Του Κωνσταντίνου Βέργου
Η άνανδρη, αήθης δολοφονική επίθεση των τρομοκρατών στο Παρίσι έφερε στις μνήμες τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου αλλά και αλλού. Και η πρώτη ερώτηση στην επενδυτική κοινότητα είναι ποιος μπορεί να κερδίσει χρηματιστηριακά, πώς και πόσο από μία τέτοια εξέλιξη.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ότι το τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι δεν μπορεί να συγκριθεί άμεσα με εκείνο της 11ης Σεπτεμβρίου. Δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε στον αριθμό των ανθρώπινων ζωών που χάθηκαν, ούτε στο συμβολισμό. Ο συναυλιακός χώρος στο Παρίσι δεν συγκρίνεται με τον συμβολισμό των δίδυμων πύργων. Οι υλικές ζημίες επίσης δεν συγκρίνονται. Οι ανθρώπινες ζωές επίσης. Και εν μέρει ούτε ούτε οι πολιτικές συνέπειες.
Το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου χτύπησε ένα σύμβολο της μεγαλύτερης χώρας του κόσμου. Η Γαλλία είναι μία από τις πιο ανεπτυγμένες και μεγάλες χώρες του κόσμου, αλλά μη συγκρινόμενη σε μέγεθος με τις ΗΠΑ. Όμως, από την άλλη, υπάρχουν και αρκετά κοινά. Τόσο η Γαλλία όσο και οι ΗΠΑ έχουν επί μακρόν εμπλακεί σε επεμβάσεις σε τρίτες χώρες ώστε να επιβάλλουν κυβερνήσεις της αρεσκείας τους. Το αν βαφτίζουν αυτούς τους πολέμους «πολέμους για τη δημοκρατία» είναι κάτι που ο καθένας μπορεί να το κρίνει κατ'' ιδίαν. Το σίγουρο είναι ότι έχουν οικονομικά συμφέροντα πίσω από τους πολέμους και αφορούν εταιρείες των εμπλεκόμενων χωρών, και για αυτά μας ενδιαφέρει χρηματιστηριακά.
Είναι αρκετά ευνόητο ότι κάθε φορά που γίνεται διάγγελμα για έναν νέο πόλεμο, ανοίγουν σαμπάνιες στα γραφεία των εταιρειών που φτιάχνουν πολεμικό εξοπλισμό. Είτε αυτές οι εταιρείες είναι αμερικάνικες, γαλλικές, ρώσικες, κινέζικες ή εγγλέζικες. Είτε φτιάχνουν σφαίρες, ή βόμβες ή ηλεκτρονικό εξοπλισμό ή τουρμπίνες για αεροπλάνα. Καθώς ο παραγωγικός πλούτος της βομβαρδισμένης χώρας είτε καταστρέφεται είτε κατανέμεται, υπάρχουν άμεσα ωφελημένοι, π.χ. πετρελαιοπαραγωγικές εταιρείες, όπως BP, Chevron κλπ, που κερδίζουν από το μοίρασμα της νέας ενεργειακής πίτας, κατασκευαστικές εταιρείες που παίρνουν πίττα από την ανακατασκευή του κατεστραμμένου κράτους και φυσικά οι τράπεζες που θα χρηματοδοτήσουν αυτό το κράτος. Πολύ αργότερα, εφόσον ο πόλεμος χρηματοδοτείται από κρατικό προϋπολογισμό, ανάλογα με τη διάρκεια, έρχονται οι συνέπειες για το κράτος που θα εκδόσει ομόλογα για να καλύψει το κόστος ενός εκτεταμένου πολέμου. Ανάλογα με το μέγεθος της χώρας που «λεηλατείται» ή «απελευθερώνεται» (διαλέχτε εσείς το ρήμα) και το όφελος. Μικρή χώρα, μικρό όφελος. Μεγάλη χωρά, μεγάλο όφελος. Η 11η Σεπτεμβρίου οδήγησε σε εμπλοκή με μεγάλες χώρες, η βομβιστική επίθεση στο Παρίσι, με μια μικρή χώρα άμεσα, τη Συρία αλλά και μια μεγαλύτερη δίπλα, το Ιράκ, που εμπλέκεται έμμεσα, καθώς οι τρομοκράτες ελέγχουν ήδη τα πετρέλαια της χώρας αυτής.
Από χρηματιστηριακής πλευράς, είναι ευνόητο ότι οποιαδήποτε εμπλοκή σε χώρες πετρελαίου οδηγεί σε ανατίμηση τιμών των μετοχών εταιρειών πολεμικού εξοπλισμού, αλλά και εταιρειών πετρελαίου που μπορεί να ωφεληθούν από το νέο μοίρασμα πίττας. Π.χ. στην περίπτωση της 11/9 οι τιμές μετοχών γενικά στο σύνολο τους έπεσαν αρχικά 15% σε διάστημα ολίγων ημερών, και χρειάστηκαν δυο μήνες για να επανέλθουν στα προηγούμενα επίπεδα, αλλά η αξία των εταιρειών που εμπλέκονταν άμεσα σε πόλεμο αυξήθηκε κατά 30% σε ένα μήνα, ενώ οι εταιρείες πετρελαίου είχαν χρηματιστηριακή ανατίμηση, αν και μικρότερη, της τάξης του 5%-10%. Οι απώλειες, πάντως, του χρηματιστηριακού δείκτη σε περίπτωση μικρότερων τρομοκρατικών χτυπημάτων, με σημαντικές όμως απώλειες ανθρώπινων ζωών, όπως αυτή του Παρισιού, σε βάθος ορίζοντα 8 εργάσιμων ημερών ήταν περίπου 4%-7%, και η περίοδος ανάκαμψης ήταν περίπου 1-1,5 μήνας.
Επομένως, συμφέρει σε περιόδους αναταραχής η επενδυτική προσοχή να εστιάζεται όχι τόσο στην αγορά μετοχών που πέφτουν οι τιμές τους, καθώς είναι άγνωστο πώς ακριβώς θα ανακάμψουν, αλλά μάλλον στην επένδυση εξ αρχής σε εταιρείες που άμεσα θα ωφεληθούν από εξελίξεις, όπως πολεμική βιομηχανία των πλούσιων χωρών που πλήττονται από τα τρομοκρατικά χτυπήματα.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
