Ανατροπή των κανόνων που διέπουν τη διεθνή τάξη πραγμάτων θα συνιστούσε η αναγνώριση της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία, όπως εκτιμούν ειδικοί στο Διεθνές Δίκαιο και τις διεθνείς σχέσεις, σημειώνοντας ότι τυχόν νομιμότητα μίας τέτοιας αναγνώρισης, θα μπορούσε να αμφισβητηθεί.
Η ένωση, σε νομικό επίπεδο, με τη Ρωσία αυτής της ουκρανικής χερσονήσου, που προσαρτήθηκε το 2014, προωθείται, σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης, στην αμερικανική πρόταση για τη διευθέτηση της σύγκρουσης ανάμεσα στη Μόσχα και το Κίεβο. Για τον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δεν υπάρχει ζήτημα να συμβεί κάτι τέτοιο.
Μια αναγνώριση «de jure» (εκ του νόμου) θα αντέβαινε στις αρχές στις οποίες είναι θεμελιωμένη η διεθνής τάξη που καθιερώθηκε με τη δημιουργία των Ηνωμένων Εθνών, συμφωνούν αυτοί οι ειδικοί.
Το Διεθνές Δίκαιο οικοδομήθηκε από το 1945 πάνω στην απαγόρευση των επιθετικών πολέμων και στην αυτοδιάθεση των λαών. Οι τροποποιήσεις συνόρων δεν μπορεί παρά μόνο να είναι αποτέλεσμα ελεύθερης συναίνεσης.
Χάρη σ' αυτό, «δεν έχει υπάρξει εδώ και 80 χρόνια καμιά περίπτωση όπου μια χώρα να μεγαλώσει καταλαμβάνοντας στρατιωτικά το έδαφος μιας άλλης», διαπιστώνει ο Φίλιπς Ο'Μπράιεν, καθηγητής στο σκωτσέζικο πανεπιστήμιο Σεντ Άντριους.
Το να υποχρεωθεί η Ουκρανία να αναγνωρίσει τη ρωσική κυριαρχία επί της Κριμαίας «θα σήμαινε την επιστροφή του δικαίου της κατάκτησης», θεωρεί ο Ελί Τένενμπαουμ του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (IFRI).
«Το μήνυμα που αυτό στέλνει είναι πως μπορεί να είναι αποδοτικό, τουλάχιστον για τις μεγάλες δυνάμεις, να παραβιάζουν αυτή την απαγόρευση της χρήσης ισχύος», συμπληρώνει ο Λάουρι Μέλκσο, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Τάρτου (Εσθονία).
Σύμφωνα με τον ίδιο, η αναγνώριση από την Ουάσιγκτον της ρωσικής κυριαρχίας επί της Κριμαίας θα αποτελούσε επίσης «μείζονα αλλαγή» για τις Ηνωμένες Πολιτείες, στις οποίες οφείλεται το 1932 το δόγμα που επιβάλλει την υποχρέωση της μη αναγνώρισης προσαρτήσεων που έχουν πραγματοποιηθεί δια της ισχύος.
Το 2018, στη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, οι ΗΠΑ είχαν «δεσμευθεί να διατηρήσουν» αυτή τη θέση της απόρριψης της ρωσικής προσάρτησης της Κριμαίας.
Ένα τέτοιο προηγούμενο θα μπορούσε να έχει «εξαιρετικά αποσταθεροποιητικές, ακόμα και καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια ειρήνη», θεωρεί ο Μίχελ Έπερλινγκ, καθηγητής στο Ινστιτούτο Μαξ-Πλανκ στη Φρανκφούρτη (Γερμανία). Και να κάνει να προβάλει και πάλι το πρόβλημα των μειονοτήτων.
«Αρκεί να κοιτάξει κανείς τα σύνορα που χαράχθηκαν με το χάρακα στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή και την επιμονή μεθοριακών διενέξεων στην Ευρώπη, όπου η Ουγγαρία αμφισβητεί μέχρι και σήμερα τα σύνορα που κληρονομήθηκαν από τη Συνθήκη του Τριανόν του 1920», επισημαίνει.
Για τον Λάουρι Μέλκσο, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε ήδη μισανοίξει το κουτί της Πανδώρας αναγνωρίζοντας μια ισραηλινή κυριαρχία στο συριακό Γκολάν και αυτή του Μαρόκου επί της Δυτικής Σαχάρας.
Η παρόμοια γαλλική θέση, που υιοθετήθηκε πέρυσι γι' αυτό το αμφισβητούμενο έδαφος της Αφρικής, είναι κι αυτή «εξαιρετικά επικίνδυνη», σύμφωνα με τον Μίχελ Έπερλινγκ. «Κατ' αρχήν, όλες οι συνθήκες που επιτυγχάνονται με καταναγκασμό είναι άκυρες», εξηγεί ο Λάουρι Μέλκσο. Όλα θα είναι συνεπώς ζήτημα ερμηνείας. Ο Μίχελ Έπερλινγκ εκτιμά ότι η Ουκρανία θα μπορούσε «να χρησιμοποιήσει αυτό το επιχείρημα για να επικαλεσθεί την ακυρότητα οποιασδήποτε συμφωνίας θα μπορούσε να οδηγηθεί να συνάψει».
Αναθεώρηση Συντάγματος και δημοψήφισμα
Αν το Κίεβο υπογράψει με τη Μόσχα, θα χρειαστεί αναθεώρηση του Συντάγματός του, καθώς και να επικυρωθεί με δημοψήφισμα η παραχώρηση της Κριμαίας. Αν ο ουκρανικός λαός την εγκρίνει, θα εναπόκειται στη συνέχεια σε κάθε κράτος να εκτιμήσει αν υπήρξε καταναγκασμός για την αναγνώριση ή μη της ρωσικής κυριαρχίας στη χερσόνησο αυτή.
Μολονότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μοιάζουν έτοιμες να κάνουν το βήμα, το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας δεν αναγνωρίζει τις ρωσικές προσαρτήσεις εδαφών. «Στο παρελθόν, ορισμένες αθέμιτες εδαφικές προσαρτήσεις μπόρεσαν να γίνουν δεκτές και να επικυρωθούν μέσω ειρηνευτικών συνθηκών», παρατηρεί η Μαρί Λεμέ, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Δυτικής Βρετάνης.
Στην πράξη, πολιτικές και οικονομικές εκτιμήσεις «οδηγούσαν πάντα στην αποδοχή της ισχύος συνθηκών που είχαν συναφθεί υπό καταναγκασμό», σύμφωνα με την ίδια.
Προσαρτήσεις ουκρανικών περιφερειών
Υπενθυμίζεται ότι τον Σεπτέμβριο 2022, η Ρωσία προσάρτησε άλλες τέσσερις ουκρανικές περιφέρειες, τις οποίες κατέχει εν μέρει: αυτές του Ντονέτσκ, του Λουγκάνσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζια. Πρόκειται για μια «ντε φάκτο» προσάρτηση, την οποία το αμερικανικό σχέδιο ούτε αναγνωρίζει ως νόμιμη ούτε αμφισβητεί.
Όμως αποδεχόμενη να παραχωρήσει την Κριμαία, η Ουκρανία θα δημιουργούσε ένα προηγούμενο.
Για την Μαρί Λεμέ, «θα ήταν ένα καταστροφικό σήμα που θα στελνόταν στη Ρωσία, η οποία θα μπορούσε να επιδιώξει να επιτύχει την αναγνώριση της κατοχής της και επί άλλων ουκρανικών εδαφών, αλλά επίσης στα άλλα κράτη».
Η Κίνα, για παράδειγμα, έχει διεκδικήσεις επί ορισμένων ρωσικών εδαφών στη Σιβηρία.
Για τον Φίλιπς Ο'Μπράιεν, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: αν το Κίεβο απαρνηθεί την κυριαρχία του επί της Κριμαίας, «θα είναι η αρχή του τέλους στο σχέδιο της Μόσχας να τελειώνει με την Ουκρανία».
Τραμπ: Ο Ζελένσκι είναι έτοιμος να παραχωρήσει την Κριμαία στη Ρωσία
Νωρίτερα, ο Τραμπ σημείωσε πως θεωρεί ότι ο Ζελένσκι είναι έτοιμος να παραχωρήσει την Κριμαία στη Ρωσία, και απαιτεί από τον Ρώσο ομόλογό του να παύσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Στο μεταξύ, ο Ρούμπιο δήλωσε ότι μία συμφωνία Ρωσίας - Ουκρανίας πρέπει να επιτευχθεί σύντομα.
Ειδικότερα, όπως ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, πιστεύει, ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, προτίθεται να εγκαταλείψει τον στόχο της ανάκτησης της χερσονήσου της Κριμαίας, που προσάρτησε η Ρωσία το 2014. Μάλιστα η εκτίμησή του, είναι διαμετρική αντίθεση με πρόσφατη τοποθέτηση του ηγέτη της Ουκρανίας.
«Νομίζω ναι. Η Κριμαία, αυτό ήταν πριν από 12 χρόνια», είπε ο κ. Τραμπ ερωτηθείς αν θεωρεί ότι ο κ. Ζελένσκι είναι διατεθειμένος να «εγκαταλείψει» τη χερσόνησο.
Τραμπ σε Πούτιν: «Παύσε πυρ» και να κλείσε συμφωνία με την Ουκρανία
Στο μεταξύ, αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, παρότρυνε την Κυριακή (27/04) τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν, να «παύσει πυρ» και να κλείσει συμφωνία με την Ουκρανία για να τερματιστεί ο πόλεμος που διαρκεί από τον Φεβρουάριο του 2022.
«Θέλω να παύσει πυρ. Καθίστε στο τραπέζι κι υπογράψτε τη συμφωνία», είπε ο κ. Τραμπ σε δημοσιογράφους αναφερόμενος στον Ρώσο πρόεδρο στον διάδρομο του αεροδρομίου της Μόρισταουν, στην Μπέντμινστερ, στην πολιτεία Νιου Τζέρζι (ανατολικά).
Ρούμπιο: Μία συμφωνία Ρωσίας-Ουκρανίας πρέπει να επιτευχθεί σύντομα
Από πλευράς του, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, δήλωσε ότι μία ειρηνευτική συμφωνία ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία πρέπει να επιτευχθεί σύντομα, προσθέτοντας πως η κυβέρνηση Τραμπ θα εξετάσει την ερχόμενη εβδομάδα αν θα συνεχίσει στον διαμεσολαβητικό της ρόλο.
«Πρέπει να συμβεί σύντομα. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να αφιερώνουμε χρόνο και πόρους σε αυτή την προσπάθεια εάν δεν πρόκειται να ευοδωθεί», είπε ο Ρούμπιο στην εκπομπή «Meeti the Press» του ΝBC.
Ο Ρούμπιο είπε πως οι ΗΠΑ θα εξετάσουν την ερχόμενη εβδομάδα αν θα συνεχίσουν να διαμεσολαβούν στις συνομιλίες «ή αν είναι η ώρα να επικεντρωθούμε σε άλλα θέματα».
Ο Ρούμπιο έκανε τις δηλώσεις αυτές μία ημέρα μετά τη συνάντηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ουκρανό ηγέτη Βολοντίμιρ Ζελένσκι στη Ρώμη κατά την κηδεία του πάπα Φραγκίσκου.
Σε προηχογραφημένη συνέντευξη που μεταδόθηκε στην εκπομπή «Face the Nation» του CBS News, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, δήλωσε πως η Ρωσία θα εξακολουθήσει να στοχοθετεί εγκαταστάσεις που χρησιμοποιεί ο ουκρανικός στρατός.
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το ρωσικό πλήγμα στο Κίεβο την περασμένη εβδομάδα που σκότωσε αμάχους, ο Λαβρόφ είπε «ο στόχος της επίθεσης δεν ήταν κάτι αποκλειστικά μη στρατιωτικό" και είπε πως η Ρωσία στοχοθετεί μόνο "εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται από τον στρατό».
Ο Ζελένσκι έγραψε στην εφαρμογή Telegram πως ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής της Ουκρανίας του ανέφερε πως η Ρωσία εξαπέλυσε σχεδόν 70 επιθέσεις την Κυριακή (27/04). «Η κατάσταση στο μέτωπο και η πραγματική δραστηριότητα του ρωσικού στρατού αποδεικνύουν πως είναι ανεπαρκής η πίεση που ασκείται τώρα στη Ρωσία από τη διεθνή κοινότητα για να τελειώσει αυτός ο πόλεμος», είπε.
