Σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, χρειάζονται πρωτόγνωρα μέτρα, όχι συμβατικά, προκειμένου να προστατευθούν οι χιλιάδες θέσεις εργασίας των επιχειρήσεων που θα πληγούν, τονίζει στο liberal.gr ο οικονομολόγος Μιλτιάδης Νεκτάριος, προσθέτοντας ότι η κυβέρνηση πρέπει να εκπονήσει ένα γενναίο σχέδιο «αποζημιώσεων για διακοπή εργασιών».
Και προτείνει για κάθε κλάδο της οικονομίας που θα χτυπηθεί από την ύφεση να σχεδιαστούν ειδικά προγράμματα αποζημιώσεων τα οποία θα καλύπτουν τα σταθερά κόστη των επιχειρήσεων, όπως δόσεις δανείων και ασφαλιστικές εισφορές, καθώς μόνο έτσι θα αποφευχθούν οι μειώσεις μισθών και οι απολύσεις σε ένα περιβάλλον σαν το σημερινό, όπου η οικονομία "κατεβάζει ρολά" και η οικονομική δραστηριότητα σταματά.
Κρούει ωστόσο και τον κώδωνα του κινδύνου ότι δεν πρέπει επ' ουδενί να δοθεί η εντύπωση πως θα υπάρξει μια οριζόντια απαλλαγή πληρωμής φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων, μαζί με μια γενικευμένη αναστολή πληρωμών ή ακόμη και διαγραφή υποχρεώσεων που έχουν δανειολήπτες απέναντι στις τράπεζες. “Οι διευκολύνσεις πρέπει να είναι μέχρις ενός σημείου, έως αυτού που επιτρέπουν οι δημοσιονομικές αντοχές, επ' ουδενί δεν πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο η αξιοπιστία των δημόσιων οικονομικών της χώρας”, τονίζει ο καθηγητής Στατιστικής και Aσφαλιστικής Eπιστήμης.
Βλέπει ότι τα παραπάνω δεν μπορούν να επιτευχθούν αν δεν δοθεί στην Ελλάδα σημαντικά περισσότερος δημοσιονομικός χώρος, κυρίως όμως πόροι που πρέπει να προέλθουν από την μείωση, μέχρι μηδενισμού, του πλεονάσματος, κάτι που όπως λέει, το Eurogroup δεν έχει κανένα λόγο να αρνηθεί, όπως δείχνει και το χθεσινό πνεύμα της επικεφαλής της Κομισιόν για χαλάρωση των κανόνων.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Σε μια στιγμή που η οικονομία υφίσταται σοκ, τι μέτρα μπορεί να πάρει η κυβέρνηση για να το αντιμετωπίσει;
Σίγουρα τα μέτρα που ανακοίνωσε χθες το υπ. Οικονομικών όπως η χρηματοδότηση με 200 εκατ. ευρώ των υπηρεσιών Υγείας, οι επιδοτήσεις εργαζομένων σε επιχειρήσεις που έχουν κλείσει, η παροχή ρευστότητας σε επιχειρήσεις που έχουν υποστεί σοβαρό πλήγμα προκειμένου να διατηρηθούν οι υφιστάμενες θέσεις εργασίας, είναι θετικά.
Αλλά το πρόβλημα του κορονοϊού θα προκαλέσει μεγάλη ύφεση στην οικονομία, άρα θα χρειασθούν ακόμη πιο πολλά αντισταθμιστικά μέτρα. Η κυβέρνηση πρέπει να βρει καινούργιους πόρους, οι οποίοι μπορούν να προέλθουν κατ' αρχήν από την μείωση, μέχρι μηδενισμού, του πλεονάσματος.
Το Eurogroup δεν έχει κανένα λόγο να αρνηθεί, διότι το πρόβλημα του Κορωνοϊού αποτελεί μια έκτακτη κατάσταση και, επομένως, θα μπορούσε να μειωθεί για την χρήση του 2020. Επιπλέον, η ΕΚΤ πρέπει να αναθεωρήσει την πολιτική της για τον δανεισμό της Ελλάδας με βάση τις έκτακτες αυξήσεις ρευστότητας που έχει ήδη ανακοινώσει. Δεν μπορεί να συνεχίσει να αποτελεί εμπόδιο το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν είναι ακόμα σε κάποια επενδυτική βαθμίδα.
Εκτός αυτών των πηγών κεφαλαίων, θα προκύψει και πρόσθετη χρηματοδότηση από τα προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης που ετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να βρει τα κατάλληλα εργαλεία για να διοχετεύσει την πρόσθετη ρευστότητα στην οικονομία για να αντισταθμίσει την μεγάλη μείωση που θα προκληθεί στη συνολική ζήτηση της οικονομίας. Πάντως η αλήθεια είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει και πολλές επιλογές. Εάν δεν δοθεί περισσότερος δημοσιονομικός χώρος και μάλιστα αρκετός, το πλήγμα θα είναι πολύ βαρύ.
-Σε αυτή την πολύ δύσκολη συγκυρία, θα μπορούσε να περιορίσει τις όποιες επιπτώσεις η διάθεση ενός μεγάλου μέρους από το μαξιλάρι (cash buffer) στην πραγματική οικονομία, εφόσον φυσικά δώσουν το πράσινο φως οι εταίροι μας;
Και αυτό θα μπορούσε να γίνει, αλλά θεωρώ ότι είναι πιο δύσκολο να συμφωνήσουν οι πιστωτές σε κάτι τέτοιο. Τώρα θα φανεί και το λάθος που έγινε με την μη επιλογή της πιστοληπτικής γραμμής το 2018. Στην περίπτωση αυτή θα είχαμε πολύ περισσότερους βαθμούς ελευθερίας για την χρηματοδότηση της οικονομίας.
Σίγουρα πάντως σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, χρειάζονται πρωτόγνωρα μέτρα, όχι συμβατικά. Αυτά αποδίδουν υπό ομαλές συνθήκες, όχι υπό συνθήκες ασύμμετρου σοκ. Χρειάζονται μη συμβατικά όπλα, όπως το ύστατο, όπως το αποκάλεσε χθες μέτρο, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να ενεργοποιηθεί ειδική ρήτρα του Συμφώνου Σταθερότητας που θα "αναστέλλει" τους κανόνες προσαρμογής που το διέπουν. Ίσως μάλιστα κι αυτό αποδειχθεί λίγο.
-Έστω ότι χαλαρώνουν πλήρως οι δημοσιονομικοί κανόνες. Τι μέτρα μπορεί να πάρει η κυβέρνηση για να τονώσει την κατανάλωση, δεδομένου ότι ο φόβος του κορονοϊού θα περιορίζει ολοένα και περισσότερο την κίνηση στην αγορά και θα κρατά τους καταναλωτές στο σπίτι;
Η κυβέρνηση πρέπει να παρακολουθήσει με προσοχή τα μέτρα που παίρνουν οι άλλες χώρες της Ευρώπης και να κάνει τις κατάλληλες προσαρμογές για την εφαρμογή τους στην ελληνική οικονομία.
Χθες για παράδειγμα ο Γερμανός υπ. Οικονομικών Ολ.Σόλτς ανακοίνωσε φοροελαφρύνσεις για τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης και της αναβολής του φόρου, σημειώνοντας πως η βοήθεια θα κοστίσει δισεκατομμύρια. Επίσης δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο, εφόσον απαιτηθεί, κρατικοποίησης επιχειρήσεων.
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι η παρούσα έκτακτη κρίση θα αποτελέσει και ένα κρίσιμο τεστ για την ΕΕ. Οι Βρυξέλλες πρέπει να βγουν από τον λήθαργο στον οποίο βρίσκονται μονίμως και να επεξεργαστούν μια σειρά πολιτικών που να είναι άμεσης εφαρμογής από όλες τις χώρες μέλη για την αντιμετώπιση των έκτακτων προβλημάτων που δημιουργεί η παρούσα κρίση.
-Και τι θα έπρεπε να αποφύγει σε αυτή την φάση η κυβέρνηση, προκειμένου να μην θέσει σε αμφισβήτηση τα δημόσια οικονομικά;
Μέτρα σαν αυτά που ανακοινώθηκαν χθες, κυρίως όμως αυτά που έπονται τις προσεχείς ημέρες και εβδομάδες, θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στον προϋπολογισμό.
Επειδή κανείς δεν ξέρει πόσος ακριβώς θα είναι αυτός ο πρόσθετες δημοσιονομικός χώρος που θα μας επιτρέψουν οι Βρυξέλλες, είναι κρίσιμο οι δαπάνες να παραμείνουν στοχευμένες.
Δεν πρέπει επ' ουδενί να δοθεί η εντύπωση πως θα υπάρξει μια οριζόντια απαλλαγή πληρωμής φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων, μαζί με μια γενικευμένη αναστολή πληρωμών ή ακόμη και διαγραφή υποχρεώσεων που έχουν δανειολήπτες απέναντι στις τράπεζες. Δηλαδή οι διευκολύνσεις πρέπει να είναι μέχρις ενός σημείου, αυτού που επιτρέπουν οι δημοσιονομικές αντοχές.
Επ' ουδενί δεν πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο η αξιοπιστία των δημόσιων οικονομικών της χώρας, καθώς αυτό θα θέσει υπό αμφισβήτηση την προσπάθεια προσέλκυσης επενδυτών και όλη την προσπάθεια επανεκίννησης της οικονομίας, όταν με το καλό, θα έχει περάσει η κρίση. Η ελληνική οικονομία πρέπει να είναι σε θέση όταν θα αρχίσει να ανακάμπτει η διεθνής οικονομία να διεκδικήσει μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών και των επενδύσεων. Τα μέτρα πρέπει να είναι προς μια τέτοια κατεύθυνση που δεν θα διακυβεύουν την επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας.
Είναι επομένως πολύ κρίσιμο να υπάρξει μια ενιαία γκάμα πολιτικών που να έχει τις ευλογίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ούτως ώστε τα δημοσιονομικά προβλήματα που αναπόφευκτα θα προκύψουν να τύχουν ενιαίας αντιμετώπισης και να μην χρειαστεί να γίνει κάποια ειδική μεταχείριση για την Ελλάδα.
Στο πλαίσιο αυτό, το δημοσιονομικό κενό που θα προκύψει θα μπορεί να καλυφθεί από τις πηγές χρηματοδότησης που αναφέραμε στην πρώτη ερώτηση.
-Το μεγάλο ρίσκο, καθώς το πλήγμα θα μεγαλώνει και η οικονομική δραστηριότητα θα παγώνει, είναι οι επιχειρήσεις να αρχίσουν να εξετάζουν μειώσεις μισθών και προσωπικού. Τι μέτρα πρέπει να πάρει η κυβέρνηση για να περιορίσει αυτόν τον κίνδυνο;
Αυτό είναι το πιο κρίσιμο πρόβλημα διότι η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων στη χώρα μας είναι μικρού και μεσαίου μεγέθους και επομένως η μείωση της ζήτησης θα έχει ως αποτέλεσμα την μείωση μισθών, απολύσεις και, γενικότερα, αρνητικές επιπτώσεις στην απασχόληση. Η κρίση αυτή μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες και το κατάλληλο εργαλείο για την διαχείριση αυτού του προβλήματος είναι να εκπονηθεί ένα σχήμα «αποζημιώσεων για διακοπή εργασιών».
Τέτοια προγράμματα χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην ασφαλιστική αγορά. Προβλέπουν την κάλυψη μιας επιχείρησης όχι μόνο για ζημιά ή καταστροφή της περιουσίας της αλλά και για την περίοδο διακοπής των εργασιών γεγονός που θα της επιφέρει επιπρόσθετη οικονομική ζημιά.
Η διακοπή εργασιών μπορεί να είναι ολική ή μερική. Οι μεγάλες επιχειρήσεις μπορούν να καλύψουν το πρόβλημα αυτό με την «ασφάλιση διακοπής εργασιών», και πιστεύω ότι οι περισσότερες από αυτές θα έχουν τέτοιες ασφαλιστικές καλύψεις. Για τις μικρό-μεσαίες επιχειρήσεις πρέπει να εκπονηθεί τάχιστα, σε συνεργασία με τους συλλογικούς τους φορείς, ένα πρόγραμμα αποζημιώσεων για τα «σταθερά κόστη» των επιχειρήσεων αυτών για την περίοδο της κρίσης. Σε αυτά τα σταθερά κόστη μπορούν να περιληφθούν δόσεις δανείων, ασφαλιστικές εισφορές, κλπ., ώστε να αποφευχθούν οι παρενέργειες που αναφέραμε παραπάνω. Τέτοια προγράμματα πρέπει να σχεδιαστούν για κάθε κλάδο της οικονομίας που θα πληγεί από την κρίση.
