Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Ίσως το πιο παρακινδυνευμένο είναι οι προβλέψεις για τον καιρό και για το χρηματιστήριο! Ο λόγος απλός, υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τόσο τον καιρό όσο και το χρηματιστήριο, που πολλοί προσπαθούν να το ρίξουν στην… ερμηνεία των σχημάτων των σύννεφων ή των… διαγραμμάτων, μήπως και εκεί κρύβεται κάποια κρυμμένη αρμονία, κάποιο βαθύ μήνυμα από τον θεό, που να μπορεί να τους οδηγήσει στην σωστή μαντεψιά!
Πολύ περισσότερο, κάποιος να προσπαθεί να μαντέψει την πορεία στο χρηματιστήριο της Αθήνας, της Ελλάδας, της χώρας με την έντονη, πλούσια ιστορία, όπου όλα είναι πιθανά να συμβούν. Όλα, ή… σχεδόν όλα! Καθώς το χρηματιστήριο επηρεάζεται από προσφορά, ζήτηση, προσδοκίες, ρευστότητα, αλλά και εταιρικές πωλήσεις και εταιρικά κέρδη!
Κυρίως τα τελευταία, εταιρικά κέρδη, είναι το μυστικό για την καλή πρόβλεψη, καθώς ο μέτοχος αγοράζει μετοχές στην προσδοκία ανατίμησης και μερίσματος που και τα δυο σχετίζονται με τα εταιρικά κέρδη. Το μόνο πρόβλημα με τα κέρδη, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και γενικότερα, είναι ότι είναι ασταθή. Ενώ οι πωλήσεις της μιας χρονιάς μας δίνουν μια ιδέα για το ποιες θα είναι οι πωλήσεις της επόμενης, με τα κέρδη δεν… ισχύει! Όμως όσοι μελετούν οικονομική ιστορία σε συνδυασμό με την ανάλυση της εξέλιξη των περιθωρίων κέρδους των εταιριών, γνωρίζει ότι τα «περιθώρια κέρδους» (Κέρδη/πωλήσεις) και κατ' επέκταση τα εταιρικά κέρδη, ανάλογα τον κλάδο, κινούνται σε συγκεκριμένα επίπεδα, π.χ. το λειτουργικό περιθώριο κέρδους εταιριών τεχνολογίας είναι κατά μέσο 7%, σε ύφεση φτάνει το 3% και σε ανάπτυξη το 9%, οι έμπειροι αναλυτές γνωρίζουν ότι όταν υπάρχει ανάπτυξη θα υπάρξει τριπλασιασμός του περιθωρίου κέρδους συν αύξηση πωλήσεων, άρα τα κέρδη σε ένα βάθος χρόνου 2,5 ετών θα τετραπλασιαστούν, ενώ σε περίοδο ύφεσης, μέσα σε 1,5 χρόνια από τα υψηλά ξέρουμε ότι θα πάνε στο 1/5, και αντίστοιχα… θα πάνε οι τιμές, στο «θεό» ή στον «καιάδα»!
Αντίστοιχους… νόμους έχουμε για τους περισσότερους κλάδους, με τις τράπεζες να αποτελούν το δυσκολότερο κλάδο, λόγω μόχλευσης, δηλαδή υπερδανεισμού τους που μπορεί να… μηδενίσει τα κεφάλαιά τους (και την τιμή τους) από βαριές ζημίες και διαγραφές απλήρωτων δανείων σε περίοδο ύφεσης!
Το Ελληνικό χρηματιστήριο συγκλονίστηκε τόσο από την υπανάπτυξη 6 ετών λόγω του δυσβάστακτου προγράμματος λιτότητας που επιβλήθηκε από τους «δανειστές» και το οποίο κατέστρεψε μεγάλο κομμάτι της οικονομίας και μηδένισε σχεδόν τα κέρδη των εταιριών, αλλά και λόγω της απομείωσης των αξιών των τραπεζών, λόγω της βαριάς κρίσης. Η ζημιά στην Ελληνική οικονομία, με την έννοια της μείωσης ΑΕΠ, είναι παρόμοια με εκείνη ενός πολέμου και μεγαλύτερη της μεγάλης ύφεσης στις ΗΠΑ την δεκαετία του 1930. Οι πτωχεύσεις συνεχίζουν και υφίστανται, διότι οι πτωχεύσεις έρχονται πάντα με καθυστέρηση σε σχέση με τα αποτελέσματα των εταιριών, πρώτα έρχονται η ζημιές και μετά η πτώχευση, όχι το ανάποδο!
Όμως υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η περίοδος αυτή έχει πλέον κλείσει. Η Ελλάδα έχει ήδη «πιάσει πάτο» στο τέλος του 2014, και από τα τέλη του 2014 το ΑΕΠ της χώρας έχει σταθεροποιηθεί. Το 2015 ήταν χρονιά κατά την οποία η ανεργία στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 3 μονάδες. Οι καταθέσεις, και λόγω capital controls, έχουν σταθεροποιηθεί. Η νέα κυβέρνηση παρά τα λάθη της και τα τεράστια προβλήματα που αντιμετώπισε (τράπεζες, πρόσφυγες, δανειστές), κατάφερε να αποκαταστήσει την διεθνή αξιοπιστία της χώρας. Η Ελλάδα έχει βγει από την αρνητική ειδησεογραφία των ξένων ΜΜΕ. Το ότι η κυβέρνηση αποδέχτηκε την συνέχιση των ιδιωτικοποιήσεων, παρότι αποτελεί «προδοσία των αρχών της αριστεράς», αποτελεί θαυμάσια κίνηση που δίνει καλό σήμα στις ξένες αγορές και δίνει πόρους για την μείωση του ξένου δανεισμού. Επίσης, το ότι δένει χειροπόδαρα την Ελλάδα για δεκαετίες με τον «μόνιμο μηχανισμό διόρθωσης δημοσιονομικών ανισορροπιών» που ουσιαστικά αποτελεί ένα διαρκές μνημόνιο, παρότι αποτελεί μια πολύ άσχημη εξέλιξη, είναι κάτι που, ας μην ξεχνάμε, είναι σε «αρμονία» (!) με ό,τι σε πιο ήπιο βαθμό ισχύει λίγο-πολύ σε όσες χώρες έχουν το ευρώ, καθώς όλες οι χώρες του ευρώ πρέπει να πληρούν τα 3 γνωστά αυθαίρετα κριτήρια δημοσιονομικής σταθερότητας.
Τα μέτρα λιτότητας που λήφθηκαν είναι ψιλοπράγματα αν συγκριθούν με τα μέτρα που λήφθηκαν σε προηγούμενα έτη (αν και τα μέτρα «φοροκαρπαζιάς», όχι), άρα η ανάπτυξη της χώρας θα συνεχιστεί. Επίσης αυτή είναι μια από τις ισχυρότερες κυβερνήσεις, και στο ξεκίνημα της 4ετίας με νέα εντολή. Αν προχωρήσει σε συμφωνία με δανειστές, κάτι που λογικά θα γίνει μέχρι το τέλος… καλοκαιριού, τότε θα έχουν κλείσει όλα τα σκοτεινά τμήματα του παζλ. Ιδιωτικοποιήσεις, ανάκαμψη της οικονομίας και σταθερή κυβέρνηση είναι ένα μαγικό τρίπτυχο για το χρηματιστήριο.
Καθώς η χώρα δεν θα έχει νέα επεισόδια (και οι ενδείξεις τείνουν στο ότι δεν θα έχει), θα υπάρξει ετήσια ανάκαμψη ΑΕΠ, με αύξηση πάνω από 3% κατά το 2017 και 2018, παρά την παγκόσμια κρίση, καθώς η βάση της ανάπτυξης είναι η εγχώρια οικονομία.
Το χρηματιστήριο είναι σήμερα στο 20% του ΑΕΠ, που είναι ο πραγματικός πάτος για χρηματιστήρια χωρών σε κρίση. Οι τιμές όλων των σημαντικών εταιριών έχουν προεξοφλήσει τα χειρότερα, και οι επενδυτές, ιδιαίτερα οι θεσμικοί, δεν πρόκειται να βγουν σε αυτά τα επίπεδα, διότι γράφουν ζημιές και δεν υπάρχει κανένας ορατός αρνητικός παράγοντας μπροστά μας. Καθώς η χώρα θα βγει από την κρίση, οι όποιες ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών τελικά θα είναι περιορισμένες, και με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα δεν θα πλησιάσουν τα 20 δις ετησίως που συνηθίσαμε, μάλλον θα είναι στο 1/3 αυτών, αν χρειαστούν. Τα κέρδη των εταιριών θα αυξηθούν, και όλες οι αξίες (γη κλπ.) θα ανατιμηθούν σταδιακά, όπως εξάλλου συμβαίνει σε όλες τις χώρες όπου υπάρχει ανάκαμψη.
Καθώς η οικονομία θα ανακάμψει, οι τράπεζες θα χρειαστούν λίγα -αν χρειαστούν- νέα κεφάλαια, και ο τζίρος και η κερδοφορία των εταιριών θα ενισχυθεί, με τα κέρδη να ενισχύονται σημαντικά, το χρηματιστήριο σταδιακά θα βρεθεί πιθανότατα σε πολύ υψηλότερα επίπεδα. Καθώς, όμως, η αγορά είναι ρηχή, είναι δύσκολη η ακριβής πρόβλεψη, αν και σε πολλές περιπτώσεις μια άνοδος από τα χαμηλά που ήδη έγιναν, της τάξης του 150% ως και 200% σε βάθος διετίας δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί. Υπό αυτή την έννοια, με βάση τα τωρινά δεδομένα, ίσως το Χρηματιστήριο Αθηνών να αποτελεί την καλύτερη χρηματιστηριακή αγορά μεσαίας χώρας παγκοσμίως για τα επόμενα έτη.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
