Είκοσι χρόνια τώρα, τα μεγάλα μας κόμματα εκλέγουν αρχηγό απ’ ευθείας από την κομματική βάση. Το ίδιο κάνει τώρα το Πασόκ. Με τρία ευρώ εγγραφή και με μια υπεύθυνη δήλωση ότι ο ψηφοφόρος δεν είναι μέλος άλλου κόμματος (καλά τώρα..), ψηφίζει για τον αρχηγό του Κινήματος. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, αυτό το μοντέλο φτάνει στα όρια του και είναι πλέον καιρός, αν τα ελληνικά κόμματα σέβονται τον εαυτό τους να κάνουν το επόμενο βήμα.
Ποιο είναι αυτό; Σίγουρα όχι η εκλογή από τις εσωτερικές διαδικασίες ενός σκληρά δομημένου και ολιγομελούς (σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό) κόμματος, όπου για να γίνει κανένας μέλος πρέπει πρώτα να περάσει από σαράντα κόσκινα. Τα κόμματα, αν θέλουν να υπάρχουν στον σημερινό πολύπλοκο και διασυνδεδεμένο κόσμο μας, πρέπει να είναι ανοικτά στην κοινωνία. Το «ανοικτό» όμως, δεν σημαίνει και ξέφραγο απέναντι σε όποιον βλέπει τον εαυτό του ως ευκαιριακό καταπατητή.
Τα κόμματα δεν είναι τυχαίες ή συγκυριακές συνευρέσεις ανθρώπων. Τέτοια είναι τα πανηγύρια. Το κόμμα προϋποθέτει συνειδητή στράτευση σ’ έναν στόχο, αυτοτοποθετείται μέσα στο πολιτικοϊδεολογικό φάσμα, εκφράζει τάξεις και πολιτικές απόψεις μέσα στην κοινωνία. Αυτά είναι προϋποθέσεις ύπαρξής του. Η δε εκλογή αρχηγού του κόμματος είναι η κορυφαία διαδικασία αυτού του θεσμού. Το κόμμα δεν πρέπει να είναι κλειστό ιερατείο ειδημόνων, αλλά ούτε αστικό λεωφορείο που σε κάθε στάση μπαινοβγαίνει κόσμος και κάθεται σ’ όποια θέση γουστάρει.
Δεν γίνεται ο Νεοδημοκράτης να ψηφίζει για τον αρχηγό του Σύριζα, ούτε ο Συριζαίος για τον αρχηγό του Πασόκ. Ο αρχηγός που θα εκλεγεί, δεν πρέπει να έχει μόνο το θεωρητικό προσόν να οδηγήσει το κόμμα στη νίκη έναντι των αντιπάλων, πρέπει να είναι και ο κορυφαίος διανοητής και εκφραστής των ιδεολογικών, ταξικών, πολιτικών και ιστορικών πλαισίων του κόμματος. Αυτά τα τελευταία δεν μπορεί να τα εξασφαλίσει ο τυχάρπαστος ψηφοφόρος των πέντε ευρώ εγγραφής για πέντε λεπτά ψηφοφορίας.
Εντάξει, να μην ψηφίζουν για αρχηγό μόνο τα μέλη του κομματικού ιερατείου, η Κεντρική Επιτροπή και η Κοινοβουλευτική Ομάδα, αλλά όχι και ο κάθε περαστικός, διότι τελικά ο νέος αρχηγός θα είναι εικόνα και ομοίωση του περαστικού. Ας τολμήσουν τα κόμματα να κάτσουν κάτω και να βρουν έναν τρόπο εκλογής αρχηγού που θα διαφυλάττει ταυτόχρονα την πολιτικότητά τους, την επαφή με τον έξω κόσμο, τη θεσμική τους λειτουργία και οντότητα, την οργανωτική τους αυτονομία από τη συγκυρία, την ιστορικότητά τους, την ιδεολογική τους ταυτότητα… εντέλει την ίδια τους την αξιοπρέπεια ως συνταγματικά κατοχυρωμένους μηχανισμούς λαϊκής εκπροσώπησης.
Δεν λέω ότι είναι εύκολο, καθώς ο πρώτος που θα το πει θα κατηγορηθεί ότι φοβάται τη λαϊκή έκφραση και είναι άνθρωπος των μηχανισμών. Ούτε η συνταγή είναι αυτονόητη. Ενδεχομένως ένα σύστημα αντιπροσώπων που εκλέγονται σε απανωτές ψηφοφορίες από τα μέλη του κόμματος, να είναι μια ενδιαφέρουσα λύση, καθώς αυτοί που θα μετέχουν θα έχουν δεδηλωμένη διάθεση να ασχοληθούν επί μακρόν με τον πολιτικό τους χώρο. Πάντως, θα είναι καλύτερη από τη συγκρότηση ενός εκλεκτορικού σώματος που μοναδική προϋπόθεση έχει το πεντάευρο που θα πληρώσει ο κάθε διαβάτης. Και σε κάθε περίπτωση, θα έχει καλύτερα αποτελέσματα από την εκλογή του αρχηγού του Σύριζα. Αλλιώς πάμε ντουγρού να γεμίσουμε Κασσελάκηδες.
