Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τους αερόσακους (airbags) των αυτοκινήτων ως αφανείς ήρωες της ασφάλειας. Βλέπετε, το συμπληρωματικό αυτό μέσο συγκράτησης* οδηγού και επιβατών (και λέμε συμπληρωματικό γιατί το κύριο είναι η ζώνη ασφαλείας – την οποία είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να φοράμε) είναι βέβαιο ότι έχει σώσει εκατοντάδες χιλιάδες, εκατομμύρια ίσως ζωές στα χρόνια της ύπαρξής του.
Σώζοντας ζωές
Ακριβείς στατιστικές δεν υπάρχουν. Δεν μπορεί, δηλαδή, κανείς να γνωρίζει με βεβαιότητα το αριθμό των οδηγών και των επιβατών αυτοκινήτων που ενεπλάκησαν σε σοβαρό ατύχημα – σε όλον τον κόσμο - και επιβίωσαν χάρη στον ή στους αερόσακους. Πάντως με βάση το παράδειγμα της Γερμανίας και τα στοιχεία που δημοσίευσε η Γερμανική Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία προκύπτει ο αριθμός των θυμάτων των τροχαίων ατυχημάτων που ήταν επιβάτες αυτοκινήτων έπεσε από τους 6.915, το 1980, στους 1.346 το 2019.
Προφανές το όφελος, ωστόσο αυτοί οι αριθμοί δεν δείχνουν την πλήρη έκταση της θετικής επίδρασης του αερόσακου στην παθητική ασφάλεια, καθώς δεν λαμβάνουν υπόψη τους την αύξηση του στόλου των κυκλοφορούντων οχημάτων. Εδώ έρχεται ο αριθμός των θανάτων ανά 10.000 οχήματα που από το 4,5 το 1980 κατέβηκε στο 1,4 το 2000, για να μειωθεί τελικά στο εντυπωσιακό 0,5 το 2019, να μας αποκαλύψει ότι τα θύματα των τροχαίων μειώθηκαν 9 φορές.
Βεβαίως δεν οφείλεται όλη αυτή η μείωση στους αερόσακους, υπάρχουν μια σειρά παράγοντες που έχουν συμβάλει στην εξέλιξη αυτή, ωστόσο είναι βέβαιο ότι έχουν και αυτοί παίξει το ρόλο τους. Άλλωστε και τα 5 αστέρια στα περίφημα crash tests (δοκιμές πρόσκρουσης) του ανεξάρτητου οργανισμού Euro NCAP δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν από κανένα αυτοκίνητο χωρίς τα «μαγικά» airbags.
Ένας «χομπίστας» και μια μεγάλη αυτοκινητοβιομηχανία
Η ιδέα του αερόσακου ήταν αρκετά προγενέστερη και όπως συμβαίνει με πολλά όμορφα και χρήσιμα πράγματα στον κόσμο που ζούμε, προέρχεται από έναν χομπίστα εφευρέτη. Πρόκειται για τον γεννημένο στο Μόναχο Walter Linderer, ο οποίος στις 6 Οκτωβρίου 1951 υπέβαλε αίτηση για κατοχύρωση διπλώματος ευρεσιτεχνίας για τη «συσκευή για την προστασία ατόμων σε οχήματα από τραυματισμό σε περίπτωση σύγκρουσης».
Στην περιγραφή, δε, της συσκευής διαβάζουμε ότι πρόκειται για «φουσκωτό δοχείο σε διπλωμένη κατάσταση, το οποίο φουσκώνει αυτόματα σε περίπτωση κινδύνου». Ωστόσο, παρά την ακρίβεια της περιγραφής, η τεχνολογία της εποχής δεν επέτρεψε την είσοδο του αερόσακου στα αυτοκίνητα: έλειπαν οι ανάλογοι αισθητήρες, οι συσκευές ταχείας παραγωγής αερίου για το φούσκωμα των airbags (o συμβατικός πεπιεσμένος αέρας δεν ήταν κατάλληλος γιατί χρειαζόταν υπερβολικά πολύς χρόνος για να διογκωθεί ο αερόσακος) κλπ.
Τη σκυτάλη από τον Linderer την πήρε η Mercedes-Benz το 1966 που τελικά κατάφερε να κατοχυρώσει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για μια «συσκευή προστασίας από συγκρούσεις για επιβάτες οχημάτων» (δίπλωμα ευρεσιτεχνίας: DE 21 52 902 C2). Η σχετική αίτηση κατατέθηκε από την τότε Daimler-Benz AG, τον Οκτώβριο του 1971.
Η ώρα της παραγωγής
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1980, ένας περιορισμένος αριθμός από Mercedes S-Class Saloons (μοντέλο 126) θα έβγαινε από την γραμμή παραγωγής με αερόσακο οδηγού, γεγονός που θα έδινε στη γερμανική εταιρία μία ακόμα μεγάλη τεχνολογική πρωτιά.
Ο πρώτος εκείνος αερόσακος – που αποτελεί ένα ορόσημο στην εξέλιξη της παθητικής ασφάλειας των οχημάτων – υπήρξε προϊόν της συνεργασίας μεταξύ της Daimler-Benz AG και της Bosch. Γιατί στη συνέχεια, το νέο αυτό σύστημα συγκράτησης υιοθετήθηκε από πολλούς κατασκευαστές αυτοκινήτων, σε όλο τον κόσμο.
Ο αερόσακος φουσκώνει μέσα σε λίγα χιλιοστά του δευτερολέπτου, χάρη στην πυροδότηση ενός προωθητικού υλικού. Τότε προκύπτει ένα μείγμα αερίων που αποτελείται κυρίως από άζωτο που διογκώνει ταχύτατα το airbag, δημιουργώντας ένα προστατευτικό μαξιλάρι που εμποδίζει, στο μέτρο του δυνατού, την επαφή των επιβατών με σκληρές επιφάνειες σε περίπτωση σύγκρουσης. Αυτό συμβαίνει όταν οι ειδικοί αισθητήρες που ελέγχουν τη λειτουργία του ανιχνεύσουν μια ιδιαίτερα ισχυρή επιβράδυνση.
Το 1982 θα έκανε την έκανε την εμφάνισή του ο εντατήρας της ζώνης ασφαλείας (ένα ακόμα στοιχείο που σήμερα θεωρείται επίσης δεδομένο) ως προαιρετικός εξοπλισμός για όλα τα επιβατικά αυτοκίνητα της Mercedes-Benz. Ο εντατήρας ενεργοποιείται από τον ίδιο αισθητήρα με τον αερόσακο του οδηγού για να σφίξει η ζώνη ασφαλείας και εξαλείφει την τυπική χαλάρωση μεταξύ του σώματος του επιβάτη και της ζώνης ασφαλείας.
Ενώ το 1992, ο αερόσακος του οδηγού ήταν ήδη στάνταρ εξοπλισμός σε όλα τα μοντέλα της μάρκας, ακολουθούμενος από έναν αερόσακο συνοδηγού ως τυπικό χαρακτηριστικό ασφαλείας το 1994.
Η πολλαπλή υπόσταση του αερόσακου
Η εξέλιξη των συστημάτων συγκράτησης επρόκειτο να συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια: Έτσι, το 1995, οι εντατήρες ζώνης ασφαλείας συνδυάστηκαν με περιοριστές της δύναμης συγκράτησης, περιορίζοντας αυτή τη φορά την πιθανότητα τραυματισμού από την ίδια τη ζώνη.
Το 2002, οι μηχανικοί πρόσθεσαν έναν ηλεκτρονικά ελεγχόμενο εντατήρα ζώνης ασφαλείας με την εισαγωγή του συστήματος προληπτικής προστασίας επιβατών PRE-SAFE®, που σφίγγει εκ των προτέρων τη ζώνη ασφαλείας μαζεύοντας τα «μπόσικα» όταν ανιχνευθεί κίνδυνος σύγκρουσης. Σημειώστε ότι, σε αντίθεση με τον πυροτεχνικό εντατήρα ζώνης ασφαλείας, η ζώνη ασφαλείας χαλαρώνει ξανά εάν αποφευχθεί η σύγκρουση.
Ενώ όπως όλοι γνωρίζουμε συνεχίστηκε και η εξέλιξη του ίδιου του αερόσακου με την εμφάνιση του πλευρικού αερόσακου, το 1995 στην E-Class (μοντέλο 210), του αερόσακου παραθύρου («κουρτίνας») το 1998, του μεγάλου πλευρικού αερόσακου κεφαλής/θώρακα το 2001, του αερόσακου γονάτων οδηγού και του πλευρικού αερόσακου θώρακα/λεκάνης το 2009, αλλά και της «φουσκωτής» ζώνης ασφαλείας (ή αν θέλετε της ζώνης με ενσωματωμένο μικρό αερόσακο) το 2013.
Ακολούθησαν οι προσαρμοζόμενοι αερόσακοι (adaptive airbags) που πρωτοκυκλοφόρησαν στην S-Class (μοντέλων 221). Ενώ στη νέα Mercedes-Benz S-Class που παρουσιάστηκε φέτος (μοντέλο 223), συναντάμε τους πίσω αερόσακους. Αυτοί είναι τοποθετημένοι στην πλάτη του εμπρός καθίσματος και προστατεύουν αυτούς που κάθονται στο πίσω κάθισμα (μειώνοντας σημαντικά το φορτίο στο κεφάλι και τον λαιμό) σε περίπτωση μετωπικής σύγκρουσης. Και χαρίζει ο πίσω αερόσακος με τη σωληνοειδή δομή του και με τον καινοτόμο τρόπο διόγκωσής του, μία ακόμα πρωτιά στη φημισμένη γερμανική εταιρία.
* To λογότυπο SRS παραπέμπει στο Supplementary Restraint System, το οποίο παραθέσαμε στο κείμενο στην ελληνική του μετάφραση.
