Λίγο πριν από τις εκλογές του Ιουλίου είχα κληθεί στην εκπομπή του Θανάση Μαυρίδη και του Κωνσταντίνου Χαροκόπου στο Action 24 με την επαγγελματική μου ιδιότητα, του συμβούλου επικοινωνίας, να σχολιάσουμε παρέα πως θα διαμορφωνόταν η πολιτική κατάσταση το διάστημα μετά την εκλογή της Νέας Δημοκρατίας στην κυβέρνηση. Θυμάμαι χαρακτηριστικά μία από τις ερωτήσεις που μου έκαναν γιατί διαφωνήσαμε, μεταξύ μας, «στον αέρα»: με είχαν ρωτήσει ποιος πιστεύω ότι έχει τη μεγαλύτερη εξουσία σε μια σύγχρονη, καπιταλιστική δημοκρατία. Απάντησα αμέσως και χωρίς κανένα δισταγμό ότι τη μεγαλύτερη εξουσία σε περιβάλλον δημοκρατίας και ελευθερίας την έχει ο Τύπος.
Η δημοσιογραφία είναι το μόνο επάγγελμα που προστατεύεται από το ίδιο το Σύνταγμα της χώρας. Η ίδια η ύπαρξη της πολιτικής εξουσίας βασίζεται αποκλειστικά στον Τύπο που έχει τη δύναμη να «ανεβάσει» και να «κατεβάσει» κυβερνήσεις, κυριολεκτικά. Πάντα έτσι ήταν, πάντα έτσι θα είναι και τα περί ανεξαρτησίας του Τύπου είναι παιδικές φαντασιώσεις. Σε΄ολο τον πλανήτη, και στη χώρα μας, εφημερίδες και πλέον κανάλια και σάιτ, ιδρύθηκαν για να στηρίξουν πολιτικές φυσιογνωμίες, πολιτικά κόμματα, μεγάλα εγχειρήματα. Ο άνθρωπος παίρνει το μολύβι για να πολεμήσει για τις δικές του ιδέες όχι γενικώς και αορίστως για το «καλό του κόσμου».
Θυμήθηκα τη συζήτηση αυτή που έγινε και μπροστά στις κάμερες, όταν πληροφορήθηκα ότι η ΕΣΗΕΑ «έβγαλε στη σέντρα» τον Φιλελεύθερο επειδή εκδότης και δημοσιογράφοι συμφώνησαν να περικοπούν οι μισθοί τους για τρεις μήνες, για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του Μέσου. Στη συνέχεια βέβαια κι άλλες εφημερίδες έπραξαν αυτό που επέλεξε ως «στρατηγική στην εργασία» η κυβέρνηση: να διασωθούν οι θέσεις εργασίας και να μην χάσει τη δουλειά του κανείς το ερχόμενο διάστημα όπου η οικονομία όχι απλώς δεν θα αναπτυχθεί αλλά οι προβλέψεις για τη συρρίκνωσή της είναι αληθινά τρομακτικές. Μιλάμε για την κοινή λογική τώρα και τη στοιχειώδη σωφροσύνη.
Δεν μπούμε στη συζήτηση της επιλεκτικής ευαισθησίας που επέδειξε η ΕΣΗΕΑ -γιατί δεν χρειάζεται, ίσως, να επισημάνουμε ότι δεν κατήγγειλε άλλο Μέσο, σταμάτησε στον «Φιλελεύθερο». Αυτό που θέλουμε να σχολιάσουμε είναι το «ρίφλεξ», την πρώτη αντίδραση της ΕΣΗΕΑ: γάργαρος εργατοπατερισμός και ζητούμε συγγνώμη από τους αναγνώστες για την «ελληνικούρα». Λες και ο δημοσιογράφος είναι ανειδίκευτος εργάτης και χρειάζεται την κάλυψη του σωματείου απέναντι στην αυθαιρεσία της εργοδοσίας. Είναι εντυπωσιακό πως βλέπουν κάποιοι δημοσιογράφοι τους εαυτούς τους. Μας εκπλήσσει ότι δεν αισθάνονται πόσο ισχυροί είναι ότι δεν αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους ως τους φορείς της Τέταρτης Εξουσίας. Όταν τα ίδια τα όργανα των δημοσιογράφων έχουν για τους εαυτούς τους την εικόνα του «συφοριασμένου υπαλληλάκου», του ανειδίκευτου εργάτη, του μη προνομιούχου παρία και αντιλαμβάνονται την περιφρούρηση του επαγγέλματος τους με όρους του 19ου αιώνα μπορούμε οι πολίτες να βλέπουμε τον Τύπο ως εγγυητή της ελευθερίας και της δημοκρατίας, ως φωνή του λαού; Τραγικές καταστάσεις.
Να τελειώσουμε με μια ωραία ιστορία που διαβάσαμε στο αριστερό Jacobin το 2018, στη σειρά των αφιερωμάτων που δημοσίευσε για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Κάρολου Μαρξ.
Ο Μαρξ σε όλο τον ενήλικο βίο του εργάστηκε ως αρθρογράφος, είχε ιδρύσει και ο ίδιος το 1848 την εφημερίδα Neue Rheinische Zeitung . Μάλιστα η δημοσιογραφία ήταν για εκείνον η μοναδική σταθερή πηγή εισοδήματος (πλην των δανεικών και αγύριστων που έπαιρνε όλη την ώρα από τον Ένγκελς...). Τα πιο γνωστά του άρθρα όμως, δημοσιεύθηκαν στην αμερικανική εφημερίδα New York Daily Tribune, μια εφημερίδα που ιδρύθηκε για να προωθήσει το αίτημα για την κατάργηση της δουλείας και γρήγορα εξελίχθηκε ως η σοβαρότερη και δημοφιλέστερη ρεπουμπλικανική εφημερίδα (η κυριακάτικη έκδοσή της, λίγο πριν τον αμερικανικό εμφύλιο πουλούσε 200.000 φύλλα…). Μια από τις εκδοτικές καινοτομίες της New York Daily Tribune ήταν οι ανταποκριτές στις μεγάλες πόλεις του κόσμου. Ο Μάρξ έγινε λοιπόν ο ανταποκριτής της εφημερίδας στο Λονδίνο. Από τη στήλη του σχολίαζε διάφορα θέματα της τότε πολιτικής επικαιρότητας (κυρίως το ζήτημα του ελεύθερου εμπορίου και τον δασμών που ήταν πολύ ψηλά στις συζητήσεις της εποχής, η εφημερίδα μάλιστα ήταν αναφανδόν υπέρ του ελεύθερου εμπορίου). Στα μέσα της δεκαετίας 1850 η εφημερίδα αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα. Έκανε περικοπές και απολύσεις. Αν κρίνουμε από το αρχείο των άρθρων του Μαρξ που δημοσιεύονταν μέχρι το 1862, εκείνος έμεινε. Φαίνεται είναι που δεν είχε την ΕΣΗΕΑ να του εξηγήσει τα δικαιώματά του...
