«Τον Οκτώβριο ίσως θα είναι αργά» είχε δηλώσει ο Μάριο Ντράγκι μετά την αρνητική απάντηση στην πρότασή του να συγκληθεί έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούλιο για να αναζητήσει λύσεις στη συνεχιζόμενη και επιδεινούμενη ενεργειακή κρίση. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ σφύριζε αδιάφορα, μαζί με τους ηγέτες του ευρωπαϊκού βορρά, με πρώτο τον Γερμανό καγκελάριο.
Τώρα όμως, τόσο ο ίδιος όσο και όλοι οι άλλοι βόρειοι θυμήθηκαν ξαφνικά ότι καθυστερεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - πού όντως έχει ασυγχώρητα καθυστερήσει - και σπεύδουν να αποτινάξουν από πάνω τους την ευθύνη, λησμονώντας το αξίωμα ότι η πολιτική είναι η τέχνη του προνοείν και ότι αυτό πρέπει να είναι το κύριο χαρακτηριστικό όσων την ασκούν και θέλουν να συνεχίσει να υπάρχει ως τρόπος διακυβέρνησης.
Η πραγματικότητα όμως δεν αναλώνεται στην αναζήτηση ευθυνών. Τα όργανα άρχισαν ήδη στην Ευρώπη, παίζοντας μουσικές που αρέσουν στον Πούτιν. Βίαιες διαδηλώσεις στη Γερμανία, ακροδεξιά απειλή στη Σουηδία, επικρεμάμενη νίκη των (μετα)φασιστών στην Ιταλία και σαφής αμφισβήτηση από τον Μ. Σαλβίνι της μέχρι σήμερα κοινής ευρωπαϊκής στάσης έναντι της Ρωσίας, πολιτική αστάθεια στη Βουλγαρία, υπονόμευση της σταθερότητας στη Φινλανδία. Όλα αυτά μαζί με τον πανικό που προκαλεί το κλείσιμο από τη Ρωσία του αγωγού Nord Stream 1. Έπεται συνέχεια; Πιθανότατα ναι, αν το «υπερωκεάνιο» δεν αλλάξει αμέσως πορεία και δεν μετατραπεί σε Τιτανικό.
Και αν οι «Επιμηθείς» του ευρωπαϊκού βορρά δεν κατανοήσουν ότι η κλεψύδρα τελείωσε και ότι απαιτούνται άμεσες και γενναίες αποφάσεις και όχι ημίμετρα, ούτε κοντόφθαλμες διμερείς διευθετήσεις, όπως η χθεσινή συμφωνία Γαλλίας - Γερμανίας για ανταλλαγή φυσικού αερίου με ηλεκτρική ενέργεια. Τέτοιες κινήσεις δείχνουν να αγνοούν τις υπόλοιπες είκοσι πέντε χώρες και λειτουργούν de facto αποσταθεροποιητικά για την ενότητα της ΕΕ και τη συνέχιση της τήρησης ενιαίας στάσης έναντι της Ρωσίας. Η αναβίωση του γαλλο - γερμανικού άξονα, που μέχρι την ενεργειακή κρίση ήταν η κινητήρια δύναμη στην Ευρώπη είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία, όχι όμως υπό τη μορφή διμερών διευκολύνσεων. Με την τακτική αυτή είναι θέμα χρόνου να βρει ο Όρμπαν μιμητές.
«Αν η Γερμανία δεν πάρει πλέον φυσικό αέριο από τη Ρωσία, η Ουκρανία δεν θα μπορεί να λάβει μεγαλύτερη υποστήριξη, γιατί τότε μπορεί να είμαστε απασχολημένοι με λαϊκές εξεγέρσεις» είχε προειδοποιήσει η Γερμανίδα υπουργός εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ για να δηλώσει αργότερα ότι «υπερέβαλε εσκεμμένα». Δεν είναι βέβαιο ότι σήμερα εξακολουθεί να θεωρεί υπερβολική αυτή τη δήλωσή της.
«Ο πόλεμος ξεκίνησε ενώνοντας την Ευρώπη, πλέον τη διαιρεί, και εάν διαρκέσει σε βάθος χρόνου, κινδυνεύει να τη διαλύσει», έγραφε ο Γ. Παγουλάτος πριν λίγο καιρό. Και συνέχιζε επισημαίνοντας ανησυχητικά ότι «ο εγκλωβισμός στη δίνη της «μητέρας όλων των κρίσεων» (πόλεμος + οικονομική και ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη + επισιτιστική κρίση στην Αφρική) μετατρέπει σε τοξική την εσωτερική διαίρεση της Ε.Ε.».
Μια διαίρεση, θα προσθέταμε, που δεν περιορίζεται πια στην παραδοσιακή – και παλαιότερα εποικοδομητική - αντίστιξη βορρά/νότου, αλλά σηκώνει μια νέα διαχωριστική γραμμή μεταξύ ανατολής και δύσης, μεταξύ «παλιάς» και «νέας» Ευρώπης. Μιας «νέας» Ευρώπης που εκφράζεται με την αμφισβήτηση ευρωπαϊκών αξιών από την Ουγγαρία και την Πολωνία, με την αντίθεση των νέων μελών στην εμβάθυνση της ΕΕ, με μια στάση «ιστορικού αταβισμού» έναντι του πολέμου στην Ουκρανία.
Η ενεργειακή κρίση επιδεινώνει σημαντικά την κατάσταση αυτή και αν δεν υπάρξει άμεση και τολμηρή ευρωπαϊκή απάντηση, η βλάβη μπορεί να καταστεί ανήκεστη. Από την απάντηση αυτή θα κριθεί προς τα πού θα πάει η ενωμένη Ευρώπη. Στο έκτακτο συμβούλιο υπουργών Ενέργειας την προσεχή Παρασκευή πρέπει να υπάρξουν σαφείς θετικές ενδείξεις. Έστω και αν αυτό θα συνεδριάσει στη βάση non - papers, χωρίς επίσημη πρόταση της Επιτροπής, η οποία εξακολουθεί αμέριμνα να παίρνει τον χρόνο της. Ο χειμώνας θα είναι πολύ σκληρός για τους Ευρωπαίους πολίτες. Ας μη γίνει και μοιραίος για την ευρωπαϊκή ενοποίηση.
*Ο Αλέκος Κρητικός είναι πρώην στέλεχος ΕΕ, πρώην ΓΓ στα υπουργεία Ανάπτυξης και Εσωτερικών, Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ
