Της Μαρίας Χούκλη
Ο Τάσος Γιαννίτσης, ο Πλάτων Τήνιος και ο Μάνος Ματσαγγάνης είναι τρεις επιστήμονες που γνωρίζουν όσο ελάχιστοι σ'' αυτήν τη χώρα το πρόβλημα του ασφαλιστικού. Όχι μόνον με διαπιστώσεις και ευχολόγια για το δέον γενέσθαι, αλλά συνοδεύουν τη διάγνωσή τους με συγκεκριμένες προτάσεις. Μάλιστα, στις λύσεις που εισηγούνται, λαμβάνουν υπόψιν τα νέα αρνητικά δεδομένα της εκάστοτε συγκυρίας. Τα μέτρα που υποδεικνύουν είναι κοστολογημένα κοινωνικά, δημοσιονομικά αλλά και πολιτικά. Τα έχουν δημοσιεύσει, τα έχουν αναλύσει, σημαίνουν συναγερμό, αλλά, προφανώς, οι άνθρωποι δεν μπορούν ούτε δρόμους να κλείσουν, ούτε συλλαλητήριο να κάνουν, ούτε να αλυσοδεθούν στην Ακρόπολη για να υποχρεώσουν τα κόμματα να κάνουν κάτι τώρα γιατί το αύριο ήδη παρήλθε. Αν γίνει κάτι, είναι για να διασφαλιστεί το μεθαύριο του ασφαλιστικού συστήματος.
Η επίλυση του δεν είναι υποχρέωση αποκλειστικώς των κυβερνώντων, έστω και αν με περισσή προπέτεια και άγνοια ισχυρίζονταν, πέρυσι τέτοιο καιρό, ότι με μαγικό τρόπο θα τα αλλάξουν όλα. Οι κοινωνικές και οικονομικές συντεταγμένες του Ασφαλιστικού, η κατάσταση της χώρας και ο διεθνής περίγυρος το καθιστούν εθνικό ζήτημα που απαιτεί εθνική σύμπραξη για την αντιμετώπισή τους. Σ'' αυτό το σημείο ο Αλέκος Παπαδόπουλος επικαλείται ως παράδειγμα και ιστορικό επιτυχές προηγούμενο, το Σύμφωνο του Τολέδο.
Τον Ιούνιο του 1993, το ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα κέρδισε τις εκλογές με 38,8%, που του έδωσε 159 έδρες στη Βουλή, αλλά όχι αυτοδυναμία. Για να σχηματίσει κυβέρνηση, συνεργάστηκε με μικρά εθνικιστικά κόμματα της Καταλονίας και της χώρας των Βάσκων. Επείγουσα προτεραιότητα για τη νέα κυβέρνηση ήταν η αντιμετώπιση του συστήματος ασφάλισης που κινδύνευε να τιναχθεί στον αέρα. Η παρατεταμένη ύφεση οδήγησε πολλές εταιρείες να κάνουν ευρεία χρήση της πρόωρης συνταξιοδότησης, με αποτέλεσμα να εκτιναχθεί σε μη αντιμετωπίσιμα ύψη ο αριθμός των συνταξιούχων. Ο πολιτικός κόσμος της Ισπανίας, υιοθετώντας συστάσεις που είχε κάνει η Παγκόσμια Τράπεζα από το 1987 και η άρτι συνταχθείσα Βίβλος Ντελόρ, κάθισε σε ένα τραπέζι μαζί με τα συνδικάτα εργαζομένων και εργοδοτών, για να βρουν τη βέλτιστη λύση. Περίπου δύο χρόνια αργότερα, η Ισπανική Βουλή ψήφισε το Pacto de Toledo.
Το Σύμφωνο με το όνομα της πόλης των τριών πολιτισμών αποδείχθηκε λειτουργικό. Το φιλόδοξο σχέδιο μεταρρύθμισης του ισπανικού συστήματος ασφάλισης οδήγησε σε εξορθολογισμό τα Ταμεία και διασφάλισε το μέλλον τους. Οι αποφάσεις που ελήφθησαν δεν έχουν σημασία, τουλάχιστον όχι στο πλαίσιο του παρόντος σημειώματος. Διδακτική αξία έχει, όπως τονίζει ο Αλέκος Παπαδόπουλος, οι εγχώριες πολιτικές δυνάμεις μαζί με τις συνδικαλιστές εκπροσωπήσεις εργαζομένων και εργοδοτών από όλους τους κλάδους «άνευ άλλης υπαιτίου βραδύτητας» –χωρίς προφάσεις και κλαψουρίσματα, αδιέξοδες φλυαρίες και φθηνές επιδείξεις κοινωνικής ευαισθησίας– να επαναλάβουν το ιβηρικό πείραμα. «Να συνεδριάζουν αδιακόπως, όπως οι Ισπανοί, μέχρι να καταλήξουν σε μια συμφωνία αρχών και διαδικασιών για το ασφαλιστικό». Στην Ισπανία, η κυβέρνηση πήρε την πρωτοβουλία, εδώ η κίνηση μπορεί να προέλθει από την αντιπολίτευση. Μητσοτάκης, Γεννηματά, Θεοδωράκης και Λεβέντης –εξαιρώ αυτονοήτως το ΚΚΕ και τη Χρυσή Αυγή, που ούτως ή άλλως δεν θα συμμετείχαν– να βγουν μπροστά με κοινή δημόσια πρόσκληση προς την κυβέρνηση να συζητήσουν το ασφαλιστικό –χωρίς ιδεοληψίες και αλληλο- καταγγελίες. Να βάλλουν κάτω τις προτάσεις Γιαννίτση, Τήνιου και Ματσαγγάνη, εκθέσεις, πορίσματα, καλή θέληση και αίσθημα ευθύνης προκειμένου να βρεθεί η καλύτερη δυνατή λύση. Διαφορετικά, αν δηλαδή η αντιπολίτευση προσβλέπει σε πτώση της κυβέρνησης με θρυαλλίδα το ασφαλιστικό, οι επόμενοι που έρθουν στην εξουσία δεν θα έχουν χώρα να κυβερνήσουν. Θα θυμίζει τον φιλοτεχνημένο στο Τολέδο πίνακα του Δομίνικου Θεοτοκοπούλου «Ο Διαμερισμός των ιματίων του Χριστού».
