Το γεγονός ότι οι πόρτες της Τουρκίας για το ισραηλινό αέριο έχουν κλείσει μετά την κλιμάκωση των σχέσεων Ιερουσαλήμ - Άγκυρας καθιστά τον EastMed μονόδρομο για το ισραηλινό αέριο προς την Δύση, δηλώνει στο liberal.gr ο αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου της Λευκωσίας, Θεόδωρος Τσακίρης, αναφορικά με την επιτάχυνση της υπογραφής στις 2 Ιανουαρίου της διακρατικής συμφωνίας για τον αγωγό.
Σχολιάζοντας τις προϋποθέσεις, υπό τις οποίες είναι εφικτό να υλοποιηθεί το φαραωνικό αυτό project, απαντά ότι η δεύτερη φάση παραγωγής του «Λεβιάθαν», δυναμικότητας 9 δισ. κυβικών μέτρων που θα είναι διαθέσιμη περί το 2025, σε συνδυασμό με το κυπριακό κοίτασμα Γλαύκος - εάν επιβεβαιωθεί η αρχική εκτίμηση περί αποθέματος 5 τρισ. κυβικών ποδών - αρκούν για να στηρίξουν την κατασκευή ενός αγωγού δυναμικότητας 16 δισ. κυβικών μέτρων/έτος.
Σχετικά με μια τυχόν ανατροπή του καθεστώτος Σαράτζ στη Λιβύη, σημειώνει ότι αυτό για τον Ερντογάν θα σήμαινε τον εξοβελισμό του από τη χώρα και το τέλος για τις επιδιώξεις στρατηγικής υπερεξάπλωσης που φαντασιώνεται, για τον οποίο, όπως λέει χαρακτηριστικά, «βιώνει τη Σικελική του Εκστρατεία».
Επισημαίνει ότι είναι αρκετές οι αραβικές δυνάμεις στην περιοχή που δεν θέλουν τη μετατροπή της Λιβύης σε προκεχωρημένο τουρκικό φυλάκιο, προσθέτοντας ότι σε περίπτωση που ο Ερντογάν επιχειρήσει να στείλει ανοικτά οπλισμό και στρατεύματα στον Σαράτζ, θα πρέπει να προχωρήσουμε άμεσα - με τον πρώτο λόγο να ανήκει στη Λευκωσία- στην εξειδίκευση της λίστας κυρώσεων που έχουν αποφασισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σχετικά με τη στοχοποίηση των φυσικών και νομικών προσώπων που υποβοήθησαν και υποβοηθούν τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Στις 2 Ιανουαρίου, οι Πρωθυπουργοί Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, πρόκειται να υπογράψουν στην Αθήνα, την διακρατική συμφωνία για τον αγωγό EastMed. Τι σηματοδοτεί αυτή η συμφωνία; Και πώς ερμηνεύεται η προς το παρόν απουσία της Ιταλίας;
Η συμφωνία αυτή σηματοδοτεί την πολιτική βούληση των τριών κυβερνήσεων να προχωρήσουν μέσα στην κρίσιμη συγκυρία που διανύουμε με την προώθηση ενός έργου κλειδί του οποίου η γεωπολιτική υπεραξία λειτουργεί σταθεροποιητικά ως πυλώνας για την ειρήνη και τη σταθερότητα της Ν.Α. Μεσογείου. Η Ιταλία διέρχεται μια περίοδο ασταθών κυβερνήσεων συνασπισμού στις οποίες υπάρχει διάσταση απόψεων για μια σειρά κρίσιμων ζητημάτων συμπεριλαμβανομένης και της προώθησης μεγάλων έργων υποδομής. Είναι ζήτημα χρόνου να αποσαφηνισθεί η ιταλική στάση ως προς το συγκεκριμένο θέμα και είναι σημαντικό να υπογραμμισθεί ότι κατά τη φάση των εσωτερικών διεργασιών της η ιταλική κυβέρνηση δεν έχει προβεί σε εχθρικές ενέργειες έναντι του έργου, αν και θα μπορούσε να το κάνει σε περίπτωση που ήταν αρνητική έναντι της φιλοσοφίας του σχεδίου. Η Ρώμη στήριξε τον περασμένο Οκτώβριο την παραμονή του αγωγού στον κατάλογο των έργων PCI δια του οποίου διασφαλίστηκε η χρηματοδότηση σημαντικού τμήματος της τελικής μελέτης σκοπιμότητας του έργου FEED (Front End Engineering & Design study). Πρέπει να σεβαστούμε τις εσωτερικές διαδικασίες.
- Πόσο εφικτό ωστόσο είναι να υλοποιηθεί το φαραωνικό αυτό project σε οικονομικό επίπεδο; Δεν θα πρέπει οι εμπλεκόμενες χώρες, όπως το Ισραήλ, να δεχτούν να δεσμεύσουν τεράστιες ποσότητες από το κοίτασμα Λεβιάθαν, καθώς επίσης να δεχτεί να μπει στο παιχνίδι και η Αίγυπτος, δεσμεύοντας το κοίτασμα Ζορ;
Το Ζόρ δεν σχεδιαζόταν ποτέ να δεσμευθεί υπέρ του EastMed από αιγυπτιακής πλευράς αλλά να κατευθυνθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου προς την εσωτερική αγορά της χώρας και μικρές ποσότητες να πάνε προς υγροποίηση στο Ίντκου και τη Δαμιέττη. Η δεύτερη φάση παραγωγής του Λεβιαθάν στην οποία αναφέρεσθε δυναμικότητας 9 δις κυβικών μέτρων που θα είναι διαθέσιμη περί το 2025 σε συνδυασμό με το κυπριακό κοίτασμα Γλαύκος-εάν επιβεβαιωθεί η αρχική εκτίμηση περί αποθέματος 5 τρις κυβικών ποδών- αρκούν για να στηρίξουν την κατασκευή ενός αγωγού δυναμικότητας 16 δις κυβικών μέτρων/έτος.
- Τι στάση βλέπετε ότι θα τηρήσουν ευρύτερα στα ενεργειακά και γεωπολιτικά της Αν. Μεσογείου, το Ισραήλ και η Αίγυπτος, δύο χώρες πάνω στις οποίες ποντάρει πολλά η Ελλάδα;
Νομίζω ότι η στάση του Ισραήλ μετά και την υπογραφή της διακυβερνητικής για τον EastMed μιλάει από μόνη της. Εκτιμώ ότι ανάλογη εμβάθυνση μπορεί να καταγραφεί σταδιακά και στις σχέσεις μας με την Αίγυπτο όπου υπάρχει άριστη συνεργασία στο πλαίσιο του υπό σύσταση οργανισμού EastMed Gas Forum.
- Σε αυτό το σύνθετο γεωπολιτικό παιχνίδι της Αν. Μεσογείου, τι να περιμένουμε από την αιφνιδιαστική επίσκεψη Δένδια στη Λιβύη και τις επαφές του εκεί;
Η επίσκεψη του ΥΠΕΞ ήταν η σωστή ενέργεια στη σωστή συγκυρία που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εμβάθυνση και διεύρυνση των σχέσεων της Ελλάδας με το διεθνώς αναγνωρισμένο κοινοβούλιο της Λιβύης κατά τρόπο που θα συμβάλλει συν τω χρόνω στην πρακτική και νομική κατάργηση των τετελεσμένων που επιδιώκει να επιβάλλει η συμφωνία Τουρκίας-Σαράτζ.
- Τι θα σημαίνει αλήθεια για την Ελλάδα και τις εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο, τυχόν ανατροπή του καθεστώτος Σαράτζ στη Λιβύη;
Για την Ελλάδα μια τέτοια εξέλιξη θα πρέπει να συνεπάγεται την κατάργηση των παράνομων συμφωνιών Τουρκίας-Σαράτζ περί ανύπαρκτων θαλασσίων ζωνών μεταξύ μη γειτνιαζόντων κρατών και υπό προϋποθέσεις την οριοθέτηση ΑΟΖ της Ελλάδος με τη Λιβύη και την Αίγυπτο. Για την Τουρκία θα συνεπάγεται τον εξοβελισμό της από τη Λιβύη και τις επιδιώξεις στρατηγικής υπερεξάπλωσης που φαντασιώνεται ο κ. Ερντογάν περί ανασύστασης της οθωμανική σφαίρας επιρροής στην Κεντρική Μεσόγειο. Η Συμφωνία Σαράτζ-Ερντογάν, δηλαδή η συμφωνία Ερντογάν με τα υπολείμματα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας της Λιβύης είναι το ζοφερό μέλλον που ο Τούρκος Πρόεδρος επιφύλασσε για την Αίγυπτο σε περίπτωση που επιβίωνε με τουρκική υποστήριξε η κυβέρνηση Μόρσι και Μουσουλμανική Αδελφότητα της Αιγύπτου που ο κ. Ερντογάν φιλοξενεί (και υποθάλπει μαζί με τη Χαμάς) στην Κων/πόλη. Ο κ. Ερντογάν βιώνει τη Σικελική του Εκστρατεία έχει πέσει στην παγίδα της οίησης και όπως λέει μια παλιά αραβική παροιμία ίσως να έχει δαγκώσει στην περίπτωση της Λιβύης περισσότερο απ' ό,τι θα μπορέσει να μασήσει. Ο κ. Σαράζτ έχει παίξει το τελευταίο του χαρτί. Ωστόσο ούτε ο Πρόεδρος Σίσι ούτε ο Πρόεδρος Πούτιν ή ο Πρόεδρος Μακρόν θα ανεχθούν τουρκικές βάσεις στη Λιβύη ή τη Συριοποίηση του Λιβυκού εμφυλίου.
- Το 2019 είδαμε κορύφωση της τουρκικής προκλητικότητας με αποκορύφωμα την συμφωνία Τουρκίας - Λιβύης. Τι στάση πιστεύετε ότι θα τηρήσει ο Ερντογάν μέσα στο 2020, κατά πόσο θα κλιμακωθεί η προκλητικότητα, και θα δούμε τις απειλές για αποστολή ερευνητικού πλοίου νότια της Κρήτης, και για γεωτρήσεις στην περιοχή που ορίζεται από τις συντεταγμένες της συμφωνίας με την Λιβύη, να γίνονται πράξη;
Η Τουρκία μετράει τις αντιδράσεις μας. Προχώρησε στη μέγιστη γεωγραφική αποτύπωση των διεκδικήσεων της και αναμένει τις απαντήσεις των άμεσα ενδιαφερόμενων κρατών για το να δει εάν και πότε θα προχωρήσει στα πρακτικά βήματα εμπέδωσης αυτών των διεκδικήσεων έναντι της Ελλάδας. Από την πλευρά μας η ενεργητική διπλωματία των τελευταίων εβδομάδων έναντι εκείνων των αραβικών δυνάμεων που δεν θέλουν να δουν τη μετατροπή της Λιβύης σε προκεχωρημένο τουρκικό φυλάκιο έχει επιτύχει προς το παρόν τη μη πρωτοκόλληση της συμφωνίας Σαράτζ-Τουρκίας στον ΟΗΕ και θεμελιώνει έναν συνασπισμό δυνάμεων που θα ανατρέψει στην πράξη τα σχέδια της Τουρκίας περί των υποθετικών ΑΟΖ που ανακάλυψε νοτίως της Κρήτης.
Πρέπει παράλληλα να είμαστε σε επιφυλακή με το «όπλο» των κυρώσεων υπό μάλης σε περίπτωση που η Τουρκία επιχειρήσει να στείλει ανοικτά οπλισμό και στρατεύματα στον Σαράτζ και να προχωρήσουμε άμεσα -με τον πρώτο λόγο προφανώς να ανήκει στη Λευκωσία- στην εξειδίκευση της λίστας κυρώσεων που έχουν αποφασισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε ότι αφορά τη στοχοποίηση των φυσικών και νομικών προσώπων που υποβοήθησαν και υποβοηθούν τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα.
Σε αμυντικό τέλος επίπεδο η αναβάθμιση και ο άμεσος εκσυγχρονισμός ορισμένων κρίσιμων συστημάτων όπως τα F16, τα Mirage και οι τορπίλες των υποβρυχίων μας στέλνουν ανάλογο μήνυμα αποτροπής προς τους τουρκικούς παλικαρισμούς, αν και η ανάγκη ενίσχυσης της άμυνας μας με νέο υλικό είναι αδήριτη και επιτακτική. Δεν επικρατεί ωστόσο τεράστιο ανισοζύγιο αμυντικής ισχύος μεταξύ Ελλάδος-Τουρκίας. Η ελληνική αποτροπή παρά τις δυσκολίες της μνημονιακής περιόδους συνεχίζει να είναι ισχυρή και θα καθίσταται ολοένα και ισχυρότερη.
* O Θοδωρής Τσακίρης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
