Η απευθείας ανάθεση στον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου, του εγχειρήματος να περικόψει και να «εξαγνίσει» το ομοσπονδιακό κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών -κατά το δοκούν και δίχως να υπάγεται και να λογοδοτεί σε κανέναν πέραν του ίδιου του Αμερικανού προέδρου- έχει αποτελέσει μία από τις πλέον αμφιλεγόμενες πτυχές της δεύτερης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ.
Έπειτα από δυόμισι μήνες «σοκ και δέους», ο Ίλον Μασκ σήμερα μένει μέχρι να… φύγει από την κυβέρνηση, καθώς από πολυδιαφημιζόμενο «asset» καταλήγει πολιτικό βαρίδι για τον Τραμπ, ενώ έχει δει και ο ίδιος τις επιχειρήσεις του να καταβάλλουν γερό τίμημα για τα έργα και τις ημέρες του στο υπουργείο Κυβερνητικής Αποδοτικότητας (DOGE).
Υπό τη σκιά της βαριάς ήττας στην εκλογική μάχη για το Ανώτατο Δικαστήριο του Ουισκόνσιν, που ο Μασκ κατέστησε προσωπική του υπόθεση «ρίχνοντας» 20 δισ. δολάρια σε μία εκστρατεία που γύρισε μπούμερανγκ στους Ρεπουμπλικανούς, της καταβύθισης της μετοχής της Tesla, καθώς και πιέσεων των αγορών και επενδυτών, ήλθε η προαναγγελία της επικείμενης «εξόδου» μέσω δημοσιευμάτων του αμερικανικού Τύπου που επικαλούνται συνεργάτες του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και σχολίων των Μασκ και Τραμπ που παραπέμπουν στο ότι η αποστολή του τελευταίου πλησιάζει στο τέλος της.
Η αποφασιστική νίκη της υποστηριζόμενης από τους Δημοκρατικούς δικαστού Σούζαν Κρόφορντ στην κούρσα για το Ανώτατο Δικαστήριο του Ουισκόνσιν ήταν για τους Ρεπουμπλικανικούς ένα προειδοποιητικό σήμα που δεν μπορούσε να αγνοηθεί -ένα σήμα ότι η παρουσία του Μασκ μπορεί να είναι δίκοπο μαχαίρι, δυνητικά απομακρύνοντας περισσότερους ψηφοφόρους από όσους προσελκύει όσα δισεκατομμύρια κι αν επενδύει. Στην προκειμένη περίπτωση διέθεσε 20 δισ. δολάρια από την προσωπική του περιουσία και ήταν παρών στην εκστρατεία για να εκλεγεί ο συντηρητικός Μπραντ Σίμελ με στόχο να ανατραπεί η πλειοψηφία 4-3 υπέρ των προοδευτικών στο Ανώτατο Δικαστήριο της πολιτείας.
Ήταν το πρώτο σημαντικό εκλογικό τεστ μετά τις προεδρικές κάλπες του 2024, στο οποίο οι Δημοκρατικοί προσέδωσαν χαρακτήρα δημοψηφίσματος κατά των Μασκ-Τραμπ, και κέρδισαν. Με δέκα μονάδες επικράτησε η Σούζαν Κρόφορντ στην ακριβότερη προεκλογική αναμέτρηση στην ιστορία των εκλογών για το Ανώτατο Δικαστήριο του Ουισκόνσιν. Στις ειδικές εκλογές παράλληλα στη Φλόριντα, οι Ρεπουμπλικανοί υποψήφιοι επικράτησαν αλλά με ποσοστά πολύ χαμηλότερα αυτών του Τραμπ στις κάλπες του 2024.
Συνδυαστικά τα αποτελέσματα σε Ουισκόνσιν και Φλόριντα ενέτειναν την ανησυχία των Ρεπουμπλικανών για τις αναμετρήσεις που επίκεινται φέτος για τις θέσεις κυβερνητών σε Νιου Τζέρζι και Βιρτζίνια και φυσικά τις ενδιάμεσες εκλογές του 2026. Ενισχύθηκε η αντίληψη ότι ο Ίλον Μασκ γίνεται πολιτικό βαρίδι για τον Τραμπ -κάτι που επιβεβαιώνεται και από τις δημοσκοπήσεις που καταδεικνύουν ότι η πλειονότητα των Αμερικανών τρέφει αρνητική άποψη για εκείνον. Η προσωπική εμπλοκή του Μασκ στην κούρσα έγινε στην πραγματικότητα μοχλός κινητοποίησης της βάσης ενός Δημοκρατικού Κόμματος που παραμένει αποπροσανατολισμένο και αναζητά την ταυτότητά του μετά την εκλογική συντριβή. Το γεγονός ότι ο Μασκ δεν είναι τόσο δημοφιλής στους Ρεπουμπλικανούς όσο Τραμπ, σήμαινε επίσης ότι οι Δημοκρατικοί μπορούσαν να στραφούν κατά του Μασκ για να «ξεσηκώσουν» τη βάση τους, με μικρότερο κίνδυνο να προκαλέσουν συσπείρωση των ψηφοφόρων των Ρεπουμπλικανών.
Οι ρεπουμπλικανικοί προβληματισμοί είναι ότι μπορεί να χάσουν ψηφοφόρους, οι προβληματισμοί του Μασκ από την άλλη είναι ότι χάνει παράλληλα χρήματα και ας έχει τα περισσότερα από κάθε άλλον. Λίγες ώρες μετά το «βατερλώ» στο Ουισκόνσιν, την περασμένη Τετάρτη, η Tesla ανακοίνωσε τη μεγαλύτερη πτώση στα χρονικά των πωλήσεων οχημάτων της εταιρείας παγκοσμίως (μείον 13% το πρώτο τρίμηνο), ενώ ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της, η κινεζική BYD, αύξησε το τζίρο της κατά 60% την ίδια περίοδο -ήδη ο Μασκ είχε χάσει 100 δισ. δολάρια σε ένα τρίμηνο λόγω της υποχώρησης της μετοχής της Tesla, σε σημείο που έφθασε ο ίδιος ο Τραμπ να «διαφημίζει» ηλεκτρικά αυτοκίνητα (τα οποία ως γνωστόν μισεί). Δεν πέρασαν πολλές ώρες από την ανακοίνωση των απωλειών της Tesla και ήλθε το δημοσίευμα του Politico περί ενημέρωσης Τραμπ προς το υπουργικό συμβούλιο ότι ο Μασκ θα αποχωρήσει προσεχώς. Η είδηση ήταν αρκετή για να ανακάμψει θεαματικά η μετοχή της Tesla.
Μπορεί να απέρριψε ο Λευκός Οίκος το δημοσίευμα ως «σκουπίδι» και ο ίδιος ο Μασκ να μίλησε για «fake news», όμως οι αναφορές όλων -Τραμπ, Μασκ και της εκπροσώπου του Λευκού Οίκου Κάρολιν Λέβιτ- υποδεικνύουν ότι αν δεν συμβεί πιο σύντομα, το αργότερο έως τέλη Μαΐου-αρχές Ιουνίου, οπότε και λήγει η «θητεία» του, ο Μασκ θα έχει γυρίσει στις επιχειρήσεις του.
Στο γενικό «μείγμα» που οδηγεί στην αποχώρηση προστίθεται η αναταραχή που έχει προκαλέσει στο εσωτερικό της ίδιας της κυβέρνησης ο κυνισμός ενός ασυγκράτητου Ίλον Μασκ, τόσο με τις αιφνίδιες και μη ορθολογικές περικοπές καίριων προγραμμάτων και οργανισμών που αγγίζουν τις αρμοδιότητες υπουργών, όσο και η τάση του να αγνοεί την ιεραρχία και να κάνει αυτοβούλως… εξωτερική πολιτική μέσω του Χ. Πολλοί συνεργάτες του Τραμπ και στελέχη της διακυβέρνησης, μπορεί να εκτιμούν τη χρηματοδότηση Μασκ προς το κόμμα, αλλά η ανάσα που θα πάρουν με την αποχώρησή του είναι μεγάλη. Δεδομένη είναι επίσης η ανοιχτή εχθρότητα που επικρατούσε εξ αρχής στο πρόσωπο του Μασκ από την σκληρή εθνικιστική πτέρυγα του MAGA που εκπροσωπείται από τον Στιβ Μπάνον, ενώ αυξάνονταν και πληθύνονταν οι αντιδράσεις στους κόλπους των Ρεπουμπλικανών για την πρόσβαση που είχε ο Μασκ στο Οβάλ Γραφείο για να φτάσει τελικά να περιγράφεται ως ο αντ’ αυτού.
Όλα αυτά ωστόσο δεν σημαίνουν πως διαρρηγνύονται οι σχέσεις των Ντόναλντ Τραμπ και Ίλον Μασκ, αλλά μάλλον τροποποιούνται οι όροι του μεταξύ τους «συμβολαίου». Η ήττα στο Ουισκόνσιν επιβεβαιώνει ότι ο παρεμβατισμός του μπορεί να αποτελέσει πολιτικό πρόβλημα εν όψει των ενδιάμεσων εκλογών του 2026, όμως πιθανότατα θα βρεθεί σε κάποιον άτυπο συμβουλευτικό ρόλο επειδή το να «εξαφανιστεί» εντελώς είναι μάλλον απίθανο. Ο ίδιος ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, Τζέι Ντι Βανς, έχει δηλώσει ότι ο Μασκ «θα παραμείνει φίλος και σύμβουλος» του προέδρου.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, πέραν του ότι σύμφωνα με συνεργάτες του τρέφει γνήσιο θαυμασμό για τον Ίλον Μασκ, δεν έχει, επίσης σύμφωνα με στενούς συνεργάτες του, καμία πρόθεση να κόψει τους δεσμούς με τον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου που τροφοδότησε με 300 εκατομμύρια την εκστρατεία του 2024 και θα συνεχίσει να το κάνει και εν όψει των ενδιάμεσων εκλογών, όπως ο ίδιος έχει δηλώσει. Και πέραν αυτού, ο Μασκ έχει στα χέρια του τη δύναμη του Χ…
«Νομίζω ότι είναι καταπληκτικός, αλλά πιστεύω επίσης ότι έχει μία μεγάλη εταιρεία να διευθύνει. Κάποια στιγμή θα πρέπει να επιστρέψει. Το θέλει. Θα τον κρατούσα όσο μπορώ να τον κρατήσω. Είναι ένας πολύ ταλαντούχος τύπος. Αλλά κάποια στιγμή ο Ίλον θα θέλει να επιστρέψει στην εταιρεία του» είχε δηλώσει ο Ντόναλντ Τραμπ -ήδη πριν το δημοσίευμα της περασμένης εβδομάδας του Politico,- πυροδοτώντας ο ίδιος εικασίες περί αποχώρησης Μασκ και υποστηρίζοντας επίσης ότι είναι «τρομερό» το πώς αντιμετωπίστηκε ο Ίλον Μασκ στη δημόσια σφαίρα.
Το πώς αντιμετωπίστηκε όμως ο Μασκ στη δημόσια σφαίρα προσέφερε ασπίδα στον ίδιο τον Τραμπ, καθώς λειτουργούσε εν είδει αλεξικέραυνου που απορροφούσε την αρνητική κριτική επιτρέποντας στον Αμερικανό πρόεδρο να διατηρεί μία απόσταση ασφαλείας από αμφιλεγόμενες πολιτικές. Μαζί με την πτώση της δημοτικότητας Μασκ, ήλθε και η αποδυνάμωση της ασπίδας αφήνοντας τον ίδιο τον Τραμπ έκθετο σε μεγαλύτερη κριτική. Όταν την περασμένη εβδομάδα παρουσιαστής του Fox News ρώτησε τον ίδιο τον Μασκ εάν είναι έτοιμος να αφήσει την κυβέρνηση, εκείνος απάντησε «αποστολή εξετελέσθη». Υπό αυτό το πρίσμα θα παρουσιαστεί η αποχώρησή του όταν αυτή έλθει. Όσο για το μέλλον του DOGE, πέραν του ότι η ζημιά έχει ήδη γίνει, η υπηρεσία δεν προοριζόταν εξ αρχής να είναι μόνιμη, προσληφθέντες υπάλληλοι από τον Μασκ έχουν ήδη μετακινηθεί σε άλλους οργανισμούς και ο Τραμπ λέει πως οι υπουργοί έχουν «μάθει» και θα συνεχίσουν τη δουλειά όταν πλέον η υπηρεσία κλείσει, ίσως εντός 2026.
