγικού μοντέλου. Η Σαουδική Αραβία, στα πλαίσια αυτά έχει ανακοινώσει το "Όραμα 2030", που έχουμε δει ότι έχει σημαντικές καινοτομίες αλλά και κενά. Όμως τα δημοσιονομικά της άλλοτε πλούσιας σε μετρητά χώρας, υποφέρουν και από δύο ακόμη προβλήματα. Τη διαφθορά και τον πολιτικό τυχοδιωκτισμό. Οι κατηγορίες ορισμένων ότι επιχειρηματίες από τη χώρα χρηματοδοτούν την ισλαμική τρομοκρατία, ώστε να επεκτείνουν την δημιουργία τυραννικών ισλαμικών κρατών και σε άλλες χώρες στην περιοχή, αν συνδυαστούν με την συνεχιζόμενη ένοπλη επέμβαση στη γειτονική Υεμένη, έχουν στείλει τα δημοσιονομικά της Σαουδικής Αραβίας στον πάτο, με αποτέλεσμα κάθε μήνα η "δημοσιονομική τρύπα" να μεγαλώνει. Η μηνιαία τρύπα φτάνει πλέον τα 9-12 δις. Η μείωση της διαφθοράς και η σχετιζόμενη με αυτήν εκλογίκευση των εξόδων, είναι επίσης το δεύτερο θέμα. Η εκπλήρωση του "Οραματος 2030" που επίσης απαιτεί γιγαντιαίες επενδύσεις με λεφτά (δεκάδες δισεκατομμύρια ετησίως) που απλά δεν υπάρχουν, είναι το τρίτο. Γι αυτό, ακόμη και αν η τιμή του πετρελαίου όντως ανακάμψει, η χώρα θα είναι δύσκολο να λύσει τα προβλήματα της. Αν οι Τράπεζες είναι ένδειξη της οικονομίας, η χώρα ίσως είναι κοντύτερα στην καταστροφή από ότι φαίνονταν.
Οι Σαουδαραβικές Τράπεζες έχουν πρόβλημα μετρητών καθώς η κυβέρνηση αποσύρει από αυτές μετρητά και παράλληλα εκδίδει ομόλογα για να μαζέψει επιπλέον μετρητά. Η σχέση Δανείων προς Καταθέσεις εκτοξεύτηκε στο 90% στις αρχές καλοκαιριού, υποχρεώνοντας την κυβέρνηση να τους δώσει μετρητά για τις έκτακτες ανάγκες τους και οδήγησε σε τριπλασιασμό των εγχωρίων επιτοκίων Διατραπεζικής αγοράς της χώρας! Ως τώρα, επίσης, οι Σαουδάραβες ηγέτες έχουν στραφεί στην αγορά των Ομολόγων, η οποία επιτρέπει δανεισμό σε χαμηλά επίπεδα. Όμως τόσο το ύψος των εκδόσεων του συνόλου των χωρών όσο και η ανάγκη της Σ. Αραβίας να βρίσκει συνεχώς λεφτά για τις τυχοδιωκτικές δραστηριότητες που προαναφέρθηκε (πόλεμοι), και οι οποίες κοστίζουν 6-8 δις μηνιαίως με συντηρητικές εκτιμήσεις, και οι οποίες ίσως δεν εμφανίζονται όλες υπό τη μορφή των "δημοσίων εξόδων", ενδεχομένως οδηγεί πολύ σύντομα ακόμη και στην αγκαλιά του ΔΝΤ που έχει "τεχνογνωσία" στην ορθολογική διαχείριση του "κόστους", ό,τι και αν αυτό σημαίνει για τη Σαουδική Αραβία και τις εταιρίες της…
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
**Ο κ. Βέργος θα απουσιάσει από την στήλη μέχρι τις 25 Σεπτεμβρίου λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεών του στο Πανεπιστήμιο.
