Η σχέση της Τζόρτζια Μελόνι με τον Ντόναλντ Τραμπ προβάλλει ως πλεονέκτημα αλλά απαιτεί «διακλαδικές» ασκήσεις διπλωματικής ισορροπίας για να διατηρήσει την εύνοιά του και να έρθει πιο κοντά στο ρόλο που επιδιώκει ως «γέφυρα» μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρώπης, αλλά και για να μην κινδυνεύσει να απομονώσει την Ιταλία εντός ΕΕ εάν εκληφθεί ότι η ευθυγράμμισή της με τον Αμερικανό πρόεδρο υπονομεύει τις συλλογικές στρατηγικές για το εμπόριο, την άμυνα ή την Ουκρανία.
Είναι μία διπλωματική αποστολή υψηλού κινδύνου η επίσκεψη της Ιταλίδας πρωθυπουργού την Τετάρτη στον Λευκό Οίκο, όπου και θα δοκιμαστεί η πραγματιστική στρατηγική της να αξιοποιήσει τη σύνδεση με τον Τραμπ για τη διασφάλιση των συμφερόντων της Ιταλίας εντός του πλαισίου της ΕΕ -αποστολή που έχει καταστεί πολύ πιο δύσκολη για την ίδια καθώς ο Τραμπ γκρεμίζει τις σταθερές τόσο στο πεδίο της οικονομίας, όσο και στην μεταπολεμική ευρωπαϊκή αρχιτεκτονικής ασφαλείας.
Μπορεί το γενικό κλίμα σε κάποιο βαθμό να έχει αποφορτιστεί με τους δασμούς που επέφεραν χάος στις αγορές παγκοσμίως να έχουν μπει στον «πάγο» για 90 ημέρες αλλά δεν θα ακολουθήσουν καθόλου εύκολες διαπραγματεύσεις και η διατλαντική σχέση έχει πληγεί τόσο σοβαρά και σε τόσα μέτωπα που μοιάζει πλέον με πολυτραυματία στα επείγοντα.
Όσον αφορά τους δασμούς, βασική πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση -που ως οντότητα ο Τραμπ έχει καταστήσει με κάθε τρόπο σαφές ότι δεν την υπολογίζει- είναι να χαράξει μία οδό για ουσιαστικές συνομιλίες με την αμερικανική κυβέρνηση και από αυτή την άποψη τα ευρωπαϊκά βλέμματα θα είναι στραμμένα στην Μελόνι την Τετάρτη -όχι χωρίς κάποια δόση καχυποψίας ιδιαίτερα εκ μέρους της Γαλλίας που έχει «δει» κινδύνους για την ευρωπαϊκή συνοχή στην επίσκεψη αυτή που είχε επισημοποιηθεί την περασμένη εβδομάδα πριν τις ανακοινώσεις ότι οι δασμοί «παγώνουν».
Η σχέση της Μελόνι με τον Τραμπ θα μπορούσε να διευκολύνει μεν τις διαπραγματεύσεις, αλλά η ένσταση που έχουν προβάλλει οι Γάλλοι υπουργοί Βιομηχανίας και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μαρκ Φερατσί και Μπενζαμέν Χαντάτ αντίστοιχα, είναι ότι οι διμερείς συνομιλίες θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν τη διαπραγματευτική θέση της ΕΕ, με «σόλο» κινήσεις της Ιταλίας να εξυπηρετούν στην πραγματικότητα τη στρατηγική Τραμπ βαθαίνοντας τις διαιρέσεις μεταξύ κρατών-μελών με διαφορετικά συμφέροντα και διαφορετική διαβάθμιση στις «προτιμήσεις» του Ντόναλντ Τραμπ. Η «πληρωμένη» απάντηση που έχει δοθεί από τη Ρώμη, διά στόματος του υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Τομάζο Φότι, είναι: «Πώς γίνεται κι όταν πηγαίνει στην Ουάσινγκτον ο πρόεδρος Μακρόν είναι όλα εντάξει, ενώ όταν πηγαίνει η Μελόνι τα πράγματα δεν είναι καλά;»…
Η Τζόρτζια Μελόνι βρίσκεται πάντως σε κάθε περίπτωση σε συντονισμό με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν (με την οποία ο Τραμπ δεν έχει καν μιλήσει στο τηλέφωνο κατόπιν της εκλογής του), και εμφανίζεται πεπεισμένη πως, αν και σε θυελλώδη συγκυρία, μία κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Τραμπ θα αποβεί προς όφελος της Ιταλίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ίδια έχει μιλήσει συγκρατημένα για τους δασμούς, χαρακτηρίζοντάς τους «λάθος» και έχει ταχθεί κατά μίας οφθαλόν αντί οφθαλμού αντιπαράθεσης υπογραμμίζοντας ότι η Ρώμη κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει έναν εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ. Επί του πρακτέου και για τη στήριξη των ιταλικών βιομηχανιών έχει σχεδιάσει να αναδιανείμει ως και 25 δισ. ευρώ από υφιστάμενα κονδύλια της ΕΕ για τη στήριξη των ιταλικών επιχειρήσεων που επηρεάζονται από τους δασμούς. Συμπεριλαμβάνονται 14 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία και 11 δισ. ευρώ από το Ταμείο Συνοχής.
Στη μέση γραμμή και υπέρ της διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ κινείται και στο ζήτημα της Ουκρανίας και της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής Άμυνας η Μελόνι, επιδιδόμενη και σε αυτό το πεδίο σε ασκήσεις ισορροπίας. Έχει αποφύγει προσεκτικά οποιαδήποτε κριτική στον Αμερικανό πρόεδρο, ακόμη και όταν εκείνος πλήττει την Ευρώπη με δασμούς και απειλεί να εγκαταλείψει την Ουκρανία -και την Ευρώπη μαζί- έναντι της επιτιθέμενης Ρωσίας, προειδοποιώντας ότι οι διαιρέσεις εντός της διατλαντικής συμμαχίας θα ήταν «μοιραίες για όλους», ιδιαίτερα για την Ουκρανία.
Η μονομερής προσέγγιση Τραμπ με τη Ρωσία και η βίαιη προσαρμογή της Ευρώπης σε ένα εντελώς διαφορετικό γεωστρατηγικό περιβάλλον με την αμερικανική ασπίδα προστασίας να τίθεται εν αμφιβόλω, έβαλε στον «πάγο» τις επιδιώξεις Μελόνι να λειτουργήσει εκείνη ως γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Λευκού Οίκου, με τις δύο πυρηνικές δυνάμεις της Ευρώπης, τη Γαλλία και τη Βρετανία, να πρωτοστατούν στη σφυρηλάτηση της ευρωπαϊκής αντίδρασης και τη Γερμανία του Μερτς να παρακάμπτει το «φρένο χρέους» για τεράστιες δαπάνες στην άμυνά της.
Ενώ η Τζόρτζια Μελόνι έχει συμμετάσχει στις έκτακτες συνομιλίες με τους Ευρωπαίους εταίρους για το πώς να διαχειριστούν τις επιπτώσεις της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ, η δέσμευσή της ως επί το πλείστον δεν φαινόταν ενθουσιώδης, γεγονός που ώθησε τους επικριτές στο εσωτερικό της Ιταλίας να την κατηγορήσουν ότι απομονώνει τη χώρα εντός της ΕΕ. Έχει αποκλείσει την αποστολή ιταλικών στρατευμάτων ή την έγκριση των σχεδίων για μια ευρωπαϊκή ειρηνευτική δύναμη που προτείνουν η Βρετανία και η Γαλλία. «Είναι σωστό να εξοπλίζεται η Ευρώπη για να κάνει το καθήκον της, αλλά είναι στην καλύτερη περίπτωση αφελές, στη χειρότερη τρελό να πιστεύει κανείς ότι σήμερα μπορεί να το κάνει μόνος του χωρίς το ΝΑΤΟ», έχει δηλώσει η Μελόνι, αρνούμενη να πει αν η βαριά υπερχρεωμένη Ιταλία θα αυξήσει τον δικό της αμυντικό προϋπολογισμό.
Η Ιταλία είναι μία από τις χώρες που δαπανούν τα λιγότερα για την άμυνα -μόλις 1,5% του ΑΕΠ το 2024, πολύ κάτω από τον υπάρχον στόχο του 2% του ΝΑΤΟ και πολύ μακριά από το 5% που απαιτεί ο Τραμπ. Και αυτός είναι ένας μεγάλος σκόπελος στη σχέση της με τον Τραμπ, την οποία και θα μπορούσε να επιβαρύνει, ενώ μειώνει σύμφωνα με διπλωμάτες το κύρος της Μελόνι στην Ουάσινγκτον. «Η οπτική του Τραμπ είναι ότι όλοι πρέπει να πληρώσουν. Πιθανότατα θα ξεχωρίσει άλλες χώρες πριν φτάσει στην Ιταλία. […] Αλλά θα είναι στο στόχαστρό του», έχει δηλώσει ο Κερτ Βόλκερ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ επί πρώτης θητείας του Τραμπ. Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί της Ιταλίας καθιστούν απίθανες σημαντικές αυξήσεις του αμυντικού της προϋπολογισμού.
Αναλυτές «διαβάζουν» μία συνολική πάλη της Τζόρτζια Μελόνι να συμφιλιώσει το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ της ιδεολογικής της ταυτότητας, που «κουμπώνει» με τον Ντόναλντ Τραμπ, και της στρατηγικής θέσης της Ιταλίας στην Ευρώπη. Οι σχέσεις με τον Τραμπ χρονολογούνται από την εποχή που ως ηγέτις της αντιπολίτευσης επαινούσε δημόσια το σήμα κατατεθέν «Πρώτα η Αμερική» του Τραμπ και προσπάθησε να τις μιμηθεί στην Ιταλία. Το ακροδεξιό κόμμα της, Αδέλφια της Ιταλίας (FdL) έχει φιλοξενήσει σε εκδηλώσεις του πρόσωπα όπως ο Στιβ Μπάνον, υπογραμμίζοντας την ευθυγράμμισή της Μελόνι με τη λαϊκιστική και εθνικιστική ατζέντα του Τραμπ.
Ο θαυμασμός της Μελόνι για τον Ντόναλντ Τραμπ δεν υποχώρησε αφότου ανέλαβε την πρωθυπουργία το 2022 και τα αισθήματα είναι αμοιβαία. Ήταν η μόνη ηγέτις της ΕΕ που παρέστη στην ορκωμοσία του Τραμπ τον Ιανουάριο (προσκεκλημένος ήταν και ο Όρμπαν της Ουγγαρίας, αλλά δεν πήγε). Είχε προηγηθεί επίσκεψη της Ιταλίδας πρωθυπουργού στο Μαρ-α-Λάγκο που εδραίωσε περαιτέρω τη σχέση τους, με τον Τραμπ να επαινεί την «φανταστική» Μελόνι «που κατέκτησε την Ευρώπη». Θερμές είναι οι σχέσεις της και με τον Ίλον Μασκ. Η προσεχής επίσκεψη της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία θα είναι η τρίτη και δυσκολότερη φέτος -και η πρώτη Ευρωπαίου ηγέτη στον Λευκό Οίκο αφότου ο Τραμπ πάτησε το «κουμπί» των δασμών.
