Με τα νέα περιστατικά θρόμβωσης σε ανθρώπους που έχουν εμβολιαστεί με το εμβόλιο της Astra Zeneca να έχουν ξεπεράσει παγκοσμίως τα 62 και να έχουν καταγραφεί περισσότεροι από 14 θάνατοι (ένας στην Αυστρία, 9 στη Γερμανία, 2 στη Βουλγαρία και 2 στην Ελλάδα), η αναστάτωση που έχει προκληθεί στο κοινό είναι μεγάλη, με τους γιατρούς τις τελευταίες ημέρες να βομβαρδίζονται από τηλεφωνήματα ασθενών και γνωστών τους που ρωτάνε με ανησυχία αν είναι ασφαλές να κάνουν το συγκεκριμένο εμβόλιο.
Την ίδια ώρα αρκετοί πολίτες ηλικίας άνω των 60 χρησιμοποιούν διάφορα τρικ, όπως το να ζητούν αλλαγή στον τόπο του εμβολιασμού, για να μεταφερθούν σε άλλο εμβολιαστικό κέντρο. Επειδή η ανησυχία των πολιτών είναι απολύτως κατανοητή και δικαιολογημένη από τους ειδικούς, η καθηγήτρια παιδιατρικής Ιωάννα Παυλοπούλου, της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, απαντά στο Liberal.gr σε όλες τις εύλογες απορίες και ανησυχίες, δίνοντας όλα τα στοιχεία που γνωρίζει η επιστήμη, ώστε να μην μείνουν σκοτεινά σημεία, ούτε περιθώριο για fake news.
Συνέντευξη στην Αλεξία Σβώλου
- Ας πιάσουμε το νήμα από την αρχή. Πόσα περιστατικά θρόμβωσης έχουν καταγραφεί;
Έχουν καταγραφεί 62 περιστατικά θρόμβωσης σε ανθρώπους που έχουν εμβολιαστεί με το εμβόλιο της Astra Zeneca. Αυτά τα 62 περιστατικά αφορούν ασυνήθιστες περιοχές, όπως τον εγκέφαλο και τα σπλάχνα, και το σύνολο των προς διερεύνηση περιστατικών έχει καταγραφεί σε περισσότερους από 19 εκατ. εμβολιασμούς.
- Τι κάνει γι' αυτό ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων;
Ο μηχανισμός της φαρμακο-επαγρύπνησης και αξιολόγησης κινδύνου είναι σε απόλυτη εγρήγορση και καταγράφεται κάθε περιστατικό σοβαρής ανεπιθύμητης ενέργειας που μπορεί να συσχετιστεί ή όχι με τον εμβολιασμό για τον κορονοϊό. Την προσεχή εβδομάδα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων θα συνεδριάσει ξανά να επανεκτιμήσει την κατάσταση. Μέχρι στιγμής ισχύει η απόφαση πως «τα οφέλη υπερτερούν πολύ των όποιων κινδύνων».
- Ποιες αλλαγές έχουμε μέχρι τώρα, βάσει των τελευταίων εξελίξεων με τα περιστατικά θρόμβωσης στα προγράμματα εμβολιασμών των κρατών με το συγκεκριμένο εμβόλιο;
Για την ώρα, η Γερμανία αποφάσισε να αναστείλει την χορήγηση του εμβολίου της Astra Zeneca σε άτομα ηλικίας κάτω των 60 ετών ανεξαρτήτως φύλου ενώ σε προσωρινή αναστολή της χορήγησης του συγκεκριμένου εμβολίου προχώρησε η Νορβηγία που έχει λίγα κρούσματα κορονοϊού αυτή την εποχή. Επίσης σε αναστολή της χορήγησης του προχώρησε (εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης) και ο Καναδάς για τις ηλικίες κάτω των 55 ετών.
- Σε ποια χώρα έχουν καταγραφεί τα περισσότερα περιστατικά θρόμβωσης;
Στη Γερμανία. Εκεί έχουν καταγραφεί 40 περιστατικά και 9 θάνατοι σε γυναίκες ηλικίας έως 63 ετών. Γενικά τα «ύποπτα» περιστατικά και οι θάνατοι είναι περισσότερα σε γυναίκες. Στη γειτονική Βουλγαρία καταγράφηκαν δύο θάνατοι σε άνδρες, έχασαν τη ζωή τους ένας 44χρονος και ένας 23χρονος Έλληνας φοιτητής της ιατρικής ο οποίος παρουσίασε εγκεφαλική θρόμβωση, μετά τον εμβολιασμό του. Στην Ελλάδα είχαμε τον θάνατο της 63χρονης στον Ίλιον, η οποία είχε υποκείμενα νοσήματα, ήταν ασθενής με στεφανιαία νόσο.
- Τι ακριβώς διερευνούν οι επιστήμονες σε σχέση με αυτά τα «ύποπτα» περιστατικά;
Αυτό που διερευνάται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό φαρμάκων, σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες, είναι ο μηχανισμός με τον οποίο μπορεί να συμβαίνει η σπάνια αυτή επιπλοκή, καθώς και εάν υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες που να προδιαθέτουν σε αυτήν.
Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, φαίνεται ότι, ορισμένα άτομα εκδηλώνουν, με ανοσολογικό μηχανισμό, τον εξαιρετικά ασυνήθιστο συνδυασμό θρόμβωσης και θρομβοπενίας, δηλαδή χαμηλού αριθμού αιμοπεταλίων, που μπορεί να οδηγήσει και σε αιμορραγία. Ο μηχανισμός αυτός θυμίζει μια γνωστή και σπάνια κατάσταση, που μπορεί να παρουσιαστεί συνήθως μετά από θεραπεία με ηπαρίνη και σπανιότερα σε συσχέτιση με άλλες καταστάσεις, όπως καρκίνο, λοιμώξεις και φάρμακα. Η τελευταία, ονομάζεται «θρομβοπενία επαγόμενη από ηπαρίνη» (Heparin Induced Thrombocytopenia) και είναι γνωστή στους γιατρούς με το ακρωνύμιο «HIT syndrome», ενώ για την αντίστοιχη κατάσταση μετά το εμβόλιο της Astra Zeneca χρησιμοποιήθηκε η ονομασία προθρομβωτική άνοση θρομβοπενία μετά από εμβολιασμό (Vaccine Induced Prothrombotic Immune Thrombocytopenia ή VIPIT). Ένα αισιόδοξο νέο είναι ότι για το σύνδρομο αυτό υπάρχει κατάλληλη θεραπεία που πρέπει να ακολουθείται.
- Είναι εξίσου συχνά τα περιστατικά θρόμβωσης και στον γενικό πληθυσμό ή κάτι συμβαίνει με αυτούς τους εμβολιασμούς;
Σε ό,τι αφορά τις γνωστές φλεβοθρομβώσεις των κάτω άκρων και την πνευμονική εμβολή, που είναι συχνά στον γενικό πληθυσμό, ισχύει το εξής: Τα περιστατικά μετά τον εμβολιασμό για τον κορονοϊό δεν είναι συχνότερα από τις θρομβώσεις που συμβαίνουν στον γενικό πληθυσμό. Επίσης, οι θρομβώσεις αυτές δημιουργούνται με άλλο μηχανισμό από αυτόν του VIPIT, συνεπώς τα άτομα με ιστορικό θρομβοφιλίας, φλεβοθρόμβωσης άκρων ή πνευμονικής εμβολής μπορούν να εμβολιαστούν κανονικά.
Επίσης, καλό είναι να γνωρίζει ο κόσμος πως η εμφάνιση θρομβοπενίας μετά τον εμβολιασμό έχει καταγραφεί και με άλλα εμβόλια, όπως της ιλαράς, της ηπατίτιδας, της γρίπης και είναι παροδική, και έχει παρουσιαστεί και με τα covid εμβόλια της Moderna και της Pfizer.
Εκεί που φαίνεται να υπάρχει κάποια μεγαλύτερη συχνότητα στους εμβολιασμένους ανθρώπους με το εμβόλιο της Astra Zeneca είναι στον σχηματισμό θρόμβων στο εγκέφαλο και τα σπλάχνα και το εύρημα αυτό χρειάζεται φυσικά διεξοδική διερεύνηση, κάθε περιστατικό πρέπει να διερευνηθεί μέχρι κεραίας ώστε αφενός να δούμε αν υπάρχει οποιαδήποτε συσχέτιση και αφετέρου αν είναι δυνατόν να το προλάβουμε ή, αν όχι, να το αντιμετωπίσουμε κατάλληλα.
- Τι μπορούμε να πούμε για να καθησυχάσουμε, με εμπεριστατωμένη πληροφόρηση τις ανησυχίες του κόσμου;
Στον αντίποδα, λοιπόν, θα πρέπει να πούμε ότι ο ίδιος ο κορονοϊός -η λοίμωξη covid- προκαλεί εκτεταμένες θρομβώσεις σε πολλά όργανα. Έως και το 40% των ασθενών θα εμφανίσουν θρόμβωση και γι’ αυτό άλλωστε όταν νοσηλεύονται λαμβάνουν προφυλακτική αντιπηκτική αγωγή.
Αυτά τα μερικές δεκάδες περιστατικά της σπάνιας αυτής κατάστασης VIPIT σε περίπου 19 εκατομμύρια εμβολιασμών δεν θα πρέπει να μεταφραστούν από τον κόσμο σε ένα είδος ατομικής στατιστικής βασισμένης στο συναίσθημα «και αν αυτός ο ένας είμαι εγώ;» αλλά στη λογική «τι πιθανότητα έχω να κολλήσω κορονοϊό και να κάνω επιπλοκές και πώς θα βοηθήσω να λήξει η πανδημία»
Τα ευρήματα μέχρι στιγμής δικαιολογούν την απόφαση του ευρωπαϊκού οργανισμού φαρμάκων, με την οποία συντάσσεται και η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών πως «τα οφέλη υπερτερούν έναντι του όποιου ενδεχόμενου κινδύνου». Ωστόσο η ανασφάλεια του κόσμου είναι απόλυτα κατανοητή και δεν μπορούμε να την αγνοήσουμε γι’ αυτό και είναι πάρα πολύ σημαντικό να διερευνηθούν όλα αυτά τα περιστατικά μέχρι κεραίας και να υπάρχει διαφάνεια.
Αυτή τη στιγμή πάντως στη χώρα μας το συγκεκριμένο εμβόλιο χορηγείται σε ηλικίες 60 ετών και άνω, οπότε δεν το λαμβάνουν άτομα κάτω των 60 ετών. Μια από τις συνηθισμένες παρενέργειες του εμβολίου της Astra Zeneca είναι ο πονοκέφαλος. Αν όμως ο έντονος πονοκέφαλος διαρκέσει περισσότερο από 3-4 ημέρες, ο εμβολιασμένος νιώσει κοιλιακό άλγος και πόνο στο στήθος, διαταραχές στην όραση ή αν δει σημεία αιμορραγίας, όπως μελανιές ή μικρές κόκκινες κουκίδες στο δέρμα, θα πρέπει να ειδοποιήσει τον γιατρό του. Στα νοσοκομεία, εάν τυχόν μεταφερθεί ένα επιβεβαιωμένο τέτοιο περιστατικό VIPIT, υπάρχει ειδική θεραπευτική αγωγή που χορηγείται, οι ασθενείς αυτοί δεν πρέπει να λαμβάνουν ηπαρίνη, ούτε μετάγγιση αιμοπεταλίων.
- Πιστεύετε ότι θα βγει μπροστά ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων ώστε να έχουμε μια συντεταγμένη στάση των κρατών-μελών της ΕΕ;
Μέχρι τώρα η εμπειρία με τα covid εμβόλια και την αναστάτωση που έχει προκληθεί από μεμονωμένα περιστατικά παρενεργειών και κυρίως αυτών των σπάνιων θρομβώσεων έδειξε ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός δεν βγαίνει μπροστά συντεταγμένα, με συνέπεια κάθε χώρα να ακολουθεί μία δική της πολιτική και τέτοιες πολιτικές μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την αξιοπιστία όχι μόνο ενός συγκεκριμένου εμβολίου αλλά ολόκληρου του εγχειρήματος του εμβολιασμού εν μέσω της πανδημίας. Κι αυτό δεν είναι καλό….
- Τι περιμένουμε να πάρουμε σε εμβόλια από εδώ κι εμπρός;
Για τις προσέχεις βδομάδες περιμένουμε αρκετά μεγάλες παραδόσεις τον Απρίλιο, από την Pfizer, από την Astra Zeneca και τις πρώτες παραδόσεις από την Johnson and Johnson οι οποίες θα ξεκινήσουν σιγά-σιγά στις ευρωπαϊκές χώρες μετά τις 12/4.
Τους προσεχείς μήνες, Μάιο-Ιούνιο το «οπλοστάσιο» θα ενισχυθεί με το πρωτεϊνικό εμβόλιο Novavax (δύο δόσεων) ενώ περιμένουμε και τις εξελίξεις με το Sputnik V όπου ήδη έχουν δρομολογηθεί συμφωνίες με Ιταλία και Γερμανία για να παράξουν το ρωσικό εμβόλιο σε ευρωπαϊκά εργοστάσια. Όσο ανοίγει η βεντάλια των εμβολίων, τόσο πιο γρήγορα θα βγούμε από αυτήν την πανδημία. Ήδη έχουν εμβολιαστεί περισσότεροι από 1.700.000 συνάνθρωποί μας στην Ελλάδα με τους 607.000 να έχουν ολοκληρώσει τις δύο δόσεις του εμβολιασμού. Και προχωράμε…
