Της Αγγελικής Κώττη
Η αξιοποίηση του πρώην βασιλικού κτήματος Τατοΐου, ένα έργο πνοής για την Αττική, που περιλαμβανόταν στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, ξεκινά πολύ πριν συμπληρωθούν οι 100 πρώτες μέρες διακυβέρνησης. Μια σύσκεψη που έγινε στο υπουργείο Πολιτισμού με τη συμμετοχή και αρμοδίων άλλων υπουργείων, έβαλε σε τάξη κάποια θέματα και καθόρισε χρονοδιαγράμματα για το κάθε βήμα από τα πολλά που θα πρέπει να γίνουν.
Ήδη, μια πολύ σημαντική μελέτη, η στατική και ηλεκτρομηχανολογική για το θερινό ανάκτορο, έχει δημοπρατηθεί. Η λήξη προθεσμίας είναι η 3η Οκτωβρίου και η ημερομηνία αποσφράγισης προσφορών η 9η Οκτωβρίου. Ο προϋπολογισμός είναι 1,34 εκατ ευρώ και ανοίγει τον δρόμο για την αποκατάσταση του μνημείου. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών και τη μετατροπή του πρώην ανακτόρου σε μουσείο, το Τατόι θα αποκτήσει έναν πόλο έλξης αλλά και χρηματοδότησης για τα λοιπά σχέδια αξιοποίησης. Τα οποία, όπως είπε στη Βουλή η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, θα απαιτήσουν συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Επί τεσσεράμισι χρόνια, η προηγούμενη κυβέρνηση είχε αφήσει (και) το πρώην βασιλικό κτήμα στην τύχη του. Το μόνο που έγινε καθ' όλη αυτή την περίοδο, ήταν ένα δειλό βήμα για την δημιουργία μουσείου στο κτήριο του πρώην ανακτόρου. Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων εξέτασε το 2016 την προμελέτη αποκατάστασης, η οποία ήταν έτοιμη αλλά παρέμενε στα συρτάρια. Και πάλι όμως, το έργο δεν ξεκίνησε.
Η κατάσταση του κτίσματος, που αποτελεί αντίγραφο αγροικίας των θερινών ανακτόρων στο Πέτερχοφ της Ρωσίας, δεν είναι ιδιαίτερα κακή, παρά την πολύχρονη εγκατάλειψη. Το κεντρικό κτήριο, σε σχέδια Σάββα Μπούκη, θεμελιώθηκε το 1884 από τον Γεώργιο τον Α' και γύρω του αναπτύχθηκαν ειδικά σχεδιασμένοι κήποι και ένα αισθητικό δάσος, τα οποία επίσης θα αποκατασταθούν. Το κτίριο που αντιγράφηκε είχε κτισθεί κατά το 1826 έως 28. Το 1937 έγιναν παρεμβάσεις με οπλισμένο σκυρόδεμα (τσιμέντο) οι οποίες άλλαξαν και την εικόνα των προσόψεων, καθώς φουρούσια και κομψές κατασκευές από χυτοσίδηρο ξηλώθηκαν, πόρτες τειχίσθηκαν και ανοίχτηκαν άλλες.
Η αποκατάσταση θα έχει στο επίκεντρό της την αρχική εσωτερική και εξωτερική μορφή του ανακτόρου καθώς και της εσωτερικής κυκλοφορίας. Οι δύο όροφοι έχουν εμβαδόν από 1.100 τετραγωνικά μέτρα, η σοφίτα 582 και το υπόγειο 1219. Είναι αρκετοί για να στεγαστεί εκεί ένα μουσείο αλλά όχι και οι βοηθητικοί χώροι. Αυτοί θα λειτουργούν στο παρακείμενο κτήριο των μαγειριών, από τα ελάχιστα που έχουν αναστηλωθεί.
Αντικείμενα που να μπορούν να στηρίξουν λειτουργία μουσείου υπάρχουν, αφού εκεί έχουν συγκεντρωθεί όσα βρέθηκαν στην Ηρώδου Αττικού, όπως και στο Πολυδένδρι, περίπου 17.000 κομμάτια. Όμως, ένα μεγάλο μέρος επίπλων είναι στοιβαγμένο σε αποθήκες και 500 κιβώτια με αντικείμενα δεν έχουν καν ανοιχθεί.
Στο Τατόι, το πρώην βασιλικό κτήμα των 47.000 στρεμμάτων και των 29 διατηρητέων κτιρίων, κεντρικός στόχος είναι να αναδειχθεί το πρώην βασιλικό κτήμα ως ενιαία πολιτιστική οντότητα. Το κτίριο των ανακτόρων θα αναστηλωθεί και θα λειτουργήσει ως μουσείο, θα αναδειχθεί η ιστορική ταυτότητα των υπόλοιπων κτηρίων και θα επιλυθούν θεσμικά ζητήματα, ώστε να ρυθμισθούν οι χρήσεις γης. Με τον τρόπο αυτό ο συγκεκριμένο χώρος θα γίνει για πρώτη φορά πόλος έλξης όχι μόνον για τους Αθηναίους, αλλά και για τους ξένους επισκέπτες, ενώ ιδιαίτερη μέριμνα θα ληφθεί για την προστασία του δάσους που αποτελεί μοναδικό πνεύμονα για την Αττική και μέρος του εθνικού δρυμού της Πάρνηθας.
Η αξιοποίηση πρέπει να συνδυάσει ιστορικά διατηρητέα μνημεία, αγροτικές και δασικές εκτάσεις που βρίσκονται στην έκταση. Τα 15000 στρέμματα έχουν χαρακτηριστεί ιστορικός τόπος. Σε 1000 στρέμματα εκτείνεται ο βασικός πυρήνας του κτήματος ο οποίος περιλαμβάνει την πρώην βασιλική κατοικία και τα συνοδευτικά κτήρια. Ο τόπος έχει χαρακτηρισθεί ως νεότερο μνημείο και αρχαιολογικός (λόγω της αρχαίας Δεκελείας) και ανήκει στο προστατευόμενο περιβαλλοντικό σύνολο Natura 2000 του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας. Απαιτούνται 4- 5 έτη και κόστος γύρω στα 100 εκατομμύρια ευρώ.
Από τα κτίρια, 29 έχουν κηρυχθεί διατηρητέα. Έχουν αναστηλωθεί λίγα, κυρίως με μελέτες που δώρισαν οι Φίλοι του Κτήματος. Υπάρχουν όμως ακόμα μελέτες σε εκκρεμότητα που δεν έχουν περάσει καν από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Μια από αυτές, για την Οικία Φροντιστή, αναμένεται να περάσει για έγκριση από το ΚΣΝΜ μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου. Ως τα τέλη Σεπτέμβρη με αρχές Οκτώβρη ο Σύλλογος θα παραδώσει και την μελέτη για την Οικία Στουρμ.
Η αποκατάσταση και επαναλειτουργία της αγροτικής γης (με την αναβίωση ελαιώνων, αμπελώνων κ.λ.π.), η αναβίωση της μελισσοκομίας και της κτηνοτροφίας περιλαμβάνονται στο σχέδιο. Το Τατόι είχε, άλλωστε, προϊόντα με ονομασία προέλευσης, όπως βούτυρο ή κρασί. Η μελέτη προβλέπει επίσης χώρους ψυχαγωγίας, με συνδυασμό αθλητικών, πολιτιστικών και φυσιολατρικών δράσεων, με την δημιουργία ξενοδοχείων στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις και εστιατορίων.
