Θα περίμενα μετά από δέκα χρόνια μνημονιακής κρίσης να έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται στο πολιτικό σύστημα minimum συναινέσεις σε επιμέρους ζητήματα. Χαμηλώνουμε πολύ τον πήχη όταν δηλώνουμε ικανοποιημένοι επειδή υπάρχει ένα πλειοψηφικό ρεύμα μέσα στην κοινωνία το οποίο δεν αμφισβητεί τους βασικούς γεωπολιτικούς άξονες της πατρίδας. Αυτό το ζήτημα είχε λυθεί από τα μέσα της δεκαετίας του 80, όταν ο Α. Παπανδρέου αναθεώρησε βασικές στρατηγικές επιλογές του. Αποδέχθηκε και την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ.
Είναι αλήθεια ότι η πολιτική των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ αμφισβήτησε την επιλογή της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΕ, κάτι που σφραγίστηκε και με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, όμως η άτακτη υποχώρηση του καλοκαιριού του 2015, απέδειξε πως περιστασιακές πλειοψηφίες δεν μπορούν να ακυρώσουν στρατηγικούς άξονες.
Από την άλλη την πλευρά παρατηρούμε να υπάρχει ένας κάθετος διχασμός της ελληνικής κοινωνίας, σχεδόν σε όλα τα ζητήματα της τρέχουσας πολιτικής, ανάλογος με αυτόν που υπήρχε στην δεκαετία του 80. Μόνο που σήμερα η ατζέντα είναι πολύ πιο διευρυμένη και οι σύγχρονες μορφές καθημερινής επικοινωνίας αναπαράγουν αυτές τις αντιθέσεις. Στην δεκαετία του 80 υπήρχαν οι εφημερίδες και η ΕΡΤ. Το 2021, πέραν των καναλιών εθνικής και τοπικής εμβέλειας, πέραν των εκατοντάδων ραδιοφωνικών σταθμών, των χιλιάδων sites, όπου διακινούνται με την μεγαλύτερη ευκολία ψευδείς ειδήσεις και τερατώδεις απόψεις, υπάρχει και το facebook και το twitter όπου ο καθένας γράφει με κόσμιο ή προσβλητικό τρόπο τις θέσεις του επί παντός επιστητού.
Συνεπώς, οι αντικειμενικές συνθήκες συντελούν στο να ζούμε σε μια κοινωνία κατακερματισμένη σε πολλά ζητήματα, διχασμένη σε άλλα.
Ποια είναι η μαγεία της φιλελεύθερης δημοκρατίας; Η ύπαρξη θεσμών που επιτρέπουν την συνύπαρξη των πολιτών μέσα από τις διαφορές τους. Έτσι, οφείλουμε να συνυπάρξουμε εμείς που πιστεύουμε στην πατρίδα, στα σύνορα και στην σημαία, με τους διεθνιστές, τους no borders και με αυτούς που θεωρούν την σημαία ένα απλό κομμάτι πανί. Θα πρέπει να συνυπάρξουμε όλοι εμείς που τηρήσαμε την καραντίνα συνειδητά, με αυτούς που την τήρησαν βρίζοντας και αγκομαχώντας, επειδή ιεράρχησαν πάνω απ΄όλα την προσωπική τους ελευθερία. Οφείλουμε να συγκατοικήσουμε με τους αντιεμβολιαστές, τους υποστηρικτές του ισλαμοφασισμού, τους αντιμεταρρυθμιστές, τους οπαδούς της ακινησίας στην εξωτερική πολιτική, κ.ο.κ. Αυτήν την συγκατοίκηση την εγγυώνται οι θεσμοί της φιλελεύθερης δημοκρατίας οι οποίοι και αυτοί αμφισβητούνται από τους αποκαλούμενους αντισυστημικούς διαφόρων ιδεολογικών ρευμάτων.
Αυτή η ομορφιά της δημοκρατίας, δηλαδή η συνύπαρξη ετερόκλιτων ομάδων ανθρώπων, προκαλεί δυσλειτουργίες στο πολιτικό σύστημα, πολλές φορές ακυρώνει αναγκαία βήματα προς τα εμπρός, γιατί υπάρχει διαφορετική ερμηνεία για το τι είναι «εμπρός» και τι «πίσω». Ενώ άλλες φορές ο κοινωνικός κατακερματισμός παράγει εντάσεις που τον επιτείνουν. Σε αυτήν την κατάσταση δεν υπάρχει θεραπεία και ούτε θα πρέπει να την αναζητήσουμε, γιατί πιθανόν να καταλήξουμε σε λύσεις που αμφισβητούν το σύστημα της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι εκπαίδευση στην συνύπαρξη.
