Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Η ισοτιμία του κινέζικου νομίσματος (Yuan Renminbi) έναντι του Αμερικάνικου δολαρίου σχεδόν κατέρρευσε μέσα σε μια μέρα, χάνοντας 1,5%, δηλαδή το 50% της ετήσιας μεταβολής του! Η εξέλιξη αυτή θορύβησε τις παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές που άρχισαν να κατρακυλάνε. Είμαστε στα πρόθυρα, άραγε, μιας νέας παγκόσμιας κατάρρευσης;
Προφανώς υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οδεύουμε προς μια νέα παγκόσμια κατάρρευση. Οι κινέζικες εξαγωγές μειώθηκαν κατά 6,8% τον Νοέμβριο, αυτό σηματοδοτεί τον πέμπτο στη σειρά μήνα πτώσης αλλά παράλληλα ήταν περισσότερο από ό,τι περίμεναν οι αναλυτές, που ήδη είχαν λάβει υπόψιν τους τις πτωτικές τάσεις των προηγούμενων μηνών! Η γιγαντιαία αυτή οικονομία, που κατά το ήμισυ στέκεται στις εξαγωγές, είναι αμφίβολο αν θα μείνει ανεπηρέαστη πλέον από αυτήν την εξαιρετικά αρνητική εξέλιξη που αργά η γρήγορα θα επηρεάσει την αγορά εργασίας, τους μισθούς και τα ενοίκια στην Κίνα. Μείωση πωλήσεων, από τα προσδοκώμενα, οδηγεί σε μείωση παραγγελιών, απολύσεις και μειώσεις μισθών, πράγματα πρωτόγνωρα για την Κίνα των συνήθως διψήφιων ρυθμών ανάπτυξης κατά τα τελευταία 20 χρόνια.
Η αγορά δεν βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση, καθώς οι εισαγωγές μειώθηκαν 8,7% την ίδια περίοδο. Η χώρα, που πρόσφατα κατάφερε να γίνει δεκτό το νόμισμά της για συνεισφορές στο ΔΝΤ, ανάμεσα σε καθιερωμένα νομίσματα όπως εκείνο του αμερικάνικου δολαρίου, βρίσκεται πλέον ανάμεσα στο δίλημμα να κρατήσει ισχυρή ισοτιμία και να βιώσει κρίση, ή να χαλαρώσει την ισοτιμία της ώστε να βοηθήσει στην πιο καλή αντιμετώπιση της ύφεσης. Η πτώση, παράλληλα, της τιμής του πετρελαίου στα ψυχολογικά επίπεδα των 35 δολαρίων δεν αποτελεί μάλλον μια απλή συνάρτηση υπερπαραγωγής, αλλά έναν συνδυασμό υπερπαραγωγής και χαμηλότερης, του αναμενόμενου, ζήτησης από ενεργοβόρες βιομηχανίες χωρών, όπως της Κίνας, Βραζιλίας, Ιαπωνίας και Κορέας. Εν ολίγοις, άσχημα νέα για την παγκόσμια οικονομία.
Εκείνο που, όμως, έχει θορυβήσει τις αγορές περισσότερο δεν είναι απλά η μείωση παραγωγής, και προσεχώς ύφεση, της Κίνας ή της Βραζιλίας, που έχουν ήδη ξεκινήσει, όσο η άνοδος των επιτοκίων στις ΗΠΑ. Η αμερικάνικη οικονομία αποτελεί την ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας. Οποιαδήποτε, επομένως, άνοδος επιτοκίων στην κολοσσιαία αυτή οικονομία δίνει στιγμιαία το «πράσινο φως» για ραγδαία άνοδο επιτοκίων σε αγορές άλλων νομισμάτων, σε ταχύτατη διολίσθηση ξένων νομισμάτων χωρών που την προηγούμενη περίοδο είχαν ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης. Υποτίμηση νομισμάτων οικονομιών που συχνά χαρακτηρίζονται, κατ ευφημισμό, τίγρεις ή... λιοντάρια!
Ήδη, για παράδειγμα, τα επιτόκια 2ετων ομολόγων στις ΗΠΑ βρίσκονται σε επιτόκια 0,15% υψηλότερα της μέσης τιμής επιτοκίων 2ετων ομολόγων κατά το τελευταίο 12μηνο, αλλά εκείνα χωρών Λατινικής Αμερικής είναι... 2,2% άνω της μέσης τιμής 12μηνου! Η επίπτωση ανόδου κατά 0,25% των επιτοκίων σε ΗΠΑ (και θα γίνουν 3 τέτοιες κινήσεις στο επόμενο διάστημα) εύκολα θα οδηγήσει σε άνοδο επιτοκίων κατά 0,75% - 1,5% τρίτων χωρών. Άνοδος επιτοκίων όμως 0,25% για ΗΠΑ οδηγεί σε ήπια υποχώρηση της αγοράς, ενώ άνοδος επιτοκίων 1,5% σε τρίτες χώρες με γκρέμισμα ισοτιμιών ισοδυναμεί με είσοδο σε νέα παγκόσμια κρίση. Έχοντας τα παραπάνω στο μυαλό, και γνωρίζοντας ότι από τη στιγμή που ξεκινάει η άνοδος επιτοκίων στις ΗΠΑ η αγορά έχει ακόμη περιθώρια περιορισμένης ανόδου, αναμένουμε τις εξελίξεις στις αγορές τις επόμενες ημέρες γνωρίζοντας ότι η κατάρρευση δεν θα έρθει άμεσα, αλλά οι κίνδυνοι σε περιφερειακές αγορές θα είναι πλέον αυξημένοι...
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
