Η Κεντρική Τράπεζα του Αφγανιστάν έχει δώσει οδηγίες στις ιδιωτικές τράπεζες της χώρας να επαναλειτουργήσουν, αλλά και να περιορίσουν το ποσό ανάληψης χρημάτων στα 200 δολάρια ανά άτομο την εβδομάδα, όπως μετέδωσε σήμερα το αφγανικό πρακτορείο ειδήσεων Khaama Press, επικαλούμενο μία οδηγία της κεντρικής τράπεζας και αναμεταδίδει το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Sputnik.
Επιπροσθέτως σύμφωνα με το Khaama Press, ο περιορισμός στο εβδομαδιαίο ποσό των αναλήψεων ισχύει και για τις διεθνείς τράπεζες, ενώ το μέτρο αυτό, χαρακτηρίζεται ως προσωρινό.
Υπενθυμίζεται ότι το τραπεζικό σύστημα της χώρας τέθηκε εκτός λειτουργίας από τότε που οι Ταλιμπάν κατέλαβε την εξουσία στα μέσα Αυγούστου.
Πριν έξι μέρες άλλωστε οι Ταλιμπάν όρισαν νέο κεντρικό τραπεζίτη, λίγες ώρες αφότου ο προκάτοχός του προειδοποίησε για την οικονομική κρίση που έρχεται στο Αφγανιστάν.
Συγκεκριμένα μία εβδομάδα αφότου οι Ταλιμπάν πήραν τον έλεγχο της Καμπούλ, όρισαν τον Mohammad Idris προσωρινό επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, προκειμένου να βοηθήσει να σταθεροποιηθεί η κατεστραμμένη από τον πόλεμο αλλά και την τελευταία αναταραχή οικονομία.
Όπως ανέφερε ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν, Zabihullah Mujahid, ο νέος κεντρικός τραπεζίτης αναμένεται να βοηθήσει στην οργάνωση των θεσμών και να αντιμετωπίσει τα οικονομικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο λαός.
Αξίζει να επισημανθεί ότι έπειτα από την επικράτηση των Ταλιμπάν, οι τράπεζες στο Αφγανιστάν έχουν κλείσει και τα ATM έχουν στερέψει, ενώ το τοπικό νόμισμα άγγιξε ιστορικό χαμηλό την περασμένη εβδομάδα.
Ο εξόριστος πλέον πρώην κεντρικός τραπεζίτης Ajmal Ahmady, είπε στο Bloomberg ότι το Αφγανιστάν αντιμετωπίζει μία σειρά από σοκ υπό τους Ταλιμπάν, τα οποία αναμένεται να οδηγήσουν σε πτώση του νομίσματος, αύξηση του πληθωρισμού και στην επιβολή capital controls.
Να σημειωθεί ότι οι καθημερινές οικονομικές δυσκολίες προκάλεσαν μία διαδήλωση χθες στην Καμπούλ κατά του κλεισίματος των τραπεζών.
Στη δίνη κρίσης η αφγανική οικονομία
Υπογραμμίζεται ότι μέχρι την επικράτηση των Ταλιμπάν ξένες χώρες, με κύριες τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες χρηματοδοτούσαν το Αφγανιστάν για την κάλυψη των βασικών κρατικών αναγκών κατά 80%. Τα κονδύλια αυτά πρόκειται να ανασταλούν.
Επίσης, οι Ταλιμπάν δεν αναμένεται να έχουν πρόσβαση σε χρηματικά αποθέματα δισεκατομμυρίων δολαρίων που ανήκουν στο Αφγανιστάν και βρίσκονται στις ΗΠΑ, καθώς προς το παρόν η αμερικανική κυβέρνηση έχει σταματήσει τη ροή ρευστού προς τους Ταλιμπάν, «παγώνοντας» περιουσιακά στοιχεία ύψους περίπου 9 δισ. δολαρίων, τα οποία ανήκουν στην κεντρική τράπεζα του Αφγανιστάν, DAB.
Εξ αυτών τα 7 δισ. δολάρια διαχειρίζεται η Ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (Fed). Επιπροσθέτως, η Ουάσινγκτον έχει σταματήσει τις εισροές μετρητών προς το Αφγανιστάν, σύμφωνα με την Deutsche Wellle (DW)
Όπως αναφέρει το Bloomberg το σχέδιο των ΗΠΑ των τελευταίων 20 ετών για ώθηση της οικονομίας και του τραπεζικού κλάδου στο Αφγανιστάν έχει αφήσει μικρό αποτύπωμα. Ενδεικτικά, περίπου το 74% του πληθυσμού στη χώρα ζει σε αγροτικές περιοχές, ενώ η πλειονότητα των τραπεζών βρίσκονται στις τρεις μεγάλες πόλεις. Το δε εθνικό νόμισμα του Αφγανιστάν δεν γίνεται αποδεκτό σε διασυνοριακές εμπορικές συναλλαγές και συνεπώς η χώρα βασίζεται στις συναλλαγές με αμερικανικά δολάρια και στο hawala.
Το τελευταίο διασφαλίζει την πραγματοποίηση εμπορικών συναλλαγών μέσω των χωρών της Μέσης Ανατολής και εξακολουθεί να εφαρμόζεται σε πολλές από αυτές τις χώρες, ιδίως όμως στο Αφγανιστάν. Οι ΗΠΑ έχουν εντοπίσει ορισμένα από αυτά τα δίκτυα συναλλαγών, τα οποία ενισχύουν τις δράσεις των Ταλιμπάν.
Συσσίτιο στην Καμπούλ
Σημειώνεται ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια, μετά την πτώση των Ταλιμπάν, η οικονομία του Αφγανιστάν εμφάνιζε σημάδια σημαντικής ανάκαμψης, σύμφωνα με ρεπορτάζ της DW. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας το 2020 η συνολική διεθνής βοήθεια προς τη χώρα ανερχόταν σε περίπου 20 δισ. δολάρια.
Παρά την οικονομική υποστήριξη το Αφγανιστάν συνεχίζει να συγκαταλέγεται στις φτωχότερες χώρες του πλανήτη -βρίσκεται στην 169η θέση σε σύνολο 189 χωρών βάσει στοιχείων του ΟΗΕ. Ιδιαίτερα έντονη είναι και η ανθρωπιστική κρίση στη χώρα εξαιτίας της παρατεταμένης ξηρασίας, της πανδημίας και των συγκρούσεων. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ ο μισός πληθυσμός ζει υπό καθεστώς φτώχειας και εξαρτάται από τη διεθνή βοήθεια -μεταξύ αυτού περίπου δέκα εκατομμύρια παιδιά.
Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ εκτιμά ότι περίπου 14 εκατομ. άνθρωποι δεν λαμβάνουν επαρκώς τροφή.
Από το 1996 ως το 2001 οι Ταλιμπάν κυβέρνησαν το Αφγανιστάν εφαρμόζοντας μια εξαιρετικά αυστηρή ερμηνεία της Σαρίας, του νομικού συστήματος του Ισλάμ, με τις γυναίκες και τα νεαρά κορίτσια να μην έχουν κανέναν σχεδόν δικαίωμα. Όσες δεν τηρούσαν τον ισλαμικό νόμο απειλούνταν με δρακόντειες ποινές, μέχρι και λιθοβολισμό. Εάν συνεχίσουν και τώρα στην ίδια γραμμή, οι ξένοι χρηματοδότες θα μείνουν μακριά από το Αφγανιστάν, όπως τονίζεται στο εν λόγω δημοσίευμα.
Οι Ταλιμπάν διαθέτουν άλλα μέσα…
Εντούτοις, ακόμη και μια απομονωμένη διεθνώς κυβέρνηση των Ταλιμπάν, μπορεί να στηριχθεί σε άλλους πόρους, ισχυρίζονται διάφοροι αναλυτές στην DW. Συγκεκριμένα στις περιοχές όπου είχαν ήδη τον έλεγχο εδώ και καιρό, οι Ταλιμπάν επέβαλαν υψηλούς φόρους και αναγκαστικές εισφορές, συχνά με βάναυσο τρόπο.
Επιπροσθέτως, διαθέτουν χρηματικούς πόρους από εκβιασμούς, αλλά και το «κλειδί» για το εμπόριο όπιου. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το Αφγανιστάν παράγει το 80% της παγκόσμιας παραγωγής όπιου -που αποτελεί τη βάση της ηρωίνης.
Ωστόσο, σε συνέντευξη Τύπου των Ταλιμπάν στην Καμπούλ διαβεβαίωσαν ότι θα απέχουν από την καλλιέργεια ναρκωτικών ουσιών. Μια άλλη πηγή εσόδων αποτελεί η εξόρυξη και η εξαγωγή ορυκτών και πολίτιμων λίθων. Οι Ταλιμπάν επίσης δεν χρειάζεται να δαπανήσουν μελλοντικά ποσά για εξοπλισμούς, επειδή έχουν άμεση πρόσβαση στον εξοπλισμό των περίπου 300.000 μελών των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας.
Παρόλα αυτά, διεθνείς φορείς κρούουν των κώδωνα του κινδύνου για βαθιά οικονομική και ανθρωπιστική κρίση υπό τους Ταλιμπάν, ενώ η διεθνής κοινότητα δείχνει αποφασισμένη να χρησιμοποιήσει τα κονδύλια από το εξωτερικό ως μοχλό πίεσης. Σύμφωνα με εκπρόσωπο των ΗΠΑ, χωρίς διεθνή αναγνώριση θα είναι δύσκολη η διακυβέρνηση του Αφγανιστάν και η οικονομική ανάκαμψη.
Μελλοντικά άλλωστε η διακοπή της αναπτυξιακής βοήθειας, αλλά και η έλλειψη συναλλάγματος θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του πληθωρισμού.
Τέλος, μια ενδεχόμενη επιβολή κυρώσεων θα είχε επίσης σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία. Από την πλευρά των ΗΠΑ πάντως, ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι για τη συνέχιση της αναπτυξιακής βοήθειας, όλα εξαρτώνται από τη στάση που θα τηρήσουν οι Ταλιμπάν.
