Τις επόμενες ημέρες τα σκαμπανεβάσματα στις αγορές θα είναι πολλά, η μεταβλητότητα έντονη και η αστάθεια θα δίνει τον τόνο, μέχρις ότου επιστήμονες και φαρμακευτικές καταλήξουν στο πως αντιμετωπίζονται οι επιπτώσεις της νέας μετάλλαξης, λέει στο Liberal, ο οικονομικός αναλυτής του ινστιτούτου Bruegel, Ζολτ Ντάρβας. Αν και «βλέπει» μπροστά αρκετές πτωτικές συνεδριάσεις στις αγορές, εξηγεί γιατί δεν συντρέχουν εκείνοι οι παράγοντες που θα συνέβαλαν σε ανατροπές για τις οικονομίες, όπως στις αρχές του 2020, προκαλώντας αντίστοιχα σοκ στα χρηματιστήρια.
Εκτιμά ότι η άφιξη της «Ομικρον» μαζί με το εν εξελίξει πανδημικό κύμα, ασφαλώς και θα προκαλέσουν μια μείωση στην προβλεπόμενη ανάπτυξη όχι όμως κάποια μεγάλη οπισθοχώρηση στις οικονομίες, καθώς είναι πολύ πιο θωρακισμένες απ’ ότι στα αρχικά κύματα, όπως και ο κόσμος των επιχειρήσεων. Στο ερώτημα, αν ανησυχεί από το συνδυασμό μεταβλητότητας στις αγορές με τη σοβούσα ενεργειακή κρίση, απαντά ότι ο πιο σημαντικός κίνδυνος είναι η βραχυπρόθεσμη αύξηση του πληθωρισμού να πυροδοτήσει μια ισχυρή αύξηση μισθών. Σενάριο, που θα οδηγήσει σε μόνιμα υψηλό πληθωρισμό για αρκετά χρόνια, θα αναγκάσει την ΕΚΤ να αυστηροποιήσει τη πολιτική της, κίνηση που με τη σειρά τους θα πλήξει την οικονομική ανάπτυξη.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Σας ανησυχεί μια αναζωπύρωση της πανδημίας εξαιτίας και της εμφάνισης του νέου αφρικανικού στελέχους, με κίνδυνο να μπουν οι ευρωπαϊκές χώρες σε νέες περιπέτειες, να πληγούν οι οικονομίες και να πάει πίσω η ανάκαμψη;
Το σημερινό 4ο κύμα της πανδημίας έχει θεμελιωδώς διαφορετικά χαρακτηριστικά σε σχέση με τα προηγούμενα: Τα αποθέματα των εμβολίων υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες και ο εμβολιασμός πλέον αποτελεί προσωπική απόφαση, όχι όπως στα αρχικά κύματα. Χώρες με υψηλά ποσοστά εμβολιασμών βλέπουν πολύ λιγότερους θανάτους και μικρότερη πίεση στα νοσοκομεία έναντι όσων τα ποσοστά εμβολιασμού παραμένουν χαμηλά. Για το λόγο αυτό δεν αναμένω μεγάλης έκτασης lockdowns, όπως στα προηγούμενα κύματα, αλλά πιο στοχευμένα μέτρα και ειδικά σε χώρες με χαμηλά ποσοστά εμβολιασμών όπου ο φόρτος στα νοσοκομεία είναι τεράστιος.
Επιπλέον, η δημοσιονομική πολιτική, τουλάχιστον για τους επόμενους 6 μήνες ακόμη, θα συνεχίσει να είναι ιδιαίτερα υποστηρικτική, ενώ ο κόσμος του επιχειρείν είναι καλύτερα προσαρμοσμένος σε πολιτικές εξ αποστάσεως εργασίας αλλά και απέναντι σε τυχόν lockdowns απ’ ότι αρχικά. Για όλους αυτούς τους λόγους, δεν περιμένω κάποια μεγάλη οπισθοχώρηση στις οικονομίες, παρά μόνο μια ελαφρά πτώση στην προβλεπόμενη ανάπτυξη.
Παρ' όλα αυτά την Παρασκευή, οι αγορές τόσο της Ευρώπης, όσο και των ΗΠΑ, όπως και εμπορεύματα σαν το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, βίωσαν ισχυρούς κλειδωνισμούς. Μπορεί η νέα επιδημιολογική περιπέτεια, σε συνδυασμό με άλλες αιτίες, να πυροδοτήσουν ένα ισχυρό sell off στις αγορές;
Οι χρηματιστηριακές αγορές είναι ασταθείς και οι τρέχουσες τιμές των μετοχών είναι αρκετά υψηλές. Ακριβώς όμως επειδή δεν είμαι πολύ απαισιόδοξος για τις οικονομικές προοπτικές, όπως εξήγησα νωρίτερα, δεν είμαι απαισιόδοξος και για τις τιμές των μετοχών.
Τι εννοώ: Σίγουρα θα υπάρξουν έντονα σκαμπανεβάσματα, ups και downs, πιθανότατα θα βιώσουμε προσεχώς περισσότερες πτωτικές συνεδριάσεις στις αγορές παρά ανοδικές, η μεταβλητότητα θα είναι έντονη, ωστόσο δεν προβλέπω μια μεγάλη κατάρρευση, ένα market crash.
Την Παρασκευή, οι αγορές γνώρισαν μια βουτιά και ίσως να συμβεί κάτι αντίστοιχο και τις επόμενες ημέρες από εδώ και πέρα. Επιβλήθηκε ήδη ένα απαγορευτικό πτήσεων από και προς τη Νότια Αφρική, οι αεροπορικές εταιρείες πλήττονται περισσότερο απ’ ότι άλλοι τομείς της οικονομίας και ήδη οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις λαμβάνουν αυστηρότερα μέτρα. Παρ’ όλα αυτά, οι τιμές των μετοχών παραμένουν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα απ’ ότι στις αρχές του έτους.
Επειδή όμως χρειαζόμαστε ακόμη χρόνο για να καταλάβουμε τις επιπτώσεις της νέας μετάλλαξης, μέχρις ότου οι επιστήμονες μας δώσουν τις απαντήσεις, η αστάθεια στις αγορές θα παραμείνει.
Συμπερασματικά, για τους λόγους που προανέφερα, δεν αναμένω μια μαζική κατάρρευση των οικονομικών προοπτικών, αναμένω όμως μια μικρή υποχώρηση στην ανάπτυξη. Δεν συντρέχουν οι παράγοντες εκείνοι που θα συνέβαλαν σε ανατροπές για τις οικονομίες, προκαλώντας αντίστοιχα σοκ στις αγορές.
H γερμανική κυβέρνηση περιγράφει με δραματικούς τόνους τη κατάσταση στα νοσοκομεία της χώρας, κάτι που από κάποιους εκλαμβάνεται και ως προαναγγελία lockdown. Τι αντίκτυπο θα μπορούσε να έχει κάτι τέτοιο στην οικονομία της χώρας, αλλά και πανευρωπαϊκά;
Τα ποσοστά εμβολιασμού στην Γερμανία είναι κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ και επομένως η χώρα είναι πιο εκτεθειμένη σε σχέση με τις άλλες τρεις μεγάλες χώρες της Ένωσης, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία. Αναλογικά με τον πληθυσμό, η χώρα έχει χειρότερες επιδόσεις έναντι των τριών άλλων αναφορικά τόσο ως προς τα κρούσματα, όσο και ως προς τα ποσοστά θνησιμότητας. Γι’ αυτό και η πιθανότητα επιβολής αυστηρότερων μέτρων lockdown είναι υψηλότερη στην Γερμανία από ό,τι σε άλλες μεγάλες χώρες.
Στον αντίποδα, το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Γερμανίας είναι καλά ανεπτυγμένο, φαίνεται ικανό να αντιμετωπίσει τις νέες μολύνσεις. Επίσης, πολλές γερμανικές επιχειρήσεις έχουν προσαρμοστεί στην αβεβαιότητα της εποχής, επομένως ούτε στην περίπτωση της γερμανικής οικονομίας αναμένω μεγάλη οπισθοδρόμηση. Παρεμπιπτόντως, στην Ελλάδα, το ποσοστό εμβολιασμού είναι ακόμη χαμηλότερο από ό,τι στη Γερμανία. Κατά συνέπεια τόσο το ποσοστό μόλυνσης όσο και το ποσοστό θνησιμότητας (σε σχέση με τον πληθυσμό) είναι υψηλότερα στην Ελλάδα από ό,τι στη Γερμανία και στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρωζώνης.
Σε αυτό το περιβάλλον, τι επιπτώσεις θα μπορούσε να έχει ο συνδυασμός από την εντεινόμενη αβεβαιότητα ως προς τη συγκράτηση της πανδημίας μαζί με την σοβούσα ενεργειακή κρίση;
Πολλά θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης και των υψηλότερων τιμών. Συνήθως αυτές μειώνονται την άνοιξη όταν και τελειώνει η περίοδος θέρμανσης. Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι αυξημένες τιμές του χειμώνα θα έχουν τελικά περιορισμένο αντίκτυπο στην οικονομία. Πιο σημαντικό, κατά την άποψή μου, είναι κατά πόσο οι υψηλότερες τιμές στην ενέργεια θα οδηγήσουν σε μια μόνιμη αύξηση του πληθωρισμού. Βεβαίως, βραχυπρόθεσμα, ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να αυξάνεται όσο αυξάνονται οι ενεργειακές τιμές.
Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν αυτή η βραχυπρόθεσμη αύξηση του πληθωρισμού θα προκαλέσει μια μόνιμη αύξηση των μισθών, ικανή να τροφοδοτήσει μια μόνιμη άνοδο του πληθωρισμού για πολλά χρόνια. Εάν ναι, τότε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα χρειαστεί να αυστηροποιήσει τη νομισματική της πολιτική, προκειμένου να διατηρήσει τον πληθωρισμό κοντά στο στόχο του 2%. Εννοείται πως μια τέτοια νομισματική σύσφιξη θα επηρεάσει αρνητικά και την οικονομική ανάπτυξη.
